* Chưa thẩm định đã thi công
Như NNVN đã phản ánh, đập Đá Bạc (TX Hồng Lĩnh- Hà Tĩnh) được đầu tư trên 24 tỷ đồng, vừa đưa vào sử dụng chưa hết thời gian bảo hành đã đứng trước nguy cơ bị vỡ. Hậu quả của công trình kém chất lượng này có căn nguyên từ cách làm “không giống ai” của chủ đầu tư (UBND thị xã Hồng Lĩnh), tư vấn giám sát và các nhà thầu...
Nhà nước chạy theo...nhà thầu
Công trình hồ chứa nước đập Đá Bạc do Cty CP Tư vấn xây dựng thuỷ lợi Hà Tĩnh khảo sát, lập dự án khả thi và được UBND tỉnh Hà Tĩnh phê duyệt tại Quyết định số 2812 QĐ-UB-NL2 ngày 25/11/2002. Công trình có quy mô cấp III, diện tích lưu vực 5,6km2, dung tích hồ chứa 3 triệu m3 nước, tổng mức đầu tư 18 tỷ 552 triệu do UBND TX Hồng Lĩnh làm chủ đầu tư. Vốn xây dựng chủ yếu bằng nguồn trái phiếu Chính phủ và một phần vốn ngân sách tỉnh.
Đơn vị khảo sát thiết kế kỹ thuật thi công lập dự toán là Cty Xây dựng và chuyển giao công nghệ thuỷ lợi (Viện KHTL Việt Nam), cơ quan thẩm định thiết kế kỹ thuật thi công và tổng dự toán là Sở NN- PTNT tỉnh Hà Tĩnh. Được biết, dự án được phê chẩn từ năm 2002 nhưng đến năm 2004 UBND tỉnh mới có quyết định phê duyệt. Nhưng ngay từ đầu, chất lượng hồ sơ công trình đã có nhiều biểu hiện cẩu thả. Vì vậy phía thi công đã “đục nước béo cò”, lợi dụng kẽ hở thi công ẩu làm khối lượng tăng vọt lên so với dự án ban đầu.
Trong quá trình thi công, nhiều hạng mục công trình chưa phê duyệt nhưng nhà thầu đã thi công. Đơn cử như toàn bộ phần bê tông tấm đan, nắp mương, cầu máng, cầu dân dụng, kéo dài kênh, bê tông bảo vệ mái kênh...dẫn đến sự ngược đời là Nhà nước lại phải chạy theo...nhà thầu. Đặc biệt, Cty TNHH Xuân Hà (thi công đập) đã thi công các hạng mục khoan phụt tường chống thấm, được nghiệm thu đúng khối lượng, đúng thiết kế nhưng không hiểu vì lý do gì chủ đầu tư vẫn lập hồ sơ thay đổi giá trị tăng thêm 433 triệu đồng. Chưa dừng lại ở đó, UBND thị xã Hồng Lĩnh còn tự ý bù giá vải bạt chống thấm cho Cty Xuân Hà lên đến gần 800 triệu trong khi vải bạt không nằm trong hạng mục được bù giá của Bộ Tài chính.
Sai phạm chồng sai phạm
Thời gian thi công công trình đặt ra là 360 ngày, thế nhưng khi bắt tay thi công, hàng loạt sai phạm đã chồng lên nhau, dẫn đến công trình kéo dài thêm 2 năm. Trong quá trình thi công đã bộc lộ nhiều vấn đề như: hồ sơ thiết kế liên tục phải bổ sung, điều chỉnh nhưng vẫn không đáp ứng được yêu cầu, dẫn đến sai quy trình, phát sinh thêm chi phí. Nghiêm trọng hơn, tư vấn giám sát không có chứng chỉ hành nghề nhưng vẫn được chủ đầu tư “tin tưởng” giao trọng trách giám sát.
Đơn vị tư vấn thiết kế (Viện KHTL Việt Nam) là đơn vị chuyển giao công nghệ chứ không phải là đơn vị thiết kế công trình nên hồ sơ thiết kế đập Đá Bạc lập không đạt yêu cầu, dẫn đến bố trí các hạng muc công trình không phù hợp địa hình địa chất. Do vậy, chi phí phát sinh điều chỉnh bổ sung thiết kế và khoan kiểm tra chất lượng lần thứ nhất tăng 2 tỷ 593 triệu đồng. Không chỉ có vậy, ngày 26/12/2007, khi công trình đã cơ bản hoàn thành, UBND TX Hồng Lĩnh lại lục tục mang tờ trình xin bổ sung khối lượng kinh phí phát sinh lần nữa. Tính chung cả 2 lần điều chỉnh, tổng mức đầu tư từ 18,55 tỷ đội lên thành 22 tỷ đồng. Tính thêm cả phần bổ sung điều chỉnh chế độ nữa thì tổng mức đầu tư vượt lên đến 25 tỷ đồng- một con số phát sinh khủng khiếp.
Một cán bộ kỹ thuật thuỷ lợi lo lắng, hiện nay đập xả nước chỉ còn khoảng 20% trữ lượng thiết kế. Mùa mưa bão đến, nếu mưa lớn kéo dài, 3 con suối từ dãy núi Hồng Lĩnh đổ về, cống xả không kịp, nước dâng cao, sẽ rất nguy hiểm bởi đập bị phơi khô một thời gian dài, khi nước dâng trở lại, kết cấu đất sẽ bị yếu đi làm tăng nguy cơ vỡ đập.
Trong quá trình thi công, nhà thầu gói số 1 (thi công đập) là Cty TNHH Xuân Hà đã thi công nhiều hạng mục không đúng quy trình. Việc đổ, san, tưới ẩm, đầm đất thực hiện không đúng quy trình; thi công đập đất theo phương pháp đầm nén cũng sai quy trình, cụ thể là các lớp đất được san đầm còn dày đến 50cm; lớp đất sau khi đầm xong không được đánh xờm theo quy định mà lại tiếp tục đổ chồng lớp khác lên. Việc xử lý tiếp giáp giữa hai đầu đập vào sườn núi chưa đạt yêu cầu (đơn vị thi công chỉ bóc lớp phong hoá rồi đổ đất lên đầm thay vì đào các chân đanh cắm sâu xuống sườn núi và đắp bằng loại đất chống thấm tốt); giai đoạn khoan phụt vữa xi măng chống thấm nền đập, đơn vị thi công yếu nên phải làm đi làm lại nhiều lần...
Ai chịu trách nhiệm?
Đập Đá Bạc ngày đêm âm thầm rỉ nước, thậm chí có những điểm nước chảy từ thân đập ra tựa như một dòng suối. Trong lúc đó vốn đầu tư lên đến gần 25 tỷ nhưng đổi lại, chỉ được một công trình “què quặt”, kém chất lượng đến mức chưa hết bảo hành đã có nguy cơ vỡ đập. Trước nguy cơ trên, chủ đầu tư là UBND TX Hồng Lĩnh đã phải tháo cạn đập, không dám tích nước. Có lẽ rồi đây, Nhà nước lại phải mở hầu bao trút thêm nhiều tỷ đồng nữa chạy theo khắc phục, nếu không muốn đập vỡ, nếu không muốn hàng trăm hộ dân của mấy xóm ở Đậu Liêu và nhiều công trình phía hạ lưu bị cuốn trôi.
Tuy nhiên, dư luận cũng đặt câu hỏi, trước những sai phạm trong quá trình thực hiện dự án quan trọng này, không thể không có trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, đặc biệt là chủ đầu tư, mà đứng đầu là ông Đinh Quốc Thị - Chủ tịch UBND TX Hồng Lĩnh.
