Người vùng cao Lâm Thượng dễ tiếp cận dịch vụ công nhờ số hóa

Bỏ một cấp, gần dân thêm một bước

Chúng tôi có mặt tại xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai vào một buổi sáng cuối tuần, khi mô hình chính quyền hai cấp vừa đi vào hoạt động được hơn 20 ngày. Không khí làm việc ở xã như tiếp thêm năng lượng cho một ngày mới. Cán bộ xã có mặt từ sớm, trước giờ hành chính khoảng 5 đến 10 phút, lặng lẽ chuẩn bị bàn giấy, máy móc, sẵn sàng đón tiếp người dân. Không có tiếng ồn ào, không có sự lúng túng, mọi thứ diễn ra nhịp nhàng, chuyên nghiệp. Và điều đặc biệt dễ cảm nhận là nét mặt người dân khi ra về, ai cũng nhẹ nhõm, vui vẻ.

Chị Hoàng Thị Xuân, người dân thôn Hin Lạn, xã Lâm Thượng bước vào Trung tâm Phục vụ Hành chính công với gương mặt phấn khởi. Ba ngày trước, chị nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh mặt hàng tạp hóa. Hôm nay, chị đến nhận kết quả.

“Nhanh lắm! Trước kia mà làm thủ tục này thì phải lên trung tâm huyện, mà chưa chắc đi một lần đã xong. Có khi thiếu giấy tờ, cán bộ huyện lại bảo về xã bổ sung rồi lên lại. Nhưng bây giờ, tôi làm ngay tại xã. Cán bộ hướng dẫn rõ ràng, từ khai hồ sơ đến cách điền đơn, không thiếu thứ gì,” chị Xuân vui vẻ kể.

Không riêng chị Xuân, mà nhiều người dân ở xã Lâm Thượng giờ đây cũng đang cảm nhận rõ sự thay đổi trong cung cách phục vụ và quy trình hành chính tại địa phương. Những việc từng được coi là “phiền phức” thì nay lại trở nên đơn giản, gần gũi, dễ tiếp cận hơn.

Ông Hoàng Trọng Vĩnh, thôn Bản Chỏi, kể lại trải nghiệm làm thủ tục tách thửa đất: “Tôi già rồi, đọc văn bản còn khó. Nhưng khi đến Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã, cán bộ hỏi han kỹ càng, hướng dẫn tận tình từng bước. Tôi không phải lên huyện như trước. Ngay cả việc liên quan đến đất đai, vốn phức tạp và khó khăn nhất cũng đã được giải quyết ngay tại xã.”

Sự thuận lợi đó bắt nguồn từ một bước chuyển lớn trong bộ máy hành chính, mô hình chính quyền hai cấp. Khi cơ chế phân quyền được cụ thể hóa, cấp xã như Lâm Thượng không còn là nơi tiếp nhận sơ sài, rồi phải “chuyển lên trên”, mà đã trở thành nơi trực tiếp giải quyết công việc cho dân.

Thay vì một hệ thống hành chính nhiều tầng, thủ tục phải luân chuyển lên, xuống giữa xã, huyện, tỉnh, thì nay, nhiều lĩnh vực đã được giao thẳng về cấp xã. Đặc biệt, với lĩnh vực đất đai, theo quy định mới xã có thẩm quyền xác minh, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ dân.

Không chỉ giúp dân tiết kiệm thời gian và công sức, chi phí việc này còn tăng hiệu quả xử lý bởi cán bộ xã hiểu rõ hiện trạng thực tế của từng thửa đất, từng hộ dân, điều mà cấp huyện hay tỉnh khó nắm bắt chi tiết như vậy.

Số hóa hành chính, tăng hiệu quả công việc

Nhưng phân quyền thôi chưa đủ. Điều làm nên sự khác biệt tại xã Lâm Thượng còn nằm ở việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số vào cải cách hành chính.

Trung tâm Phục vụ Hành chính công của xã không còn là nơi chất đầy giấy tờ, mà là một không gian gọn gàng, hiện đại với hệ thống máy tính, phần mềm chuyên dụng và bảng hướng dẫn sử dụng mã QR rõ ràng.

Chỉ với một lần quét mã từ căn cước công dân, toàn bộ thông tin cá nhân của người dân được trích xuất và tự động tạo thành hồ sơ điện tử đầy đủ, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian nhập liệu và hạn chế tối đa sai sót. Các biểu mẫu và giấy tờ liên quan cũng được tải lên và xử lý nhanh chóng thông qua hệ thống mạng nội bộ. Việc ứng dụng công nghệ quét mã không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân mà còn hỗ trợ cán bộ, công chức trong quá trình soạn thảo và hoàn thiện các thủ tục hành chính một cách hiệu quả.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai cho biết: “Có những buổi sáng, chúng tôi tiếp nhận từ 60 đến 70 hồ sơ nhưng chỉ mất khoảng 1 đến 1,5 giờ để xử lý toàn bộ. Nhờ có phần mềm hỗ trợ, mỗi hồ sơ hiện nay chỉ mất từ 3 đến 4 phút để giải quyết, thay vì phải mất 10 đến 15 phút như trước đây.”

