Điều chỉnh thẩm quyền, không tạo rào cản pháp lý
Luật Đất đai năm 2024 có nhiều quy định liên quan đến thủ tục hành chính về đất đai, trong đó nhiều nội dung vốn thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp huyện. Khi chuyển đổi sang mô hình chính quyền hai cấp, một phần thẩm quyền này sẽ được phân cấp cho cấp xã, phần còn lại sẽ giao lên cấp tỉnh. Điều này đòi hỏi phải điều chỉnh lại toàn bộ quy trình, thủ tục hành chính liên quan.
Theo quy định tại các Điều 137, 139 và 140 của Luật Đất đai 2024, người dân khi làm thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cần phải có văn bản xác nhận của UBND cấp xã về việc sử dụng đất ổn định, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch. Tuy nhiên, với mô hình mới, quy trình này được rút gọn và UBND xã sẽ trực tiếp cấp giấy chứng nhận và người dân không phải làm thủ tục này.
Với doanh nghiệp, các thủ tục như giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất... cũng sẽ được phân cấp cho cấp xã. Thẩm quyền xác định giá đất và giải quyết tranh chấp đất đai cũng được chuyển giao từ cấp huyện về cấp xã.
Nhiều thủ tục đất đai sẽ được cắt giảm và phân cấp cho UBND cấp xã xử lý đối với mô hình chính quyền hai cấp. Ảnh: Thùy Linh.
Bà Đoàn Thị Thanh Mỹ – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ TN-MT) cho biết, đất đai là lĩnh vực nhạy cảm, tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp. Vì vậy, Bộ đã yêu cầu các địa phương rà soát kỹ lưỡng trước khi mô hình chính quyền hai cấp được thực hiện đồng loạt, nhằm tránh rào cản pháp lý và đảm bảo thông suốt trong xử lý thủ tục hành chính.
Rút ngắn quy trình thực hiện thủ tục đất đai
Cũng theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Luật Đất đai 2024 và các Nghị định thi hành Luật Đất đai có nhiều nội dung quy định giao cho UBND cấp tỉnh ban hành và hiện nay với mô hình 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, sẽ có một số địa phương thực hiện mô hình sáp nhập có thể sẽ có những chính sách chưa được đồng bộ.
Ví dụ, tới đây, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ sáp nhập về TP.HCM, mức bồi thường, hỗ trợ người dân khi Nhà nước thu hồi đất sẽ có sự khác nhau ở 2 địa phương. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có yêu cầu địa phương phải rà soát để thực hiện chính sách để mọi việc thông suốt. Tinh thần chung là khi bắt tay vào thực hiện mô hình mới sẽ không có khoảng trống pháp lý, không rào cản, không ảnh hưởng đến việc thực hiện các thủ tục hành chính của người dân và doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, thời gian tới, khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai, sẽ có rất nhiều thủ tục cần phải được điều chỉnh để đảm bảo quá trình thực hiện các thủ tục đất đai không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi. Việc này, đòi hỏi chúng ta phải sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật có liên quan. Từ đó, xây dựng và ban hành lại hệ thống quy trình, thủ tục hành chính phù hợp.
Luật sư Nguyễn Thanh Tuấn (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: Người dân kỳ vọng mô hình mới sẽ rút ngắn thời gian, giảm bớt cấp trung gian trong xử lý thủ tục. Một phần thẩm quyền sẽ phân xuống xã, phường, phần còn lại chuyển lên tỉnh. Tôi cho rằng, việc phân giao cần được kiểm soát để tránh được cấp cơ sở có lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, gây khó dễ cho người dân và doanh nghiệp.
"Như vậy không đạt được mục tiêu đề ra. Đây là thách thức, đòi hỏi, người dân mong chờ các cơ quan quản lý sẽ giải quyết được vấn đề này. Hiện tại, do việc phân giao chưa được thực thi nhưng đây là tín hiệu tích cực”,ông Tuấn nói.
Việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ động đề nghị các địa phương rà soát, phản ánh vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Đất đai 2024 là bước đi kịp thời trong bối cảnh cả nước đang sắp xếp lại bộ máy hành chính theo mô hình chính quyền hai cấp.
Theo đánh giá của ông Nguyễn Văn Đính – Phó Chủ tịch Hiệp hội bất động sản Việt Nam, việc sáp nhập địa giới hành chính, tinh gọn bộ máy sẽ giảm áp lực cho các doanh nghiệp bất động sản. Trước đây, để triển khai dự án bất động sản, doanh nghiệp phải thực hiện nhiều khâu thủ tục từ các Sở ban ngành như Tài chính, Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường… Hay, dự án bất động sản nằm trên nhiều địa bàn, doanh nghiệp phải đi là thủ tục tại nhiều cơ quan khác nhau. Việc thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp sẽ giúp doanh nghiệp giảm nhiều thủ tục, rút ngắn thời gian. Tới đây, tại Dự thảo sửa đổi Luật Đất đai 2024 phù hợp với chính quyền 2 cấp nhiều thủ tục về giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất sẽ được phân cấp phân quyền mạnh mẽ. Đây là điều doanh nghiệp rất mong đợi.
Đến nay, Cục Quản lý đất đai đã tiếp nhận ý kiến góp ý từ 30 tỉnh, thành phố đối với dự thảo Nghị định sửa đổi Luật Đất đai theo mô hình mới. Toàn bộ hồ sơ dự thảo đã được gửi tới Bộ Tư pháp để thẩm định. Ngay sau khi có kết quả thẩm định, Cục sẽ hoàn thiện hồ sơ để trình Chính phủ theo đúng lộ trình.
