Môi trường là trụ cột phát triển Lâm Đồng mới

Thách thức lớn từ thực tiễn quản lý môi trường

Sau khi chính thức thành lập từ ngày 1/7/2025, tỉnh Lâm Đồng mới có diện tích gần 24.233 km², dân số gần 3,9 triệu người, trải dài từ núi rừng đến biển, giáp cả Campuchia và Biển Đông. Với vị trí địa lý đặc biệt, tiềm năng to lớn nhưng cũng đặt ra thách thức nặng nề về quản lý môi trường, nhất là trong thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, bao bì thuốc bảo vệ thực vật, quản lý khai thác khoáng sản và phòng ngừa ô nhiễm từ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.

Mô hình hành chính hai cấp được áp dụng sau sáp nhập khiến chính quyền xã, phường, đặc khu phải đảm nhận thêm nhiều vai trò vốn thuộc cấp huyện trước đây. Điều này tạo ra áp lực không nhỏ trong công tác tổ chức thu gom rác, kiểm soát ô nhiễm, xử lý chất thải. Nhiều địa phương phản ánh thiếu điểm tập kết rác, các bãi rác hiện hữu đã đầy, trong khi đơn giá thu gom tạm tính hiện nay còn quá thấp, chưa phản ánh đúng chi phí vận hành.

Đáng chú ý, vẫn còn tình trạng bao bì thuốc bảo vệ thực vật chưa thu gom, xử lý đúng quy định, gây hại cho môi trường đất, nước và sức khỏe cộng đồng. Thiếu cơ sở tiếp nhận, xử lý đã khiến vấn đề này ngày càng khó kiểm soát.

Theo báo cáo từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2021–2024, ngân sách chi cho công tác bảo vệ môi trường đạt gần 2.192 tỉ đồng, trung bình hơn 730 tỉ đồng/năm, chiếm trên 2% chi thường xuyên – cao hơn mức tối thiểu 1% theo quy định. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tiễn. Hiện toàn tỉnh có 13 nhà máy xử lý chất thải rắn đã được phê duyệt đầu tư hoặc đưa vào hoạt động, tuy nhiên công suất hạn chế, chưa bao phủ hết các địa bàn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Lê Trọng Yên cho biết, vận hành chính quyền hai cấp khiến cấp xã, phường, đặc khu phải gánh nhiệm vụ gấp đôi. Trong đó, bảo vệ môi trường là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa lâu dài, cần sự vào cuộc đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính trị và nhân dân.

Đồng bộ giải pháp, hướng đến phát triển bền vững

Để giải quyết những bất cập hiện nay, Phó Chủ tịch Lê Trọng Yên đã chỉ đạo Sở Tài chính cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường sớm tham mưu ban hành định giá tối đa cho dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt theo quy định của Luật Giá năm 2023 nhưng phải phù hợp điều kiện thực tế của địa phương. Đồng thời, các địa phương phải gắn trách nhiệm người đứng đầu theo nguyên tắc “6 rõ” của Thủ tướng Chính phủ: Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ chỉ tiêu, rõ phương pháp và rõ kết quả.

Song song, tỉnh đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong quản lý môi trường: từ giám sát rác thải, nước thải, khí thải, đến cảnh báo ô nhiễm từ xa. Đây là bước tiến quan trọng nhằm phát hiện sớm vi phạm, xử lý kịp thời, giảm thiểu thiệt hại và chi phí.

Trong những năm qua, Lâm Đồng đã áp dụng nhiều công cụ kinh tế trong quản lý môi trường như: thu phí xử lý nước thải công nghiệp, ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường trong khai thác khoáng sản, tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Nhiều dự án xã hội hóa thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải đã được triển khai, bước đầu tạo sự lan tỏa trong cộng đồng. Tuy nhiên, quy mô còn nhỏ, thiếu tính bền vững, cần thêm cơ chế khuyến khích, hỗ trợ để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư.

Phó Chủ tịch Lê Trọng Yên cũng giao Sở Nông nghiệp và Môi trường xây dựng chiến lược dài hạn, khoa học, bài bản nhằm thu hút đầu tư vào lĩnh vực bảo vệ môi trường. Định hướng trọng tâm là phát triển công nghệ xử lý rác hiện đại, thân thiện môi trường, đồng thời khuyến khích tái chế, tái sử dụng chất thải, hình thành chuỗi kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, tỉnh yêu cầu các địa phương ổn định bộ máy Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và công trình công cộng, đảm bảo việc thu gom, xử lý rác được duy trì ổn định đến hết năm 2025. Sau đó, các đơn vị chức năng phải hoàn tất thủ tục lựa chọn nhà thầu theo Luật Đấu thầu, tạo sự minh bạch và chuyên nghiệp.

Lâm Đồng đang bước vào giai đoạn phát triển mới sau sáp nhập, với cơ hội trở thành một trung tâm kinh tế – xã hội quan trọng của cả nước. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, tỉnh xác định phải đặt bảo vệ môi trường lên hàng đầu, coi đây là trụ cột xuyên suốt trong quy hoạch, chiến lược và các chương trình hành động.

Phát triển xanh, sạch, bền vững không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền mà còn là trách nhiệm của từng người dân, từng doanh nghiệp. Chỉ khi toàn xã hội chung tay gìn giữ môi trường sống, Lâm Đồng mới có thể phát triển hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và bảo vệ hệ sinh thái.

Với quyết tâm chính trị cao, cùng sự chỉ đạo quyết liệt từ tỉnh, sự vào cuộc đồng bộ của sở ngành, địa phương và sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng, tin rằng Lâm Đồng sẽ trở thành hình mẫu về tỉnh xanh, phát triển bền vững sau sáp nhập, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước.