Về thăm quê Bác giữa mùa sen nở rộ, từ xóm làng đến đồng quê đều thơm ngát hương hoa. Sen không chỉ tạo nên sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần đem lại cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp, trở thành điểm nhấn văn hóa du lịch ở Kim Liên.
Nhiều đầm sen ở Kim Liên được cải tạo, xây dựng khang trang. Ảnh: Huy Thư.
Thơm ngát hương sen
Từ quốc lộ 46 theo tuyến đường tỉnh 540 rợp bóng xà cừ cổ thụ tiến vào Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Kim Liên, từ xa du khách đã thấy hương sen thoảng trong gió. Sen ở quê Bác được trồng nhiều nơi, ao sen có khắp các xóm như xóm Sen, Hoàng Trù, Liên Hồng, Mậu Tài…, tạo nên cảnh quan đặc trưng cho quê Bác. Các cụ cao tuổi ở Kim Liên cho biết, ngày trước ở Kim Liên đã trồng rất nhiều sen. Chẳng ai biết sen ở đây có từ bao giờ, nhưng hoa sen quê Bác đã góp phần làm nên tên làng, tên xã, làm nên bản sắc riêng của một vùng quê địa linh nhân kiệt.
Mùa đông, những hồ sen ở Kim Liên như ngủ quên trong lặng lẽ. Vào hè, từ dưới bùn sâu, sen đua nhau mọc lên tủa tủa, chẳng mấy chốc đã che kín các mặt hồ. Ở những ao sâu, màu mỡ sen phát triển mạnh, mọc xen nhau, cao ngang người, những chiếc lá to như chiếc lọng che mưa.
Mùa lúa chín vàng cũng là mùa sen nở rộ, tạo nên bức tranh đồng quê Kim Liên muôn màu. Ảnh: Huy Thư.
Tầm tháng 4 sen đã bắt đầu trổ hoa. Đến tháng 5 thì hoa sen nở rộ. Trong nắng vàng, những búp sen nhô lên, bung nở lung linh sắc trắng, sắc hồng, nổi bật giữa màu xanh của lá. Màu hoa dường như càng thắm hơn khi được phơi dưới nắng hè. Mọc lên từ bùn đất nhưng hoa sen vẫn tinh khôi với hương sắc ngạt ngào và hấp dẫn: “Nhị vàng bông trắng lá xanh/Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.
Từ quê nội đến quê ngoại Bác Hồ, chúng ta đi qua rất nhiều ao hồ trồng sen. Ao hình tròn, hình chữ nhật, những ao sen kéo dài bám lấy những cung đường. Sen thấp thoáng bên những mái nhà tầng, nhà ngói mới xây. Sen thân thương quanh giếng làng cổ kính. Sen đã gắn liền với cuộc sống bình dị, tần tảo của người dân quê Bác tự bao đời.
Bên cạnh giống sen thuần chủng ở địa phương, nhiều giống sen tốt khắp mọi miền đất nước và trên thế giới đã được đưa về trồng ở Kim Liên. Ảnh: Huy Thư.
Bên những hồ sen tỏa hương ngào ngạt, bà con vẫn phơi lúa, ngắm cảnh, bắt ốc, câu cá như tự ngày xưa. Hoa sen được người dân Kim Liên dùng để dâng lên bàn thờ thân mẫu Bác Hồ, bàn thờ tổ tiên những ngày lễ trọng. Hương sen đã hòa cùng hương lúa ngày mùa, cùng rơm rạ tháng năm để làm nên mùi hương đồng quê thân thuộc. Hoa sen mang vẻ đẹp thanh khiết và có mặt ở khắp mọi miền đất nước, nhưng hoa sen mọc lên giữa những ao đầm quê Bác mang một vẻ đẹp riêng.
Đã một thời các ao sen, ruộng sen ở Kim Liên bị mai một. Những năm cuối thế kỷ 20, phong trào trồng sen ở quê Bác mới được khôi phục, tuy nhiên đến năm 2012 khi dự án trồng sen của địa phương được triển khai thì phong trào trồng sen mới bắt đầu lan tỏa. Nhiều ao cá, ruộng lúa quanh Khu Di tích Kim Liên, nhất là 2 bên đường lớn vào quê Bác đã được người dân cải tạo trồng sen.
Du khách tham quan Khu Di tích Kim Liên chụp ảnh cùng hoa sen quê Bác. Ảnh: Huy Thư.
Đặc biệt, khi Hợp tác xã (HTX) Sen quê Bác ra đời (2019), việc trồng sen đã trở nên quy mô. Hiện nay, HTX đã có gần 100 ha sen, riêng xã Kim Liên có hàng chục ha. Hệ thống hồ sen ở làng Sen và Hoàng Trù đã và đang được nạo vét, xây bờ, kè, cầu, lắp hàng rào, dựng lầu bát giác… góp phần tạo nên diện mạo nông thôn mới khang trang ở quê Bác.
