Những năm gần đây, xã Si Pa Phìn (tỉnh Điện Biên) xác định rừng không chỉ là “lá phổi xanh” mà còn là nguồn lực quan trọng để giảm nghèo. Cách tiếp cận được địa phương lựa chọn là quản lý, bảo vệ rừng chặt chẽ, song song với tuyên truyền, nâng cao nhận thức và từng bước gắn bảo vệ rừng với sinh kế của người dân.
Một trong những nền tảng quan trọng là việc thành lập Ban chỉ huy phòng cháy, chữa cháy rừng cùng các tổ quản lý, bảo vệ rừng ở từng thôn, bản. Lực lượng này hoạt động theo phương châm “bốn tại chỗ”, chủ động tuần tra, canh gác trong mùa khô, kịp thời phát hiện và xử lý nguy cơ cháy rừng. Nhờ đó, nhiều năm liền trên địa bàn không xảy ra cháy rừng lớn, hạn chế thiệt hại tài nguyên và sinh kế của người dân sống dựa vào rừng.
Bảng tuyên truyền bảo vệ rừng tại Si Pa Phìn nhắc nhở người dân chấp hành Luật lâm nghiệp, chung tay giữ gìn rừng để phát triển sinh kế và giảm nghèo bền vững. Ảnh: Hoàng Châu.
Song song với tổ chức lực lượng, công tác tuyên truyền được xã Si Pa Phìn coi là giải pháp then chốt. Luật lâm nghiệp, các quy định về phòng cháy, chữa cháy rừng được phổ biến thường xuyên thông qua họp bản, loa truyền thanh và lồng ghép trong sinh hoạt cộng đồng. Người dân được vận động bảo vệ, chăm sóc rừng trồng, rừng tự nhiên, hạn chế tối đa việc chặt phá, đốt nương làm rẫy thiếu kiểm soát.
Theo ông Lê Quang Trinh, Chủ tịch UBND xã Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên, thay đổi nhận thức là bước đi khó nhưng mang lại hiệu quả bền vững. Khi hiểu rõ rừng gắn trực tiếp với nguồn nước, đất sản xuất và thu nhập lâu dài, người dân đã chủ động tham gia các tổ bảo vệ rừng, coi việc giữ rừng là trách nhiệm chung của cộng đồng.
Năm 2025, tỷ lệ che phủ rừng của Si Pa Phìn đạt 18,87%, hoàn thành kế hoạch, thể hiện chuyển hướng từ khai thác ngắn hạn sang sử dụng bền vững tài nguyên rừng. Từ đó, địa phương từng bước hình thành sinh kế xanh, trồng rừng sản xuất, cây dược liệu, tạo thu nhập ổn định, giảm rủi ro cho người dân.
Bên cạnh đó, chính quyền xã Si Pa Phìn khuyến khích người dân tham gia các chương trình khoán bảo vệ rừng, vừa có thêm nguồn thu, vừa nâng cao trách nhiệm trong quản lý tài nguyên. “Mỗi tháng có thêm vài trăm nghìn từ khoán bảo vệ rừng, không nhiều nhưng giúp gia đình trang trải sinh hoạt, con cái yên tâm đi học”, ông Vàng A Chào, người dân Si Pa Phìn, chia sẻ.
Những cánh rừng tự nhiên được bảo vệ nghiêm ngặt ở xã Si Pa Phìn góp phần nâng tỷ lệ che phủ rừng, nguồn sinh kế xanh và ổn định môi trường sinh thái. Ảnh: Hoàng Châu.
Việc giữ rừng cũng góp phần tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp ổn định hơn. Đất đai được che phủ tốt, hạn chế xói mòn, nguồn nước cho ruộng nương được duy trì, giúp cây trồng phát triển đều. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh Si Pa Phìn vẫn là xã vùng cao, đời sống người dân còn nhiều khó khăn, phụ thuộc lớn vào tự nhiên.
Tuy vậy, ông Trinh cũng thẳng thắn nhìn nhận, giảm nghèo từ rừng là chặng đường dài. Địa phương đang thiếu các mô hình liên kết tiêu thụ sản phẩm lâm nghiệp, giá trị gia tăng từ rừng chưa cao. Thời gian tới, Si Pa Phìn đặt mục tiêu tiếp tục củng cố lực lượng bảo vệ rừng, đồng thời tìm kiếm các hướng đi mới như phát triển lâm sản ngoài gỗ, du lịch sinh thái gắn với bảo tồn rừng.
Từ những bước đi ban đầu trong quản lý, bảo vệ rừng đến kết quả che phủ đạt kế hoạch, Si Pa Phìn đang cho thấy một hướng tiếp cận giảm nghèo phù hợp với điều kiện vùng cao. Khi rừng được giữ vững và người dân có thêm sinh kế xanh, mục tiêu giảm nghèo bền vững không còn là khẩu hiệu, mà đang dần hiện hữu trong từng thôn bản.
