Chính sách ERPA ‘nuôi’ dân bản, nâng cao giá trị rừng Nghệ An

Nghệ An có hơn 1 triệu ha rừng và đất lâm nghiệp. Diện tích rừng càng nhiều, độ phủ xanh càng cao quyền lợi thu về càng lớn, điều đó được thể hiện qua các nguồn thu từ các chính sách lâm nghiệp mang lại (dịch vụ môi trường rừng, trồng rừng thay thế, Chương trình MTQG phát triển KT- XH cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi), đặc biệt gần đây là kinh phí từ thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA).

Chính quyền địa phương các cấp, các chủ rừng là tổ chức nhà nước khẳng định, đặt trong bối cảnh kinh phí quản lý thực sự hạn chế, lực lượng chuyên môn lại thiếu hụt trầm trọng thì những chính sách lớn như ERPA đã giúp họ giảm tải áp lực ngàn cân.

Trên thực tế thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ đã trực tiếp “tháo gỡ” nhiều nút thắt dai dẳng. Chính sách giúp giảm thiểu tình trạng mất rừng và suy thoái rừng, đồng nghĩa duy trì và nâng cao trữ lượng các-bon từ rừng. Quan trọng hơn, ERPA đã góp phần nâng cao đời sống của đồng bào miền rừng, đặc biệt là các nhóm cộng đồng tham gia công tác quản lý, bảo vệ rừng. Quả thực, trách nhiệm song hành cùng quyền lợi đã tạo nên bước ngoặt lớn.  

“10 năm qua, các chính sách lâm nghiệp đã lan tỏa rộng khắp miền rừng Nghệ An. Đồng bào được thụ hưởng kinh phí đã nêu cao ý thức, trách nhiệm quản lý, bảo vệ rừng thay vì chăm chăm tác động tiêu cực vào đó để kiếm kế sinh nhai. Đến nay quá trình khai thác trái phép với mục đích thương mại cơ bản đã chấm dứt, tình trạng phá rừng, đốt nương làm rẫy cũng không còn”, ông Lương Vĩnh Phước, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Tương Dương, đơn vị chịu trách nhiệm quản lý trên dưới 200 ha rừng nhấn mạnh.

Hiệu ứng tích cực cũng “lan” đến Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, nơi quản lý hơn 45.000 ha đất có rừng, trong đó diện tích rừng được chi trả từ ERPA cơ bản phủ sóng toàn bộ.  

Tổng nguồn thu từ thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính của Khu BTTN Pù Huống đạt trên 11,5 tỷ đồng. Để triển khai đồng bộ, hiệu quả các hoạt động, đơn vị này đã tổ chức 20 hội nghị tuyên truyền, thu hút khoảng 2.000 đại biểu tham dự; xây dựng các bản tin về hoạt động ERPA phát thường xuyên trên loa truyền thanh của 34 cộng đồng; tổ chức các lớp tập huấn với gần 100 học viên, đối tượng là cán bộ đơn vị, đại diện UBND xã và Ban quản lý các cộng đồng có hoạt động hỗ trợ giao khoán bảo vệ rừng.

Bên cạnh việc chi trả trực tiếp cho các hộ nhận khoán, thông qua chính sách ERPA, Khu BTTN Pù Huống đã xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông tại trung tâm các bản làng; xây dựng hệ thống điện chiếu sáng năng lượng mặt trời (mỗi cộng đồng xây dựng 23 cọc và đèn năng lượng); làm giàn mát ở 6 nhà cộng đồng…

Ông Võ Minh Sơn, Giám đốc Ban quản lý Khu BTTN Pù Huống chia sẻ: “Nguồn thu từ thỏa thuận chi trả giảm Phát thải nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) tạo thêm nguồn lực lớn cho đơn vị khi thực hiện các nhiệm vụ, kế hoạch. Nhờ ERPA chúng tôi huy động được thêm lực lượng tham gia bảo vệ rừng, riêng diện tích rừng quản lý thường xuyên có các hộ gia đình nhận khoán đi tuần tra, kiểm tra, bảo vệ, từ đó kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm. Từ khi áp dụng chính sách ERPA rừng được bảo vệ tốt hơn, giá trị đa dạng sinh học và độ che phủ rừng không ngừng gia tăng”.

Với việc được nhà nước giao khoán 30 ha rừng, mỗi năm hộ anh Lô Văn Tùng, công dân bản Khì, xã Mường Ham “bỏ túi” khoảng 15 triệu đồng từ chính sách ERPA. Sinh ra và lớn lên nơi dải đất vùng cao đầy khó nhọc, anh Tùng hiểu rõ giá trị của chính sách mang lại:

“Đồng bào miền núi chúng tôi sống nhờ vào rừng. Rừng là tài sản quý giá của mỗi cộng đồng và gia đình nơi đây. Rừng giữ đất, giữ nước, giúp phòng chống thiên tai, lũ lụt. Đặc biệt, nhờ giữ rừng chúng tôi được thụ hưởng các chính sách lâm nghiệp, gần nhất là ERPA. Chính sách giúp người dân vùng cao giảm thiểu gánh nặng sinh kế thường trực, qua đó chuyên tâm bảo vệ rừng tốt hơn”.

Ghi nhận đến tháng 6/2025, lũy kế thu từ nguồn ERPA của tỉnh Nghệ An đạt trên 356 tỷ đồng, riêng kế hoạch giải ngân năm 2025 chiếm khoảng ½, tương đường hơn 178 tỷ đồng. Kinh phí trên được chi trả đến hơn 30.000 chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư thôn bản, trong đó phần lớn là người dân vùng cao có hoàn cảnh khó khăn.