Huyện Krông Pa có đàn bò lớn, với khoảng trên 63.000 con. Ảnh: Đăng Lâm.
Chảo lửa và... miên man đồng cỏ
Với Krông Pa, tỉnh Gia Lai, thiên nhiên đã “biệt đãi” cho nơi đây cái chát chúa của nắng và cái hầm hập của nóng, mỗi khi bước vào mùa hè như hiện tại. Mùa này, vào giờ cao điểm trong ngày, nhiệt độ có khi lên đến gần 40 độ C, thậm chí còn hơn thế nữa. Theo khảo sát của các chuyên gia, số giờ nắng trong năm ở Krông Pa đạt khoảng 1.700 giờ/năm, là địa phương có số giờ nắng/năm cao nhất tỉnh Gia Lai.
Một thời, cái nắng Krông Pa cứ như trút lửa xuống mặt đất, làm cho những cánh đồng mía trơ khấc, thân gầy đét, vắt không còn hạt nước. Những đàn bò thì da bọc lấy xương, lầm lũi gặm những cọng cỏ khô còn sót lại trên mặt đất, hay tránh cái nắng nóng, và tránh cơn khát dưới những tán cây, con nào may mắn hơn thì tìm được một dòng suối cạn để thỏa thuê đầm mình...
(Là nói “một thời” thôi. Còn bây giờ, từ khi có công trình thủy lợi Ia M’lah và nhiều công trình thủy lợi khác, Krông Pa đã mát hơn rất nhiều rồi)...
Cuộc sống vốn công bằng, nên khi “đem tặng” cái nắng nóng cho Krông Pa, thiên nhiên cũng không quên ban tặng cho Krông Pa một đồng cỏ rộng lớn, mượt mà. Nơi đây có trên 700ha đồng cỏ trồng và khoảng 24.000ha đồng cỏ tự nhiên, chưa kể 160.000ha rừng có đồng cỏ dưới tán rừng.
Chính những đồng cỏ rộng lớn nơi đây là điều kiện lý tưởng để Krông Pa phát triển đàn bò nuôi. Thống kê cho thấy, toàn huyện hiện sở hữu đàn bò khoảng 63.000 con, trong đó có khoảng 25.000 con bò lai, là huyện có đàn bò lớn nhất vùng Tây Nguyên, so cùng đơn vị hành chính. Tại đây, có những “ông Vua bò” sở hữu 300 đến 500 con bò. Đàn bò nơi đây cứ thong dong gặm cỏ trên những đồng cỏ miên man rộng lớn nên cứ béo ú một cách tự nhiên.
Và cũng chính sự “biệt đãi” của thiên nhiên cho nơi đây cái nắng, cái nóng mà thịt bò Krông Pa ngon hơn hẳn thịt bò ở những nơi khác.
Huyện Krông Pa hiện có 48 sản phẩm được chứng nhận OCOP. Ảnh: Đăng Lâm.
Ông Đinh Xuân Duyên, nguyên Trưởng phòng Nông nghiệp-PTNT, nay là phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Krông Pa là người khá am tường về đàn bò nơi đây. Nhớ có lần trò chuyên, ông Duyên cho biết, ăn thịt bò Krông Pa, ngon nhất là vào dịp cuối năm. Bởi đây là thời điểm chồi non, lộc biếc tích lũy được, con bò ăn vào, như được thưởng thức cả hương trời khí đất tích tụ lại... Do vậy, thịt bò vào mùa này rất mềm, thớ thịt có màu đỏ tươi, ăn vào có mùi thơm hết sức quyến rũ...
OCOP từ những đàn bò
Bò Krông Pa nhiều, ăn thịt không hết, người dân nơi đây nghĩ đến việc “để dành” theo kiểu truyền thống của đồng bào như làm bò khô, bò gác bếp để từ đây, thương hiệu bò Krông Pa dần được hình thành.
Chỉ riêng tại thị trấn Phú Túc (huyện Krông Pa), có khá nhiều cơ sở chế biến bò một nắng uy tín, có giấy phép an toàn vệ sinh thực phẩm. Có thể kể tên như cơ sở bò một nắng Tuấn Hậu, Mười Đức, Nhân Giao, Nguyệt Viên... Ban đầu chỉ làm sản phẩm bò một nắng, rồi dần có thêm rất nhiều sản phẩm từ bò như bò gác bếp, bò sấy sợi, bò khô miếng... Hàng chục thương hiệu của nhiều chủ thể được đánh giá là sản phẩm OCOP đều đến từ... bò.
Krông Pa không chỉ có bò, mà đây còn là nơi thuận lợi để phát triển nghề chăn nuôi heo, gà. Tất nhiên, rất nhiều sản phẩm được chế biến từ thịt heo, thịt gà nơi đây cũng dần được đánh giá là sản phẩm OCOP như sườn heo một nắng, ba chỉ heo một nắng, khô gà lá chanh... Sản phẩm nào cũng ngon, cũng có những đặc trưng riêng để rồi dần trở thành “mỹ vị” của vùng đất khô cằn, nắng nóng khắc nghiệt này.
