Tìm giải pháp cấp bách giảm thiểu ô nhiễm không khí Hà Nội trong 6 tháng

Ngày 14/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) làm việc với các Bộ: Công an, Xây dựng, Y tế và Sở NN-MT Hà Nội về kế hoạch phối hợp triển khai thực hiện các biện pháp cấp bách xử lý ô nhiễm môi trường không khí.

Đề xuất thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm

Mùa ô nhiễm không khí ở TP. Hà Nội và các tỉnh phía Bắc thường diễn ra từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Năm nay, do tác động của mưa bão nên mùa ô nhiễm bắt đầu muộn hơn, và hiện nay (giữa tháng 11), mùa ô nhiễm đã bắt đầu.

“Trong vòng 6 tháng tới, mức độ ô nhiễm không khí gia tăng bởi đây là giai đoạn cao điểm triển khai các công trình, dự án trọng điểm quốc gia, xây dựng các công trình dân dụng, kéo theo việc vận chuyển vật liệu, đổ thải, tăng lượng phương tiện tham gia giao thông… kết hợp nghịch nhiệt, khiến vấn đề ô nhiễm trở nên nan giải” – ông Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ NN-MT chỉ rõ.

Để khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí, Bộ NN-MT đã cùng với các Bộ, ngành, địa phương (đặc biệt là TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh) xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ để xem xét phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đồng thời, để tăng cường sự chỉ đạo, thực hiện, phối hợp liên ngành, liên tỉnh trong thực thi các hành động, Bộ NN-MT đã dự thảo Đề án thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm (tập trung giải quyết ô nhiễm mang tính liên ngành, liên vùng cho Vùng Thủ đô), hiện đang xin ý kiến các Bộ, ngành, địa phương.

Bộ cũng đã hình thành mạng lưới kết nối và chia sẻ thông tin, hàng tuần, tổng hợp các nội dung, hoạt động (từ các bộ, ngành, địa phương) để báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, xây dựng kế hoạch thực hiện một số nhiệm vụ cấp bách trong giai đoạn từ cuối năm 2025–2026 (trong đó tập trung vào các thời điểm ghi nhận ô nhiễm từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau) của Bộ NN-MT nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí khu vực TP. Hà Nội.

Dựa trên những hoạt động như vậy, Bộ NN-MT sẽ phối hợp cùng Bộ Công an, Bộ Xây dựng, Bộ Y tế cùng UBND TP.Hà Nội làm việc, thảo luận về nội dung, phân công triển khai và phương thức phối hợp thực hiện một số nội dung cấp bách nhằm ứng phó với “kỳ ô nhiễm”.

Hà Nội vẫn đang gặp khó

Cho biết những nỗ lực giảm ô nhiễm không khí ở Thủ đô, bà Lưu Thanh Chi – Phó trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở NN-MT Hà Nội thông tin: Để kiểm soát các nguồn thải từ giao thông, Sở NN-MT đang trình Hội đồng nhân dân TP những cơ chế chính sách về chuyển đổi phương tiện giao thông từ nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện thân thiện với môi trường.

Thành phố cũng lập đề án xây dựng Vùng phát thải thấp, thực hiện từ 1/7/2026. Để lập được vùng này, hiện Hà Nội đang gặp nhiều khó khăn về hạ tầng kết nối giao thông để phù hợp với việc chuyển đổi phương tiện của người dân. Hà Nội cũng thành lập tổ công tác liên ngành để rà soát 9 phường trong Vành đai 1 để rà soát bãi đỗ xe, trạm sạc điện. Tuy nhiên, việc lập các bãi đỗ xe, trạm sạc điện vẫn khó do các phường hạn chế về quỹ đất, trong khi các điểm phải đáp ứng tiêu chí về an toàn cháy nổ, khoảng không…

Đối với các nguồn đốt mở, điểm tích cực nhất của Hà Nội làm được cho đến nay là việc vận động người dân không sử dụng bếp than đạt đến 99%, việc hạn chế đốt rơm rạ đạt được trên 80%. Bất cập tồn đọng là vẫn còn tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch và đốt rác thải tự phát ở khu vực ngoại thành.

