Số hóa dữ liệu
Theo ông Nguyễn Tường Vĩ, chuyên viên Phòng Phòng chống thiên tai (Chi cục Thủy lợi Bình Định), vào tháng 10/2022, ngành chức năng Bình Định khởi động xây dựng phần mềm quản lý thiên tai, đến mùa mưa lũ năm 2023 bắt đầu đưa vào hoạt động.
“Mục tiêu của phần mềm quản lý thiên tai là số hóa các dữ liệu phòng chống thiên tai của các địa phương, các ban ngành theo phương châm “4 tại chỗ”. Trước kia, số liệu phục vụ công tác phòng chống thiên tai đã có, nhưng rời rạc từng địa phương, nay được sắp xếp lại, tích hợp vào phần mềm thành bức tranh toàn cảnh để thuận lợi điều hành”, ông Vĩ cho hay.
Ông Nguyễn Tường Vĩ, chuyên viên Phòng Phòng chống thiên tai (Chi cục Thủy lợi Bình Định), đang vận hành phần mềm quản lý thiên tai. Ảnh: V.Đ.T.
Cũng theo ông Vĩ, xây dựng phần mềm quản lý thiên tai dựa trên dữ liệu mới nhất do các địa phương, sở, ban, ngành và đơn vị trong tỉnh cung cấp. Dữ liệu phản ánh từng khu vực, số hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng tùy từng cấp độ thiên tai. Phần mềm quản lý thiên tai của Bình Định xây dựng 4 kịch bản bão và 3 kịch bản lũ. Bão cấp 8 cấp 9 xây dựng một kịch bản, bão cấp 10-11 xây dựng một kịch bản, bão cấp 12-13 xây dựng một kịch bản, bão lớn hơn cấp 13 có một kịch bản riêng.
Về phòng chống lũ có 3 kịch bản; lũ báo động 3 đến báo động 3+1m xây dựng một kịch bản, lũ báo động 3+1m đến mức lũ lịch sử trên các sông xây dựng một kịch bản, lũ ở các sông cao hơn lũ lịch sử có kịch bản riêng.
Theo ông Hồ Đắc Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, phần mềm quản lý thiên tai của tỉnh này hiện có dữ liệu của hơn 405.000 căn nhà với khoảng 1,5 triệu người đang sống trong những căn nhà ấy, nhà nào có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi bão, lũ phải sơ tán; trong đó có bao nhiêu người già, trẻ em. Phần mềm còn tích hợp dữ liệu lực lượng tại chỗ của từng xã, huyện; gồm lực lượng xung kích xã, lực lượng vũ trang gồm công an và quân đội; phần mềm còn lập sẵn ban chỉ huy phòng chống thiên tai từng sở, ngành, huyện, xã.
Phần mềm hệ thống phòng chống thiên tai của tỉnh Bình Định. Ảnh: V.Đ.T.
Về phương tiện phục vụ công tác phòng chống thiên tai thì phần mềm tích hợp số lượng xe vận chuyển, máy xúc, máy đào… tại các địa phương; phương tiện hiện đang nằm ở đâu, doanh nghiệp nào là chủ sở hữu các phương tiện ấy, tình trạng phương tiện hiện nay như thế nào, số điện thoại liên lạc các chủ phương tiện. Về hậu cần tại chỗ, phần mềm tích hợp tình hình các kho vật tư, trang thiết bị tại các địa phương; số lượng lương thực, thực phẩm các địa phương dự trữ trước mùa mưa bão. Đặc biệt là phần mềm tích hợp những điểm sơ tán tập trung, có tọa độ, vị trí cụ thể và năng lực tiếp nhận từng điểm sơ tán…
Cũng theo ông Chương, khi ngành chức năng kích hoạt kịch bản tùy theo cấp độ thiên tai sẽ hiển thị địa phương nào cần sơ tán bao nhiêu hộ dân, lực lượng hỗ trợ công tác sơ tán; sơ tán đến đâu, bằng phương tiện gì, phương tiện sơ tán do đơn vị nào đang quản lý; trong kho các địa phương sơ tán dân hiện đang dự trữ bao nhiêu lương thực, thực phẩm, có đủ cung ứng cho hộ dân sơ tán hay không. Hiện, phần mềm quản lý thiên tai của Bình Định tích hợp khoảng 1.900 địa điểm sơ tán tập trung, phần mềm còn phân tích những điểm sơ tán tập trung theo loại hình thiên tai để các địa phương chủ động phòng tránh. Bởi, có những điểm sơ tán an toàn trước mưa lũ nhưng không an toàn trước bão.
“Tùy từng kịch bản thiên tai, phần mềm quản lý thiên tai sẽ đưa ra các thông tin về sự ảnh hưởng của thiên tai tới các hộ dân, phương án di dời dân tới các vùng đã được lên kế hoạch; số lượng lương thực, thực phẩm cần thiết cho người dân các vùng sơ tán, các vùng ngập lụt nhiều ngày, vùng dễ bị cô lập; bố trí lực lượng ứng trực, phương tiện… để các địa phương thực hiện”, ông Hồ Đắc Chương chia sẻ.
