Sau những thành công ban đầu với dự án Delta Blue Carbon, chính quyền tỉnh Sindh (Pakistan) tiếp tục khởi động một sáng kiến mới về giao dịch tín chỉ carbon, thông qua Sở Lâm nghiệp dưới hình thức hợp tác công - tư (PPP), nhằm khôi phục hệ sinh thái rừng ven sông và tạo thêm nguồn thu.
Các dự án thuộc sáng kiến này sẽ được triển khai trên diện tích khoảng 34.000 hecta tại hai huyện Matiari và Jamshoro, nằm giữa hai bờ sông Indus.
Giành lại quyền pháp lý với đất rừng
Tỉnh Sindh hiện sở hữu khoảng 238.760 ha rừng ven sông, 80.937 ha rừng trồng có tưới, cùng 607.027 ha rừng ngập mặn và 457.294 ha đồng cỏ. Tuy nhiên, phần lớn diện tích này từng bị chiếm dụng bởi các nhóm lợi ích nhằm trục lợi từ đất rừng. Tình trạng sử dụng trái phép đất rừng đặc biệt phổ biến tại các khu vực dọc sông.
Người dân địa phương thu hoạch củi trên vùng rừng ngập mặn thuộc tỉnh Sindh, Pakistan. Tại đây chính quyền đang triển khai các dự án trồng rừng và giao dịch tín chỉ carbon để phục hồi hệ sinh thái ven sông Indus. Ảnh: Mohammad Hussain Khan.
Nhờ sự can thiệp của Tòa án Tối cao Sindh, Sở Lâm nghiệp đã lấy lại quyền pháp lý đối với phần lớn đất rừng và đưa chúng trở lại hồ sơ quản lý chính thức của Hội đồng Địa chính Sindh.
Mục tiêu của sáng kiến, theo giới chức tỉnh, là trồng rừng tái sinh để bán tín chỉ carbon ra thị trường quốc tế, đồng thời khôi phục đa dạng sinh học đã bị mất.
“Chính quyền Sindh sẽ bán tín chỉ carbon thông qua dự án trồng rừng tại khu vực ven sông. Chúng tôi sẽ trồng ba loài cây bản địa, trong đó có keo và prosopis. Dự án này dự kiến hấp thụ khoảng 20 triệu tấn khí CO2”, ông Riaz Waghan, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Sindh, cho biết.
Vòng đời dự án kéo dài 22 năm, tính từ sau hai năm đầu gây trồng và phục hồi rừng. Khoảng 55 - 60% doanh thu từ tín chỉ carbon sẽ được giữ lại cho chính quyền Sindh, trong khi 5% sẽ đóng góp cho mục tiêu đóng góp quốc gia (NDC) của Pakistan gửi lên Công ước khung Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC).
Dù ban đầu có tranh chấp và kiện tụng, các bên liên quan đã đạt thỏa thuận hòa giải. Hội đồng chính sách của Đơn vị PPP tỉnh Sindh, trực thuộc Sở Tài chính, đã phê duyệt dự án, và công tác triển khai thực địa tại hai huyện trên sẽ sớm bắt đầu.
Ông Waghan nhấn mạnh: “Dự án này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp phục hồi đa dạng sinh học đã mất tại vùng rừng ven sông. Chúng tôi cam kết không để tái diễn tình trạng lấn chiếm đất rừng hay chuyển đổi sang canh tác nông nghiệp. Sau khi được kiểm định theo tiêu chuẩn carbon quốc tế, tín chỉ carbon sẽ được bán ra thị trường thương mại carbon toàn cầu”.
Mở ra cơ hội cho các nước đang phát triển
Theo ông Waghan, dù Pakistan không phải quốc gia phát thải carbon lớn, nước này vẫn có thể hưởng lợi từ cơ chế tín chỉ carbon. Trong đó, cơ chế tín chỉ carbon tạo cơ hội các nước đang phát triển như Pakistan bán quyền hấp thụ carbon cho những quốc gia phát thải cao, qua đó vừa thu ngoại tệ, vừa thúc đẩy bảo vệ rừng.
Theo đó, về mặt chính sách, vào năm 2023, Chính quyền Sindh cũng đã ban hành bản sửa đổi Chính sách Quản lý Rừng Bền vững Sindh 2019, mở ra hướng đi mới vừa tạo cơ hội cho thị tường carbon rừng Pakistan, vừa thúc đẩy bảo tồn và phục hồi rừng bền vững tại nước này. Bản sửa đổi đã loại bỏ các điều khoản cho phép hoạt động nông nghiệp trên đất rừng, vốn từng gây tranh cãi suốt nhiều năm về việc sử dụng đất ven sông chỉ nên dành cho trồng rừng, không cho canh tác.
Trên thực tế, trong báo cáo hồi tháng 7/2025, Bộ trưởng Hàng hải Pakistan Mohammad Junaid cho biết hai giai đoạn của dự án Delta Blue Carbon đã thu về 40 triệu USD từ việc bán tín chỉ carbon và được kỳ vọng sẽ đem lại hàng tỷ USD trong các thập kỷ tới.
Dự án này bao phủ hơn 350.000 hecta (khoảng 3.500 km2) tại vùng châu thổ sông Indus, thuộc các huyện Sujawal, Thatta và Badin. Khởi động từ năm 2015, dự án kéo dài đến năm 2075, với tổng lượng hấp thụ carbon ước tính 142 triệu tấn CO2 tương đương trong suốt vòng đời.
Trong đó, tỉnh Sindh đã bán 3 triệu tín chỉ carbon với giá 40 triệu USD, và một đợt thanh toán khác trị giá 20 triệu USD đang trong giai đoạn xác thực. Giai đoạn thứ hai của dự án đang tiến hành giám sát rừng ngập mặn để xác định lượng hấp thụ carbon. Năm 2023, chính phủ liên bang cho phép Sindh thu về 200 - 220 triệu USD trong vòng hai thập kỷ từ việc mở rộng rừng ngập mặn, phù hợp với cam kết giảm phát thải quốc gia của Pakistan trong khuôn khổ chương trình giảm phát thải toàn cầu.
Bà Minha Hanif, chuyên gia tư vấn thị trường carbon tại Islamabad, nhận định: “Quá trình công nghiệp hóa tại các nước phát triển đã góp phần lớn vào phát thải khí nhà kính, gây biến đổi khí hậu toàn cầu. Mặc dù nhiều doanh nghiệp ở phương Tây đang nỗ lực giảm phát thải, họ vẫn không thể đạt mức ‘trung hòa carbon’. Vì thế, họ phải mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng phát thải thông qua các dự án trồng và phục hồi rừng tại các quốc gia đang phát triển”.
Bà Minha Hanif đánh giá các nước như Pakistan là địa điểm lý tưởng cho các dự án carbon, vì ngoài việc giúp giảm phát thải toàn cầu, chúng còn đóng góp vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG), mang lại lợi ích xã hội - sinh thái, đồng thời giảm chi phí bù đắp phát thải cho các doanh nghiệp quốc tế.