Về xử lý bụi ở các công trình xây dựng, Sở NN-MT có kiểm tra nhưng không phủ hết, trong khi cam kết của doanh nghiệp thực hiện trong Báo cáo Đánh giá giá tác động môi trường (ĐTM) còn yếu.

Trong kiểm soát ô nhiễm, quan trắc được coi là công cụ “tai mắt”. Vậy nhưng hệ thống trạm quan trắc không khí ở Hà Nội lại đang trong giai đoạn thay thiết bị, bảo trì bảo dưỡng nên việc kết nối về Bộ NN-MT chưa được liên thông. Bà Chi đề nghị cơ chế sử dụng số liệu nguồn từ Bộ NN-MT để phục vụ chạy mô hình tính toán chất lượng không khí, đáp ứng việc xây dựng Vùng phát thải thấp. Ngoài ra, Hà Nội cũng định hướng đầu tư các trạm quan trắc không khí và nước tự động, kết nối về Sở NN-MT vào đầu năm 2026.

Về nguồn nhân lực, cần lực lượng cán bộ chuyên trách về môi trường phải đồng bộ, kịp thời vào cuộc. Thế nhưng, thực tế hiện nay là đội ngũ này ở cấp xã, phường còn thiếu, chưa được kiện toàn. “Chân rết từ Sở về xã, phường đang bị hổng” – bà Chi phản ánh.

Cần sự liên kết liên ngành

Nhấn mạnh giải quyết ô nhiễm không khí có tính liên ngành, liên vùng, Cục trưởng Hoàng Văn Thức khẳng định: “Hà Nội không đơn độc!”.

Ngay tại cuộc họp, các Bộ, ngành đã chủ động đề xuất giải pháp vừa có tính cấp bách, vừa lâu dài cho vấn đề này.

Về phía Bộ Công an, theo Đại tá Trần Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường (C05), Bộ đang trình Pháp lệnh sửa đổi về Công an xã, trong đó chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của công an cấp xã sẽ tương đương như công an cấp huyện trước đây. Do vậy, thời gian tới, công an xã sẽ có cơ sở vào cuộc phát hiện, đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm, gây ô nhiễm môi trường.

Về phía Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ cần giao cho UBND cấp tỉnh, từ UBND tỉnh chỉ đạo các Sở cùng xây dựng quy chế quản lý, giám sát các công trình xây dựng gây ô nhiễm bụi; đồng thời có cơ chế thúc đẩy xã hội hóa về kiểm định khí thải trong giao thông.

Đồng thời, Bộ Y tế cũng đang tính toán ảnh hưởng của bệnh tật do ô nhiễm không khí (mô hình đang thực hiện ở Bệnh viện Nhi Trung ương), từ đó có khuyến cáo cho sức khỏe người dân.

Về phía Bộ NN-MT, ngoài các kế hoạch của Cục Môi trường, các đơn vị khác như Cục Khí tượng Thủy văn, Cục Viễn thám quốc gia, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, Báo Nông nghiệp và Môi trường đều đang tích cực triển khai nhiều hoạt động thiết thực. Đó là dùng thiết bị viễn thám để theo dõi chất lượng không khí các vùng, tích hợp quan trắc môi trường vào các trạm khí tượng thủy văn, lập đề án chế biến rơm rạ thành than sinh học…

Trong đó, truyền thông đóng vai trò là mặt trận hàng đầu. Theo ông Nguyễn Ngọc Thạch – Tổng biên tập Báo NN-MT, các bên cần nhận diện rõ các vấn đề trong giảm thiểu ô nhiễm không khí, thống nhất kế hoạch tuyên truyền, có chiến dịch truyền thông cụ thể, đảm bảo sự thông suốt về mặt thông tin.

“Chính sự kết hợp của các cơ quan báo chí, với sự định hướng rõ ràng từ cơ quan chức năng sẽ giúp việc tuyên truyền về chống ô nhiễm không khí đạt kết quả tích cực, nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân và doanh nghiệp, vì một cuộc sống an lành hơn, tương lai bền vững hơn”, ông Thạch nhấn mạnh.