Thưởng tiền cho người phân loại rác
Hướng tới mục tiêu xây dựng Bangkok xanh hơn, sạch hơn, Chiến dịch “Nhà không trộn rác” (Baan Nee Mai Tei Ruam) thúc đẩy phân loại rác tại nguồn ngay tại các hộ gia đình và nơi làm việc. Từ ngày 14/1 đến tháng 9, đã có hơn 230.000 hộ dân tham gia chương trình, thể hiện sự hưởng ứng tích cực của người dân đối với mô hình sống thân thiện với môi trường.
Theo Chính quyền Bangkok (BMA), việc phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp giảm gánh nặng cho hệ thống xử lý rác mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mỗi ngày, Bangkok phát sinh hơn 10.000 tấn rác, trong đó 50% là rác hữu cơ và thực phẩm dễ gây ô nhiễm. Thành phố chi khoảng 7 tỷ baht mỗi năm cho công tác thu gom và xử lý rác, song hiệu quả chưa cao do phần lớn rác chưa được phân loại đúng cách. BMA đặt mục tiêu tăng lượng rác được xử lý đúng tiêu chuẩn từ 500 tấn/ngày năm 2025 lên 1.000 tấn/ngày năm 2026, giúp tiết kiệm 2 triệu baht mỗi ngày cho ngân sách.
Các cán bộ quận Suan Luang đã đến khu dân cư để hỗ trợ người dân đăng ký tham gia Chiến dịch “Nhà không trộn rác”. Ảnh: World.Thaipbs.
Một trong những yếu tố then chốt của chiến dịch là thay đổi thói quen của người dân, biến việc phân loại rác trở thành hành động hàng ngày. Cô Praewa, 35 tuổi, cư dân quận Laksi, chia sẻ: “Công nhân thu gom rác phải tiếp xúc với chất thải nguy hiểm mỗi ngày. Việc người dân chủ động phân loại rác tại nhà trước khi đổ rác giúp công nhân vệ sinh an toàn hơn. Gia đình tôi bắt đầu thực hiện nghiêm túc việc này từ thời điểm đại dịch Covid-19, khi rác thải y tế như khẩu trang, găng tay, kim tiêm tăng mạnh".
Gia đình cô chia rác thành 5 loại gồm: rác hữu cơ, rác khô, rác tái chế, rác nguy hại và rác vật nuôi. “Chúng tôi cho kim tiêm và khẩu trang đã dùng vào túi nhựa đỏ, còn chất thải của thú cưng bỏ vào thùng riêng để công nhân dễ thu gom hơn", Praewa nói thêm. Với cô, việc này không chỉ giúp giữ nhà cửa sạch sẽ mà còn là cách thể hiện trách nhiệm với xã hội.
Không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc phân loại rác còn mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt. Những hộ gia đình tham gia chương trình được giảm 480 baht phí thu gom rác mỗi năm, đồng thời được hưởng các chính sách ưu đãi theo biểu phí mới áp dụng từ ngày 1/10.
Cụ thể, hộ không phân loại rác (phát sinh dưới 20 lít/ngày) phải trả 60 baht/tháng, trong khi hộ đã đăng ký và phân loại đúng chỉ trả 20 baht/tháng. Chủ cửa hàng hoặc doanh nghiệp nhỏ phát sinh trên 20 lít rác/ngày và tham gia chương trình sẽ trả 120 baht/tháng, còn trung tâm thương mại, chợ đầu mối sẽ bị tính phí theo thể tích, tối đa 8.000 baht/m³.
Doanh nghiệp đồng hành
Không chỉ người dân, nhiều doanh nghiệp cũng tích cực tham gia. Bà Supattra, 52 tuổi, chủ một gara ô tô ở quận Prawet, chia sẻ rằng phân loại rác đúng cách “tạo ra giá trị mới bằng cách biến vật liệu tái chế thành sản phẩm hữu ích”.