Ông Tuấn Anh cũng cho biết, đối với những người lớn tuổi hoặc chưa quen sử dụng thiết bị số, cán bộ xã sẽ trực tiếp hỗ trợ và hướng dẫn tận tình, giúp người dân nắm rõ quy trình. Nhờ đó, trong những lần sau, họ có thể tự thực hiện việc nộp hồ sơ trực tuyến ngay tại nhà.

Bên cạnh đó, hệ thống mã QR đã được triển khai đồng loạt tại xã, cho phép người dân dễ dàng quét mã để truy cập vào video hướng dẫn chi tiết, mẫu tờ khai và quy trình thực hiện cho từng loại thủ tục. Đặc biệt, những thủ tục phức tạp như tách thửa, cấp sổ đỏ, chứng thực...đều được trình bày một cách rõ ràng, minh bạch và dễ hiểu.

Cùng với đó đội ngũ cán bộ xã không chỉ vững về chuyên môn mà còn thể hiện tinh thần phục vụ tích cực. Từ nụ cười thân thiện khi tiếp đón, lời hướng dẫn nhẹ nhàng đến sự sẵn sàng hỗ trợ người dân từng bước trong quá trình thực hiện thủ tục tất cả đã góp phần tạo nên một môi trường hành chính gần gũi và thân thiện.

Người dân hài lòng, cán bộ trách nhiệm

Không chỉ người dân thấy rõ sự thay đổi tích cực, mà ngay cả cán bộ xã cũng đang dần chuyển mình. Công việc nhiều hơn, áp lực lớn hơn, nhưng đổi lại là động lực rõ ràng khi mỗi ngày làm việc đều mang lại giá trị, khi thấy người dân hài lòng, yên tâm.

Ông Hoàng Nguyên Tố, công chức Phòng Kinh tế xã Lâm Thượng trải lòng: “Trước kia, cán bộ xã chủ yếu chỉ nhận hồ sơ rồi gửi lên cấp trên. Giờ thì khác, mình phải xử lý trực tiếp. Việc nhiều hơn, trách nhiệm cũng nặng hơn, nhưng đổi lại là hiệu quả rõ rệt.”

Theo ông Hoàng Nguyên Tố, để theo kịp với sự đổi mới, mỗi cán bộ đều phải tự học, tự rèn, tham gia tập huấn, nắm chắc quy định mới và sử dụng thành thạo công nghệ. “Cải cách hành chính giờ không còn là việc nên làm, mà là điều buộc phải làm nếu chính quyền muốn phục vụ dân tốt hơn,” ông Tố chia sẻ thêm.

Không chỉ chuyển mình từ bên trong, xã Lâm Thượng còn chủ động tuyên truyền rộng rãi về dịch vụ công trực tuyến. Đội ngũ nòng cốt gồm cán bộ, đảng viên, trưởng thôn, tổ an ninh được tập huấn bài bản để trở thành những người trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ bà con  như những "cầu nối" đưa công nghệ đến gần với cuộc sống hàng ngày.

Ban đầu, xã chọn triển khai các thủ tục đơn giản như khai sinh, khai tử, chứng thực…để người dân dễ tiếp cận và làm quen dần. Khi bà con đã quen tay, quen mắt với cách làm mới, chính quyền sẽ mở rộng dần sang những thủ tục phức tạp hơn.

Là người trực tiếp chỉ đạo điều hành mô hình chính quyền hai cấp tại xã, ông Trần Quốc Tuấn, Chủ tịch UBND xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai cho biết: Trước đây, nhiều việc xã không có quyền giải quyết, phải chuyển lên huyện, gây chậm trễ và làm phiền người dân. Giờ được phân cấp, cán bộ phải chủ động hơn, trách nhiệm hơn, phục vụ tốt hơn.

Theo ông Tuấn, sự thay đổi lớn nhất là tư duy làm việc, mỗi cán bộ đều được giao quyền, giao việc cụ thể. Các phòng ban có quy chế riêng, phối hợp chặt chẽ, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả xử lý.

“Chúng tôi xác định, người dân đến trụ sở xã là để được hỗ trợ. Do đó, thái độ phục vụ phải thay đổi trước tiên, sau đó mới đến quy trình, rồi mới đến công nghệ. Cải cách hành chính không chỉ là thay đổi quy định, mà là thay đổi cách làm,” ông Trần Quốc Tuấn nhấn mạnh.

Để nâng cao chất lượng phục vụ người dân, xã Lâm Thượng chú trọng đầu tư hạ tầng công nghệ và tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ. Nội dung tập huấn không chỉ là kỹ năng xử lý hồ sơ, mà còn có cả công nghệ thông tin, giao tiếp hành chính, tất cả nhằm xây dựng một đội ngũ công chức vững chuyên môn, làm việc bài bản và hỗ trợ người dân tận tình.