Thủy lợi hiện đại thúc đẩy nông thôn mới Phú Thọ

Hệ thống thủy lợi đồng bộ, hiện đại

Sau khi sáp nhập từ các tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ mới sở hữu một trong những hệ thống thủy lợi lớn và đồng bộ nhất vùng trung du, miền núi phía Bắc. Toàn tỉnh có hàng nghìn hồ đập, kênh mương, trạm bơm, công trình cấp nước được đầu tư nâng cấp trong những năm gần đây, bảo đảm nguồn nước tưới tiêu và sinh hoạt cho hàng triệu người dân nông thôn.

Theo số liệu tổng hợp giai đoạn 2021–2025, tỉnh Phú Thọ đã đầu tư, sửa chữa 45 km đê, 26 km kè, nâng cấp 47 cống dưới đê và kiên cố hóa 90,5 km kênh mương, nâng tổng chiều dài kênh mương kiên cố hóa lên 4.893,9 km. Các công trình đảm bảo cấp nước tưới cho gần 100 nghìn ha, tiêu úng cho 140 nghìn ha đất nông nghiệp và tự nhiên, đồng thời phục vụ sinh hoạt, công nghiệp, nuôi trồng thủy sản.

Trước khi sáp nhập, tỉnh Vĩnh Phúc sở hữu hệ thống kênh loại I, II, III hoạt động ổn định, giúp trên 96% diện tích đất nông nghiệp được tưới, tiêu chủ động; tỉnh còn xây dựng mới 835,6 km cống rãnh thoát nước, đạt 124,4% kế hoạch. Trong khi đó, tỉnh Hòa Bình đã kiên cố hóa 1.035 km kênh mương, nâng tỷ lệ kiên cố hóa toàn tỉnh lên 75,2%, đồng thời hoàn thành các công trình phục vụ tưới, tiêu cho trên 36.000 ha đất nông nghiệp.

Bảo vệ sản xuất, tạo động xây dựng nông thôn mới

Không chỉ phục vụ sản xuất, thủy lợi còn là hạ tầng then chốt bảo vệ nông thôn trước tác động thiên tai. Với đặc điểm trung du miền núi, tỉnh Phú Thọ thường xuyên đối mặt mưa lớn, lũ quét, sạt lở. Việc đầu tư đồng bộ vào đê điều, hồ chứa, cống tiêu úng đã góp phần nâng cao năng lực ứng phó thiên tai.

Tại Phú Thọ, nhiều hồ chứa như Thượng Long, Ngòi Giành... được nâng cấp, bảo đảm an toàn công trình và điều tiết dòng chảy. Hồ Ngòi Giành có chức năng tạo nguồn, cấp nước tưới cho gần 10.000 ha đất canh tác, cấp nước nuôi trồng thủy sản, cấp nước sinh hoạt cho khoảng 160 nghìn người dân; tạo nguồn cho các hồ chứa vừa và nhỏ trong khu vực; góp phần ngăn chặn, giảm thiểu lũ ống, lũ quét, ổn định đời sống cho nhân dân 35 xã khó khăn thuộc các huyện Yên Lập, Cẩm Khê, Thanh Ba cũ.

Trước khi sáp nhập về Phú Thọ, ở Vĩnh Phúc, việc nạo vét 113/131 thủy vực (đạt 94%) đã giảm thiểu ngập úng cho nhiều vùng trũng. Ở Hòa Bình, nhờ triển khai đồng bộ phương châm “4 tại chỗ”, giúp 100% xã đạt tiêu chí thủy lợi và phòng chống thiên tai.

Nhờ sở hữu hệ thống thủy lợi kiên cố, 176/180 xã của Phú Thọ cũ đạt tiêu chí thủy lợi – phòng chống thiên tai (97,8%), Vĩnh Phúc và Hòa Bình đều đạt mức 100% xã. Đây là nền tảng quan trọng để tỉnh Phú Thọ mới gần như hoàn tất tiêu chí này, bảo đảm an toàn sản xuất và đời sống nhân dân.

Ngoài phục vụ sản xuất và phòng chống thiên tai, thủy lợi còn góp phần nâng cao môi trường sống và đạt các tiêu chí NTM nâng cao. Tại Phú Thọ, hệ thống cấp nước sinh hoạt nông thôn đã giúp 98,7% dân cư nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh. Vĩnh Phúc đưa vào vận hành 14 trạm xử lý nước thải phân tán khu vực nông thôn dọc sông Phan, góp phần bảo vệ môi trường, trong khi Hòa Bình chú trọng xây dựng kênh mương kết hợp đường giao thông nội đồng, vừa thuận tiện sản xuất vừa tạo diện mạo khang trang cho nông thôn.

Nhiều mô hình quản lý thủy lợi cộng đồng phát huy hiệu quả, huy động người dân trực tiếp tham gia bảo vệ, vận hành công trình. Trong giai đoạn tới, tỉnh định hướng phát triển thủy lợi thông minh, ứng dụng công nghệ số trong giám sát nguồn nước, cảnh báo sớm thiên tai, vận hành tự động công trình, phù hợp xu thế chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Có thể khẳng định, thủy lợi chính là trụ cột quan trọng trong xây dựng nông thôn mới cho Phú Thọ sau sáp nhập. Với gần như toàn bộ các xã đạt tiêu chí thủy lợi – phòng chống thiên tai, hàng nghìn km kênh mương kiên cố, hệ thống hồ đập, đê điều được củng cố, tỉnh đã tạo nền móng vững chắc cho phát triển nông thôn bền vững. Trong tương lai, hiện đại hóa và thông minh hóa thủy lợi sẽ tiếp tục là động lực giúp Phú Thọ nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân, tiến tới đạt mục tiêu NTM nâng cao, kiểu mẫu.