Bà cho biết mình từng tái sử dụng một chiếc cốc sứ bị vỡ nhặt trong thùng tái chế để làm ống cắm bút thủ công, tận dụng tối đa vật liệu bỏ đi. “Nếu bạn khéo tay, có thể dùng đất sét, keo và màu vẽ để tạo thành món đồ xinh xắn. Tái chế giúp vật liệu có cuộc sống mới, giảm nhu cầu sử dụng nguyên liệu thô, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường", bà nói.
Bà Supattra cũng thừa nhận rằng thay đổi thói quen là điều không dễ. “Một số người thấy phiền khi phải phân loại rác, hoặc nghĩ rằng đó là việc của công nhân vệ sinh. Nhưng thật ra, mỗi người đều có trách nhiệm với môi trường mình đang sống", bà nhấn mạnh.
Để khuyến khích nhân viên trong gara, bà dự định đầu tư thùng rác phân màu, đặt ở vị trí thuận tiện và tập huấn cho nhân viên cách phân loại đúng. “Khi hiểu rõ ý nghĩa của việc tái chế, họ sẽ tự giác làm hơn. Không ai ghét việc tái chế, chỉ là họ chưa thấy rõ tác dụng của nó", bà Supattra nói thêm. Gara của bà dự kiến hợp tác với nhà máy tái chế để tái sử dụng phụ tùng cũ, giảm thiểu rác thải công nghiệp.
Theo hướng dẫn, khu vực tập kết rác của mỗi nhóm cần được chia thành 4 loại: rác thực phẩm, rác tái chế, rác nguy hại và rác thải chung. Ảnh: World.Thaipbs.
Để khuyến khích người dân tham gia, BMA cho phép đăng ký dễ dàng qua ứng dụng BKK Waste Pay, website hoặc trực tiếp tại Phòng Vệ sinh và Công viên công cộng của quận. Các hộ nhỏ lẻ được đăng ký riêng nếu phát sinh dưới 20 lít rác/ngày, còn cư dân chung cư có thể đăng ký theo nhóm. Theo hướng dẫn, khu vực tập kết rác của mỗi nhóm cần được chia thành 4 loại: rác thực phẩm, rác tái chế, rác nguy hại và rác thải chung.
Xây dựng văn hóa sống có trách nhiệm với môi trường
Về lâu dài, chiến dịch “Nhà không trộn rác” không chỉ hướng đến mục tiêu giảm chi phí xử lý rác mà còn xây dựng một nền văn hóa mới - văn hóa sống có trách nhiệm với môi trường. Nhiều người dân Bangkok cho rằng đây là bước đi quan trọng để thành phố tiến tới phát triển bền vững. “Khi chúng ta tái chế nhiều hơn, đồng nghĩa với việc ít rác hơn phải đưa ra bãi chôn lấp", bà Supattra nhấn mạnh.
Các chuyên gia môi trường nhận định, sáng kiến này có thể trở thành hình mẫu cho các đô thị Đông Nam Á khác trong việc xử lý rác thải bền vững. Bangkok hiện phải đối mặt với thách thức lớn về rác đô thị - một hệ quả của tốc độ đô thị hóa nhanh và thói quen tiêu dùng ngắn hạn. Tuy nhiên, với sự đồng lòng của chính quyền, người dân và cộng đồng doanh nghiệp, thành phố đang dần chứng minh rằng “một đô thị hiện đại có thể phát triển mà vẫn xanh sạch và bền vững”.
Như lời chia sẻ của Praewa, “Chúng tôi không trộn lẫn rác thải. Đó không chỉ là hành động nhỏ, mà là cách để chúng tôi bảo vệ thành phố của mình". Đây cũng chính là thông điệp cốt lõi mà chiến dịch “Nhà không trộn rác” muốn gửi gắm: Mỗi hành động nhỏ tại nhà đều góp phần tạo nên một Bangkok sạch hơn, xanh hơn và khỏe mạnh hơn cho tất cả mọi người.
