Hoạt động phóng tên lửa và triển khai vệ tinh đang tạo ra lượng khí thải lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến bầu khí quyển. Các chuyên gia kêu gọi thiết lập cơ chế quốc tế để kiểm soát ô nhiễm từ ngành công nghiệp vũ trụ.
Theo nhóm nghiên cứu của Giáo sư Eloise Marais (Đại học UCL, Anh), chỉ riêng năm 2024 có tới 259 vụ phóng, tiêu thụ hơn 153.000 tấn nhiên liệu, tăng mạnh so với 223 vụ năm 2023. “Con người chưa từng đưa nhiều chất ô nhiễm vào tầng khí quyển cao như hiện nay. Nếu không quản lý, hậu quả với khí hậu sẽ rất lớn”, bà Marais cảnh báo.
Nguyên nhân chính là các dự án vệ tinh siêu chùm như Starlink, OneWeb. Chúng khiến lượng khí thải CO2 và bồ hóng tăng gấp ba lần so với trước. Dù lượng khí thải này nhỏ hơn so với ngành hàng không hay công nghiệp trên mặt đất, nhưng chúng tồn tại lâu ở tầng khí quyển cao, gây hiệu ứng nóng lên mạnh gấp 500 lần so với cùng lượng bồ hóng ở mặt đất.
Một tên lửa SpaceX mang theo 28 vệ tinh Starlink cất cánh từ Trạm Không gian Cape Canaveral ở Florida. Ảnh: Jennifer Briggs.
Trong tương lai, kế hoạch triển khai mạng vệ tinh Kuiper của Amazon, sử dụng nhiên liệu rắn, có thể còn tạo ra hợp chất clo phá hủy tầng ozone, đe dọa đảo ngược thành quả của Nghị định thư Montreal.
Số lượng vật thể trong không gian cũng tăng chóng mặt: từ 100-200 vật thể/năm trước đây lên hàng nghìn hiện nay. Chỉ riêng năm 2024, hơn 2.500 vật thể quay trở lại khí quyển, giải phóng khoảng 13.500 tấn kim loại siêu nhỏ.
Hiện luật pháp quốc tế còn nhiều "lỗ hổng", chủ yếu quy định quốc gia phóng chịu trách nhiệm với vật thể của mình. Điều này khiến việc dọn rác vũ trụ gần như không thể thực hiện.
Các chuyên gia nhấn mạnh: nếu không có quy định toàn cầu cho ngành vũ trụ, biến đổi khí hậu sẽ thêm nghiêm trọng và tầng ozone có nguy cơ bị tổn hại trở lại.
