Hiện nay, Giải Nobel bao gồm 6 lĩnh vực: Vật lý, Hóa học, Hòa bình, Văn học, Kinh tế và Sinh lý học/Y học. Mỗi giải thưởng đi kèm khoản tiền thường trị giá khoảng 1 triệu euro, cùng huy chương vàng và bằng chứng nhận. Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nhiều ý kiến cho rằng các đột phá về môi trường xứng đáng được vinh danh ở cấp độ cao nhất.
Đề nghị tài trợ 1 triệu euro để xây dựng Giải Nobel Khí hậu
Công ty Ecosia, công ty công nghệ phi lợi nhuận hỗ trợ các hoạt động trồng cây và bảo vệ môi trường, đã kêu gọi Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển - cơ quan bình chọn các giải Nobel Vật lý, Hóa học và Kinh tế - thành lập Giải Nobel về Khí hậu và Sức khỏe Hành tinh từ năm 2026.
Theo đó, Ecosia đã ký gửi 1 triệu euro tại văn phòng công chứng ở Berlin (Đức) và cam kết dùng số tiền này để xây dựng quỹ trao giải cho một giải Nobel tiềm năng về biến đổi khí hậu. Công ty cho biết sẵn sàng hợp tác hoặc đồng tài trợ với các tổ chức khác có chung mục tiêu “công bằng khí hậu”, bảo đảm giải thưởng mới có chỗ đứng lâu dài trong hệ thống giải Nobel.
Nhiều chuyên gia, nhà khoa học và các nhà hoạt động đang kêu gọi thiết lập một hạng mục mới cho giải Nodel về biến đổi khí hậu. Ảnh: Awareness Day.
Trong thông cáo gửi tờ Euronews, Công ty Ecosia cho biết họ không yêu cầu bất kỳ quyền ảnh hưởng nào đến việc đề cử hay lựa chọn chủ nhân giải thưởng. Mô hình hoạt động sẽ tương tự Giải Nobel Kinh tế, trong đó tổng hợp danh sách các ứng viên được đề cử và Ủy ban Nobel xem xét, lựa chọn.
Theo Ecosia, giải thưởng đề xuất nhằm tôn vinh cá nhân, tập thể hoặc doanh nghiệp có đóng góp nổi bật trong đổi mới sáng tạo khí hậu, giảm phát thải, cải thiện chính sách hoặc thúc đẩy vận động vì môi trường.
“Cách chúng ta thích ứng với khủng hoảng khí hậu sẽ định hình tương lai của nhân loại”, Giám đốc điều hành Ecosia, Christian Kroll, khẳng định. Ông tin rằng uy tín của Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ giúp tôn vinh và truyền cảm hứng cho những nỗ lực đang định hình tương lai bền vững.
Liệu Giải Nobel Khí hậu có khả thi?
Từ năm 1968 đến nay, Ủy ban Nobel chưa bổ sung thể loại mới nào. Trong đó, Kinh tế học là hạng mục mới nhất được thêm vào hệ thống giải thường này. Tuy vậy, các tiếng nói hàng đầu trong lĩnh vực khí hậu cho rằng đã đến lúc truyền thống Nobel cần thay đổi.
Nhà hoạt động Luisa Neubauer nhấn mạnh: “Một giải thưởng dành cho khí hậu và sức khỏe hành tinh sẽ thúc đẩy sáng kiến toàn cầu, hoàn thiện chính sách và huy động cộng đồng hành động. Nobel đã quá chậm trễ trong việc công nhận cuộc khủng hoảng lớn nhất hiện nay”.
Andreas Huber thuộc Hiệp hội Câu lạc bộ Rome của Đức cho rằng tinh thần của nhà khoa học Alfred Nobel - “vinh danh những đóng góp lớn nhất cho nhân loại” - ngày nay đặc biệt phù hợp để ca ngợi những người bảo vệ nền tảng sự sống.
Lãnh đạo bản địa Brazil Álvaro Tukano cũng ủng hộ đề xuất trên, khẳng định các giải thưởng danh giá nhất thế giới cần nhìn nhận “vấn đề nghiêm trọng nhất mà hành tinh đang đối mặt”.
Hiện phía Quỹ Nobel chưa đưa ra phản hồi về vấn đề này.
