Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature cho thấy rừng nhiệt đới ở bang Queensland, Úc đã trở thành khu rừng đầu tiên trên thế giới chuyển từ hấp thụ sang phát thải carbon. Nguyên nhân do nhiệt độ ngày càng cực đoan và điều kiện khô hạn kéo dài.
Hiện tượng này xảy ra chủ yếu ở thân và cành cây, trong khi hệ rễ vẫn duy trì khả năng lưu trữ carbon. Theo nhóm tác giả nghiên cứu, xu hướng này bắt đầu khoảng 25 năm trước, đánh dấu một sự biến đổi đáng lo ngại trong cân bằng carbon tự nhiên.
Rừng mưa nhiệt đới ở Queensland, Úc, nơi được nghiên cứu suốt gần 50 năm về khả năng hấp thụ carbon. Ảnh: Ben Blanche.
Cây rừng thường hấp thụ CO2 khi phát triển và giải phóng khi chết hoặc phân hủy. Các khu rừng nhiệt đới từ lâu được xem là “bể chứa carbon” quan trọng của hành tinh, giúp hấp thụ lượng lớn khí nhà kính. Tuy nhiên, dữ liệu thu thập liên tục suốt gần 50 năm tại hơn 20 điểm rừng ở Queensland, theo dõi khoảng 11.000 cây, đã cho thấy lượng hấp thụ không còn bù đắp được lượng phát thải.
Tiến sĩ Hannah Carle, Đại học Western Sydney, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Rừng nhiệt đới ở Úc vốn nằm trong vùng khí hậu ấm và khô hơn so với nhiều khu rừng khác, nên đây được xem là ví dụ cho những gì sắp xảy ra với các rừng nhiệt đới trên thế giới”.
Các nhà khoa học cho rằng, phát hiện này có thể ảnh hưởng sâu rộng đến mô hình khí hậu toàn cầu, ngân sách carbon và chính sách ứng phó biến đổi khí hậu. Giáo sư David Karoly, Đại học Melbourne, nhận định đây là lần đầu tiên hiện tượng “đảo chiều carbon” được ghi nhận rõ ràng trong rừng nhiệt đới, kéo dài suốt 20 năm chứ không chỉ trong một mùa khô.
Theo ông Karoly, trong 30 năm qua, tỷ lệ CO2 được hấp thụ bởi rừng, cây trồng và thảm thực vật toàn cầu khá ổn định, nên các mô hình khí hậu vẫn giả định xu hướng này sẽ tiếp tục. “Nếu nhiều khu rừng khác cũng chuyển từ hấp thụ sang phát thải, mức độ nóng lên toàn cầu có thể tồi tệ hơn những gì các mô hình khí hậu hiện nay dự báo”, ông nói.
Dù vậy, các nhà khoa học cho biết rừng vẫn hấp thụ CO2, song lượng carbon lưu giữ được đã giảm rõ rệt, khiến việc cắt giảm phát thải toàn cầu càng khó khăn hơn.
Tiến sĩ Raphael Trouvé, Đại học Melbourne, cho rằng phát hiện này một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của các bộ dữ liệu dài hạn. “Chúng ta từng tin rằng rừng có thể lưu trữ thêm carbon khi nồng độ CO2 tăng lên, nhưng dữ liệu thực tế cho thấy điều đó không đúng và đây chính là lời cảnh tỉnh để nhìn lại cách vận hành của hệ sinh thái”.
