Những điểm chung và khác biệt giữa SRI, IPM và IPHM

Ông Nguyễn Qúy Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT) cho biết: Chiến lược quốc gia về sức khỏe cây trồng và kế hoạch quốc gia về quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) giai đoạn 2021 - 2025 đã được Bộ NN-PTNT phê duyệt triển khai cùng dự án do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tài trợ.

Đây được xem là một bước tiến lớn, quan trọng, tạo động lực cho việc phát triển nền nông nghiệp Việt Nam theo hướng hữu cơ, bền vững. Trên thế giới, nhiều nước đã áp dụng chương trình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam là một trong những nước đi đầu trong việc triển khai, áp dụng IPHM.

Để có nền tảng quan trọng và bước tiến lớn về IPHM, cách đây hơn 20 năm, những quy trình, tiến bộ kỹ thuật trong canh tác lúa, hệ thống canh tác lúa cải tiến (SRI) hay chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) đã sớm được đưa vào áp dụng tại nước ta. Những quy trình này đã được đông đảo các địa phương áp dụng, phát huy hiệu quả cho đến ngày hôm nay.

Theo ông Nguyễn Qúy Dương, khái niệm hệ thống thâm canh lúa cải tiến, quản lý dịch hại tổng hợp là những khái niệm quen thuộc với một thế hệ nông dân trước đây. Trong khi đó, quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) là một khái niệm mới được đưa vào Việt Nam trong thời gian gần đây.

Ba phương pháp này đều có điểm chung là áp dụng các giải pháp, tiến bộ khoa học công nghệ trong canh tác lúa và các loại cây trồng. Riêng trong canh tác lúa, cả ba phương pháp đều hướng tới mục tiêu là giảm giống, phân bón, thuốc BVTV và hiện nay một vấn đề đang rất được quan tâm là giảm phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, giữa ba phương pháp này vẫn có điểm khác nhau là cách thức áp dụng và nắm bắt các đối tượng. Phương pháp SRI áp dụng riêng cho cây lúa, còn IPM và IPHM áp dụng được cho tất cả các loại cây trồng.

Hệ thống thâm canh lúa cải tiến là hình thức canh tác với 4 nguyên tắc: Giảm giống, cấy theo rạch dọc, cấy mạ non, quản lý nước ngập - khô xen kẽ. Khi kỹ thuật canh tác này được áp dụng thì vấn đề sâu bệnh được giải quyết rất tốt. Từ những kết quả đó, ngành BVTV đã nhận định, mặc dù SRI chỉ là kỹ thuật canh tác nhưng có tác động rất lớn đến dinh dưỡng, sức khỏe cây trồng.

IPHM là cách tiếp cận mới đối với cây trồng, trong đó quan tâm tới sức khỏe cây trồng (sức khỏe đất, dinh dưỡng, môi trường, phát thải khí nhà kính…). Hiện nay, muốn cây trồng khỏe mạnh, không chỉ quan tâm tới việc tiêu diệt, quản lý những sinh vật gây hại mà phải quan tâm tới cây trồng đó và hệ sinh thái xung quanh nó.

Một kỳ vọng lớn hơn của việc áp dụng IPHM là giảm phát thải khí nhà kính. Chính vì vậy, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã quyết định lấy năm 2020 là năm quốc tế về sức khỏe cây trồng

Theo ông Dương, trên cơ sở kế thừa những kinh nghiệm khi triển khai chương trình IPM và SRI, khi bước sang chương trình IPHM với nhiều nội dung mới, sâu sắc hơn, Cục BVTV đã xây dựng chương trình đào tạo hoàn toàn mới cho các lớp TOT, FFS ở cấp quốc gia, địa phương, nông dân.

Trong thời gian tới, để lan tỏa mạnh mẽ chương trình IPHM, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ NN-PTNT, Cục BVTV phối hợp với các chuyên gia, địa phương sẽ xây dựng kế hoạch hành động cho 10 năm tới; xây dựng chương trình khung, tài liệu tập huấn, tổ chức 2 lớp TOT giảng viên quốc gia về IPHM (60 học viên-giảng viên). Song song đó, Cục BVTV sẽ phối hợp với các địa phương xây dựng mô hình để nhân rộng…