Tập huấn cách sử dụng phần mềm quản lý thiên tai tại huyện Hoài Ân (Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
Tạo thuận lợi cho các địa phương
Theo bà Nguyễn Thị Bích Phượng, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tuy Phước (Bình Định), đặc thù của huyện Tuy Phước là vùng trũng, nằm ở hạ lưu của 2 lưu vực sông Kôn và sông Hà Thanh, nên hàng năm thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ gây ngập sâu; nhiều địa phương bị chia cắt, ảnh hưởng đến đời sống người dân vùng hạ du. Những năm gần đây, do ảnh hưởng của hạ tầng giao thông đi qua địa bàn huyện đã làm hạn chế việc tiêu thoát lũ, khiến công tác khắc phục thiên tai gặp bất lợi.
Cũng theo bà Phượng, từ 2022 đến nay, UBND huyện Tuy Phước đã chỉ đạo ngành chức năng và địa phương phối với các sở, ngành cấp tỉnh xây dựng tháp cảnh báo lũ tại các xã Phước Thắng, Phước Hoà, Phước Sơn, Phước Thuận, Phước Nghĩa... để cảnh báo cho người dân phòng tránh; đồng thời lắp đặt camera cảnh báo lũ ở thôn Khuôn Bình (xã Phước Thắng) và thôn Kim Đông (xã Phước Hòa) để khi lũ xảy ra, chính quyền các địa phương có giải pháp chỉ đạo.
Tập huấn cách sử dụng phần mềm quản lý thiên tai tại huyện miền núi An Lão (Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
“Từ năm 2023 đến nay, hệ thống chính trị từ cấp huyện đến cấp xã đã sử dụng phần mềm quản lý thiên tai để phục vụ công tác phòng chống thiên tai trên địa bàn, nên đã hạn chế được thiệt hại; nhất là chính quyền và ngành chức năng huyện chủ động được công tác rà soát số hộ dân cần sơ tán khi có lũ ngập sâu và những địa điểm sơ tán dân đến nơi an toàn”, bà Phượng chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thắng, địa phương được mệnh danh là “rốn lũ” của huyện Tuy Phước, địa bàn xã Phước Thắng rất thấp, nên chỉ cần có mưa nhỏ là đã gây ngập một số nơi, mưa lớn thì gây ngập diện rộng.
Khi có lũ báo động 2 là đường giao thông trong xã Phước Thắng ngập toàn bộ. Xã Phước Thắng có 9 thôn, khi có lũ là 6 thôn ngập sâu, đó là các thôn: Tư Cung, Phổ Đồng, Lương Bình, Lạc Điền, An Lợi và Đông Điền. Các thôn nói trên thường xuyên bị ảnh hưởng bởi triều cường nên dù trời đã hết mưa, ở các địa phương khác lũ đã rút, hết ngập nhưng các thôn nói trên vẫn còn ngập sâu, ngập kéo dài.
Lực lượng vũ trang Bình Định hỗ trợ người dân giằng chống nhà cửa trước khi bão vào. Ảnh: V.Đ.T.
“Trước những mùa bão lũ, chính quyền xã kiện toàn ban chỉ đạo phòng chống thiên tai, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên phụ trách từng thôn, triển khai quy chế hoạt động; khi ngành chức năng tỉnh kích hoạt kịch bản phòng chống thiên tai tùy theo cấp độ của bão, lũ thì từng thành viên có trách nhiệm triển khai sơ tán dân theo dữ liệu trong kịch bản; đồng thời tuyên truyền để người dân hạn chế đi lại, hạn chế ra đồng ở những nơi nguy hiểm để hạn chế thiệt hại về người. Những việc cần làm có sẵn trong kịch bản ứng phó với cấp độ thiên tai, nên chúng tôi cứ theo đó làm rất thuận lợi”, ông Nguyễn Văn Hùng chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Tường Vĩ, chuyên viên Phòng Phòng chống thiên tai (Chi cục Thủy lợi Bình Định), hiện nay, phần mềm quản lý thiên tai của Bình Định chỉ mới tích hợp dữ liệu và kịch bản ứng phó với bão và lũ; trong khi tỉnh này thường xảy ra nhiều loại hình thiên tai khác như lũ quét, sạt lở đất, hạn hán.
“Muốn tích hợp thêm dữ liệu để ứng phó với các loại hình thiên tai khác chúng tôi phải xây dựng kịch bản lại từ đầu, tốn rất nhiều kinh phí. Thêm nữa, hiện tỉnh Bình Định đang thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, bỏ cấp huyện, xã sáp nhập xã và tỉnh, nên phần mềm phải được cập nhật lại theo đơn vị hành chính mới. Phần mềm quản lý thiên tai cho hiệu quả cao khi dự báo thời tiết chính xác”, ông Nguyễn Tường Vĩ chia sẻ.
