Hàng năm, vào dịp rằm tháng tám âm lịch, không khí tại các bản người Lào ở xã Mường Luân, tỉnh Điện Biên lại rộn ràng hơn thường lệ. Tết khẩu hó - Tết lúa mới, hay còn gọi là tết cơm gói, được đồng bào chuẩn bị chu đáo từ nhiều ngày trước. Đây là nét văn hóa truyền thống được trao truyền qua nhiều thế hệ, thể hiện lòng biết ơn trời đất, tổ tiên và mừng vụ mùa bội thu, đồng thời góp phần làm phong phú kho tàng văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương.
Ngay từ sáng sớm ngày tết, các gia đình người Lào chuẩn bị mâm lễ với cơm mới từ những hạt lúa đầu mùa thơm dẻo, gói cùng thịt gà bản, nhộng ong, cá suối - những sản vật gắn bó mật thiết với đời sống người dân. Bên cạnh đó là hoa quả, rau củ, nông sản do người dân tự trồng, được chọn lựa kỹ càng để dâng cúng tổ tiên, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia đình ấm no. Qua năm tháng, các nghi thức vẫn được giữ vững, thể hiện sự trân trọng đối với nông nghiệp, nền tảng sinh kế chủ đạo của cộng đồng người Lào nơi đây.
Mâm lễ Tết khẩu hó của đồng bào Lào Mường Luân được chuẩn bị từ cơm lúa mới, gà bản, cá suối, hoa quả và nông sản địa phương để dang cúng tổ tiên, cầu mùa màng tốt tươi. Ảnh: Hoàng Châu.
Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, Tết khẩu hó còn tạo nên không gian hội tụ cộng đồng. Sau nghi lễ cúng tổ tiên, bà con quây quần bên nhau, cùng thưởng thức cơm mới, gửi lời chúc mừng mùa màng và trao nhau những câu chuyện về sản xuất, đời sống. Theo ông Lò Văn Pản (bản Mường Luân 2): “Tết khẩu hó là lúc con cháu sum họp, cùng nhớ về cội nguồn và chia sẻ niềm vui thu hoạch. Dù cuộc sống thay đổi, bà con vẫn giữ Tết này như giữ phần hồn dân tộc".
Gắn với phong tục truyền thống là nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc mà du khách khi đến Mường Luân dịp này đều háo hức trải nghiệm. Những điệu lăm vông, điệu xòe mời gọi, tiếng khèn bè vang lên giữa không gian bản làng, hay cách người dân chế biến cơm gói từ lúa mới đều tạo nên sức hấp dẫn riêng, mở ra tiềm năng khai thác du lịch văn hóa. Đây cũng là dịp nhiều hộ gia đình làm du lịch cộng đồng giới thiệu sản vật địa phương, ẩm thực truyền thống, tạo thêm sinh kế bền vững.
Ông Nguyễn Trọng Huế, Chủ tịch UBND xã Mường Luân, chia sẻ: Chúng tôi khuyến khích người dân duy trì các nghi lễ truyền thống, đồng thời gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Những phong tục đẹp như tết khẩu hó không chỉ giữ bản sắc mà còn giúp địa phương quảng bá hình ảnh, tạo sinh kế mới cho người dân.
Phụ nữ Lào ở Mường Luân quây quần thực hiện nghi lễ Tết khẩu hó gùn giữ phong tục mừng lúa mới gắn với đời sống tunh thần và du lịch cộng đồng. Ảnh: Hoàng Châu.
Tết khẩu hó vì vậy không chỉ là ngày hội mừng mùa mới, mà còn là cầu nối gắn kết cộng đồng, lan tỏa tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc Lào tại Mường Luân. Khi văn hóa được gìn giữ và phát huy đúng cách, du lịch sẽ trở thành kênh đưa bản sắc đến gần hơn với du khách, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Trong bối cảnh nhiều địa phương đang tìm hướng phát huy lợi thế bản sắc để thu hút du khách, Ttết khẩu hó của đồng bào Lào Mường Luân chính là minh chứng cho sự giao thoa hài hòa giữa truyền thống và phát triển, giữa văn hóa và du lịch - một tiềm năng cần tiếp tục đầu tư, khai thác trong thời gian tới.