Những năm qua, diện tích sen ở xã Kim Liên không ngừng được mở rộng. Sen mọc lên giữa ao hồ. Sen vươn xanh bên ruộng lúa… Mùa sen này, những ao đầm, ruộng sâu quanh Khu Di tích Kim Liên, nhất là 2 bên đường lớn vào quê Bác, ven quốc lộ 46 qua xã Kim Liên đã phủ kín sen. Tháng năm, mùa lúa chín vàng cũng là mùa sen nở rộ, tạo nên bức tranh đồng quê Kim Liên muôn màu, tươi đẹp...
Sen cho thu hoạch nhiều sản phẩm như búp sen, hoa sen, gương sen… Ảnh: Huy Thư.
17 sản phẩm từ sen
Ngoài giống sen thuần chủng vốn có từ lâu đời ở Kim Liên như sen hồng, sen trắng, những năm gần đây, nhiều giống sen tốt trong nước (sen Hồ Tây, sen Đồng Tháp Mười, sen Huế, sen cao sản…) hay sen quý ở nước ngoài (sen ngàn cánh, sen đỏ Bắc Kinh, sen Quan Âm) đã được đưa về trồng trên các ao, đầm ở quê nội, quê ngoại Bác Hồ. Hàng chục giống sen ngoại đã được trồng thử nghiệm thành công, tạo nên sự đa dạng các loại hoa sen trên quê Bác. Mùa sen nở, quê Bác như hội tụ hương sen khắp mọi miền.
Cùng với trồng, chăm sóc, bảo tồn các giống sen quý, HTX Sen quê Bác đã tổ chức thu mua nguyên liệu, sản phẩm từ sen cho người dân, hướng tới phát triển du lịch sinh thái bền vững. Kết hợp giữa phương pháp sản xuất truyền thống và ứng dụng công nghệ hiện đại, HTX đã tạo ra các sản phẩm chất lượng cao. Mỗi sản phẩm đều được chăm chút kỹ lưỡng từ khâu lựa chọn nguyên liệu, chế biến đến đóng gói, đảm bảo giữ được hương vị và chất lượng tốt nhất.
Sen ở Kim Liên tạo nên nhiều sản phẩm đặc sản chất lượng. Ảnh: Huy Thư.
HTX hiện có 17 sản phẩm từ sen như trà lá sen, trà tâm sen, trà ướp bông sen, trà liên tu, trà ướp gạo sen, trà củ sen, hạt sen tươi, hạt sen sấy khô, sữa hạt sen, tinh bột củ sen, kim chi sen, củ sen muối..., trong đó có 11 sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 - 4 sao. Hiện các sản phẩm sen của HTX đã được tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước và xuất khẩu sang một số nước.
Nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định cũng như quy trình sản xuất đạt chất lượng, HTX đã hợp đồng, liên kết với gần 50 hộ dân trên địa bàn để chăm sóc, thu hái sản phẩm, có sự tư vấn và giám sát trực tiếp của bộ phận kỹ thuật thuộc HTX. Không chỉ bảo tồn sen, HTX còn tạo sinh kế ổn định cho hàng chục lao động địa phương với thu nhập từ 6 - 8 triệu đồng/tháng.
Về thăm quê Bác, du khách có thể trải nghiệm các khâu thu hoạch, chế biến và mua sắm các đặc sản từ sen. Ảnh: Huy Thư.
Ông Phạm Kim Tiến, Giám đốc HTX Sen quê Bác cho biết, HTX đã khảo nghiệm, bảo tồn, trồng, chăm sóc hơn 100 giống sen. Việc đưa nhiều giống sen về trồng trên quê Bác ngoài mục đích tạo ra giá trị kinh tế, nâng cao thu nhập của người trồng sen còn có ý nghĩa xây dựng nơi đây trở thành điểm hội tụ hương sắc sen từ mọi miền đất nước.
Về thăm Khu Di tích Kim Liên, du khách có thể tản bộ bên những đầm sen nối dài để chụp ảnh lưu niệm, ngắm hoa sen toả rạng trong nắng sớm, tận hưởng hương sen thơm ngát, trải nghiệm các khâu thu hoạch, chế biến sen và mua sắm các đặc sản từ sen quê Bác. Đi giữa mùa sen nở rộ, hoa sen, hương sen quê Bác đã níu chân bao du khách và để lại ấn tượng khó quên.
Người dân quê Bác thu hoạch lá sen để làm trà. Ảnh: Huy Thư.
Ông Nguyễn Quang Lộc – Chủ tịch UBND xã Kim Liên cho biết: Những năm qua, gắn với việc xây dựng Kim Liên trở thành xã nông thôn mới kiểu mẫu, chính quyền đã chỉ đạo người dân mở rộng diện tích trồng sen. Việc trồng sen đã sản xuất được nhiều đặc sản, mang lại hiệu quả kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời góp phần tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp, trở thành điểm nhấn văn hóa du lịch trên quê Bác.