Cơ sở sản xuất bò một nắng của ông Trần Quang Tuấn ở thị trấn Phú Túc là một trong những địa chỉ nổi tiếng, góp phần làm nên thương hiệu bò một nắng Krông Pa. Với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề, ông Tuấn cho biết, ngày trước, các thợ săn người J’rai vào rừng săn nai, săn được nhiều, ăn không kịp nên người ta nghĩ ra cách phơi thịt, để dành ăn dần. Giờ, người dân không còn vào rừng săn bắn động vật hoang dã nữa, nhưng chính việc phơi thịt nai để dành là tiền thân cho công thức làm món bò một nắng ngày nay. “Gia vị làm nên món bò một nắng chỉ đơn giản là ướp với muối, bột ngọt, tỏi, sả, hạt mè, ớt, mà ớt ở xứ nóng Krông Pa thì cay khỏi phải bàn”, ông Tuấn chia sẻ.
Cũng theo ông Tuấn, muốn miếng bò một nắng thơm ngon thì chỉ lấy phần đùi, phần bắp của con bò tơ, thái miếng thịt to bằng bàn tay người lớn, sau đó đem ướp với các gia vị kể trên. Công đoạn cuối là đem phơi dưới cái nắng chát chúa của “chảo lửa Krông Pa”. Mà chỉ phơi một ngày- một nắng thôi nhé, phơi lâu miếng thịt sẽ mất chất, mất đi độ thơm và độ ngọt...
Cứ như thế, các sản phẩm từ thịt bò Krông Pa dần đi vào danh mục các sản phẩm OCOP của huyện, và trở thành thương hiệu riêng có của vùng đất một thời khô khát này.
Phát huy thế mạnh
Năm 2019, huyện Krông Pa mới chỉ có 2 sản phẩm được chứng nhận OCOP, gồm sản phẩm bò một nắng Nguyệt Viên Foods, bò một nắng Tý Vân. Năm 2020, ngoài thương hiệu heo ba chỉ một nắng Tý Vân và thịt ba chỉ một nắng Nguyệt Viên, huyện Krông Pa còn xuất hiện thêm 2 sản phẩm được chứng nhận OCOP là bò một nắng Tuấn Hậu và bò một nắng Đức Mười. Đến năm 2022, huyện có 9 sản phẩm được chứng nhận OCOP, năm 2023 có 17 sản phẩm, trong đó xuất hiện nhiều cái tên mới như heo sọc dưa một nắng và bò khô miếng Ngọc Thạch, bò khô miếng và bò một nắng Ama Châu, bò một nắng Hưng Lê, bò gác bếp Quỳnh Ngân...
Năm 2024, huyện có thêm 12 sản phẩm được chứng nhận OCOP, cũng với không ít sản phẩm mới như bò khô sợi và bắp kèn bò một nắng Tý Vân, gầu bò một nắng Quỳnh Ngân, heo một nắng và bò một nắng Ánh Cần...
Những sản phẩm được chứng nhận OCOP của huyện Krông Pa, phần lớn đều đến từ... bò. Ảnh: ĐL.
Năm 2025, tại Hội nghị đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP của huyện diễn ra hôm 13/5 mới đây, có thêm 13 sản phẩm được chứng nhận OCOP, với những món mà chỉ mới nghe qua thôi, đã thấy... thèm. Riêng cơ sở Ngọc Thạch đóng góp thêm 3 món mới gồm bê cuộn hấp, gầu bò một nắng và khô gà lá chanh Ngọc Thạch. Cơ sở Quỳnh Ngân có 2 sản phẩm là heo gác bếp và bắp bò một nắng Quỳnh Ngân. Cơ sở Ama Châu với món bò một nắng và ba chỉ heo một nắng Ama Châu...
Như vậy tính đến thời điểm hiện tại, toàn huyện có 48 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, trong đó có 46 sản phẩm đạt 3 sao và 2 sản phẩm đạt 4 sao. Đây được xem là một trong những huyện có nhiều sản phẩm OCOP nhất của tỉnh Gia Lai, mà hầu hết các sản phẩm đều đến từ cái nắng, cái nóng đặc trưng của vùng đất này.
Theo Chủ tịch UBND huyện Krông Pa, ông Hồ Văn Thảo thì, xây dựng thương hiệu đã khó, nhưng bảo vệ thương hiệu còn khó hơn. Theo đó, UBND huyện giao cho các ngành liên quan thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn người dân, các chủ thể OCOP luôn phải đảm bảo nghiêm ngặt các quy định trong quá trình làm ra sản phẩm, trong đó, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm được quan tâm và đặt lên hàng đầu.
Ông Hồ Văn Thảo: “Với mục tiêu ngày càng có thêm nhiều sản phẩm OCOP đặc trưng, bất cứ yêu cầu nào của người dân, miễn là hợp lý, hợp pháp và trong khả năng có thể, huyện sẽ đều cố gắng đáp ứng”.
