Những hoạt động quen thuộc như ăn, ngủ, tắm hay vui chơi đều tưởng chừng an toàn, nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được quan sát và tổ chức phù hợp với lứa tuổi. Trên thực tế, nhiều tai nạn thương tích ở trẻ không xảy ra trong những tình huống bất thường, mà xuất phát từ chính các sinh hoạt thường nhật.
Theo Luật Trẻ em năm 2016, trẻ em có quyền được bảo vệ an toàn và được sống trong môi trường lành mạnh. Gia đình là nơi đầu tiên và lâu dài nhất thực hiện trách nhiệm này thông qua việc chăm sóc, giám sát và tổ chức đời sống sinh hoạt hằng ngày cho trẻ. Việc nhận diện sớm các nguy cơ trong gia đình vì thế có ý nghĩa quan trọng trong phòng ngừa tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ.
Nguy cơ tai nạn thương tích trong các sinh hoạt hằng ngày của trẻ
Trong sinh hoạt thường ngày, nguy cơ tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ thường gắn với những hoạt động rất quen thuộc. Khi ăn, trẻ có thể gặp nguy cơ hóc hoặc sặc nếu vừa ăn vừa chơi, vừa xem điện thoại hay tivi.
Trong sinh hoạt thường ngày, nguy cơ tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ thường gắn với những hoạt động rất quen thuộc.
Thói quen ăn uống thiếu tập trung không chỉ ảnh hưởng đến việc ăn uống, mà còn làm tăng nguy cơ xảy ra những sự cố ngoài ý muốn. Việc duy trì giờ ăn cố định và không để trẻ bị phân tán trong bữa ăn là điều nhiều gia đình cần lưu ý.
Khi ngủ, trẻ nhỏ cũng đối mặt với những nguy cơ nếu sinh hoạt không được tổ chức phù hợp. Ngủ không đủ giấc hoặc ngủ không đúng giờ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Ngoài ra, tư thế ngủ và không gian ngủ nếu không phù hợp với độ tuổi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Những yếu tố này thường bị xem nhẹ vì diễn ra trong không gian quen thuộc của gia đình.
Hoạt động tắm rửa hằng ngày cũng là thời điểm dễ xảy ra tai nạn đối với trẻ nhỏ. Nền nhà trơn trượt, nước quá nóng hoặc sự lơ là trong giám sát đều có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm. Đây là những nguy cơ thường gặp nhưng không phải lúc nào cũng được nhận diện đầy đủ, nhất là khi việc tắm rửa được xem là sinh hoạt thường nhật, lặp lại mỗi ngày.
Khi chơi, trẻ nhỏ thường vận động nhiều và khám phá môi trường xung quanh. Nguy cơ ngã, va chạm hoặc bị thương có thể xảy ra nếu không gian chơi không phù hợp hoặc thiếu sự quan sát của người lớn.
Đối với trẻ nhỏ, khả năng tự nhận biết nguy hiểm còn hạn chế, trong khi sự tò mò lại rất lớn. Vì vậy, việc nhận diện các nguy cơ trong lúc trẻ vui chơi là một phần quan trọng của phòng ngừa tai nạn thương tích trong gia đình.
Không gian sống trong gia đình và những rủi ro dễ bị bỏ qua
Bên cạnh các sinh hoạt hằng ngày, không gian sống trong gia đình cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với trẻ nhỏ. Nhiều đồ dùng trong nhà vốn quen thuộc với người lớn, nhưng lại có thể gây nguy hiểm cho trẻ nếu không được sắp xếp phù hợp với độ tuổi. Những vật dụng sắc nhọn, dễ vỡ hoặc đặt trong tầm với của trẻ đều cần được chú ý, bởi trẻ nhỏ thường có xu hướng cầm nắm và khám phá mà chưa ý thức được rủi ro.
Khu vực ngoài trời trong phạm vi gia đình, như sân, vườn hay ao nhỏ, cũng là những không gian cần được quan tâm đặc biệt. Đây là nơi trẻ thường chơi đùa và vận động, nhưng đồng thời tiềm ẩn nguy cơ ngã, trượt hoặc các sự cố khác nếu không được giám sát. Những khu vực này đôi khi bị xem nhẹ vì nằm trong không gian quen thuộc của gia đình, dẫn đến sự chủ quan trong việc phòng ngừa.
Tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ nhiều khi không xuất phát từ những yếu tố phức tạp, mà đến từ sự lặp lại của những rủi ro quen thuộc trong không gian sống.
Khi gia đình không kịp thời nhận diện và điều chỉnh môi trường sinh hoạt, nguy cơ tai nạn có thể gia tăng. Việc quan sát, rà soát lại không gian sống theo góc nhìn của trẻ nhỏ là một bước quan trọng giúp hạn chế những rủi ro này.
Ở góc độ chính sách, việc tạo lập môi trường sống an toàn cho trẻ em cũng được đặt ra trong Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030 ban hành kèm theo Quyết định số 23/QĐ-TTg, trong đó nhấn mạnh trách nhiệm của gia đình trong việc bảo đảm các điều kiện sinh hoạt an toàn cho trẻ. Điều này cho thấy phòng ngừa tai nạn thương tích không chỉ là vấn đề của từng gia đình, mà còn là nội dung được quan tâm trong các chương trình chăm sóc và bảo vệ trẻ em.
Trong đời sống hằng ngày, phòng ngừa tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ bắt đầu từ việc nhận diện những nguy cơ ngay trong các sinh hoạt quen thuộc và không gian sống của gia đình. Khi các nguy cơ được nhìn nhận đầy đủ và kịp thời, gia đình có điều kiện chủ động hơn trong việc tổ chức sinh hoạt an toàn cho trẻ, hạn chế những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra trong chính ngôi nhà của mình.
Tài liệu tham khảo dành cho cha mẹ:
📄 Quyết định 2780/QĐ-BYT ngày 29/08/2025 về Kế hoạch Tiêm chủng mở rộng giai đoạn 3 năm (2026-2028) 👉 [DOWNLOAD tại đây]
📘 Hướng dẫn chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ nhỏ (Tài liệu truyền thông chăm sóc phát triển toàn diện trẻ em)👉 [DOWNLOAD tại đây]
📗 Hướng dẫn phát triển trí tuệ và tương tác sớm với trẻ (Tài liệu truyền thông chăm sóc phát triển toàn diện trẻ em)👉 [DOWNLOAD tại đây]
📙 Hướng dẫn hành vi - cảm xúc và kỹ năng an toàn cho trẻ (Tài liệu truyền thông chăm sóc phát triển toàn diện trẻ em)👉 [DOWNLOAD tại đây]
