'Xanh' từng con đường, góc phố: Cách làm sáng tạo của Tân Hưng

Mỗi nhà góp bàn tay

Một buổi sáng đầu tuần, con hẻm nhỏ trên đường Trần Xuân Soạn, phường Tân Hưng, TP.HCM rộn ràng tiếng chổi tre, tiếng xe rác quen thuộc.

Bà Nguyễn Thị Thu, người dân sinh sống tại đây gần 20 năm, vừa sắp xếp túi rác đã được phân loại, vừa mỉm cười chia sẻ: “Giờ nhà nào cũng quen tay rồi, túi nào túi nấy rõ ràng. Ban đầu thấy hơi phiền, nhưng giờ nghĩ lại, chính mình được hưởng lợi, đường hẻm sạch sẽ, đỡ mùi hôi hơn trước”.

Câu chuyện của bà Thu cũng là tâm sự chung của nhiều hộ gia đình trong phường Tân Hưng, nơi việc phân loại rác tại nguồn dần trở thành nếp sinh hoạt hàng ngày, nhẹ nhàng nhưng hiệu quả.

Thực tế, việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn không chỉ dừng lại ở sự thay đổi thói quen của người dân mà đã trở thành chủ trương lớn của TP.HCM. Ngày 15/4/2025, UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 58/2025-UBND về phân loại chất thải rắn sinh hoạt, dựa trên Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Theo đó, rác sinh hoạt được chia thành ba nhóm: chất thải thực phẩm; chất thải có khả năng tái chế, tái sử dụng; và chất thải còn lại, bao gồm cả rác cồng kềnh, rác nguy hại từ hộ gia đình, cá nhân. Quy định này đặt ra lộ trình cụ thể để từng địa phương tổ chức triển khai đồng bộ, tạo nền tảng hình thành một đô thị văn minh, xanh - sạch - đẹp.

Tại phường Tân Hưng, chính quyền địa phương đã chủ động cụ thể hóa chủ trương của thành phố bằng nhiều hoạt động gần gũi, dễ đi vào đời sống. Các buổi tuyên truyền lưu động, những tờ rơi hướng dẫn phân loại rác được phát tận tay từng hộ gia đình. Nhiều tổ dân phố còn tổ chức họp mặt, hướng dẫn trực tiếp để người dân nắm rõ cách chia rác, từ túi nilon đựng thức ăn thừa, đến những chai nhựa, lon bia, giấy vụn… Dần dần, phân loại rác không còn là khái niệm xa lạ mà trở thành hành động quen thuộc, được thực hiện ngay trong mỗi căn bếp.

Ông Nguyễn Như Thất, Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố 73, phường Tân Hưng, cho biết: “Ban đầu, không ít hộ còn bỡ ngỡ, phân loại chưa đúng, thậm chí có người nghĩ việc này chỉ tốn thời gian. Nhưng sau khi chúng tôi giải thích lợi ích lâu dài, cộng với việc tổ dân phố thường xuyên nhắc nhở, bà con đã hưởng ứng tích cực hơn. Giờ đây, nhiều hộ còn chủ động nhặt riêng chai lọ, giấy vụn để tái chế, vừa giảm lượng rác, vừa có thêm thu nhập nhỏ. Tôi cho rằng điểm quan trọng là phải kiên trì vận động, tạo thói quen từ những việc nhỏ nhất thì phong trào mới bền vững”.

Bên cạnh ý kiến của chính quyền, nhiều người dân cũng thẳng thắn chia sẻ quan điểm. Chị Nguyễn Thanh Hằng, chủ một quán ăn nhỏ trên đường Trần Xuân Soạn, bày tỏ: “Quán bán hàng ngày thải ra nhiều rác thực phẩm, trước đây tôi gom chung lại nên rất hôi, xe rác tới cũng than phiền. Từ khi phân loại riêng rác hữu cơ, vừa dễ xử lý, vừa đỡ ám mùi trong quán. Nhưng thật lòng mà nói, đôi khi giờ cao điểm khách đông, tôi vẫn lúng túng, chưa phân loại triệt để được. Nếu có thêm thùng rác chuyên dụng trước cửa thì sẽ thuận tiện hơn".

Trong khi đó, ông Lê Văn Bình, cư dân tổ 11, lại có cái nhìn thực tế hơn: “Nhà nước vận động phân loại thì mình ủng hộ, nhưng cũng phải tính đến chuyện rác sau khi thu gom có được xử lý riêng hay không. Có lần tôi thấy xe rác gom chung tất cả vào một thùng, bà con lại thắc mắc, mất niềm tin. Nếu khâu sau làm không đúng thì công sức của dân cũng uổng phí”. Ý kiến này cho thấy, để phong trào thực sự bền vững, việc đồng bộ trong cả chuỗi thu gom, xử lý là vô cùng quan trọng.

Song song đó, UBND phường Tân Hưng triển khai nhiều mô hình thí điểm, gắn trách nhiệm phân loại rác với từng cụm dân cư, từng khu phố. Một số tuyến hẻm còn có bảng tuyên truyền trực quan, giúp nhắc nhở người dân ngay khi mang rác ra điểm tập kết. Việc làm này đã góp phần giảm đáng kể tình trạng bỏ rác bừa bãi, tạo diện mạo mới cho nhiều con đường, góc phố.

Hẻm phố rạng màu xanh

Ông Nguyễn Văn Nam, Trưởng Phòng Kinh tế - Hạ tầng - Đô thị phường Tân Hưng, nhìn nhận: “Phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp giảm áp lực xử lý chất thải mà còn mang lại lợi ích về kinh tế và môi trường. Nếu làm tốt, rác có thể trở thành nguồn tài nguyên quý giá: rác hữu cơ dùng để ủ phân bón, rác tái chế quay lại chuỗi sản xuất, còn lại một lượng ít hơn phải chôn lấp. Chính vì vậy, phường xác định đây không chỉ là phong trào mà là nhiệm vụ lâu dài. Muốn thành công, cần sự tham gia đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp thu gom rác và quan trọng nhất là sự đồng thuận từ người dân".

Ghi nhận thực tế cho thấy, nhiều hộ gia đình đã bắt đầu có thêm cách làm sáng tạo. Anh Trần Quốc Huy, một người dân trẻ, kể: “Nhà tôi tận dụng vỏ rau củ, cơm thừa để ủ làm phân bón cho mấy chậu cây trên sân thượng. Nhờ vậy vừa giảm rác, vừa có đất sạch trồng rau ăn. Ban đầu bố mẹ tôi không quen, nhưng khi thấy rau xanh tốt, lại tiết kiệm tiền mua phân, thì cả nhà đều đồng tình".

Ngược lại, bà Lưu Thị Mai, 65 tuổi, sống cùng con cháu trong khu phố 73, lại chia sẻ sự khó khăn riêng: “Tôi lớn tuổi rồi, chữ nghĩa cũng không nhiều, nhìn tờ hướng dẫn thì hơi rối. Lúc nào con cháu nhắc thì tôi làm theo, chứ nhiều khi nhầm lẫn. Theo tôi, ngoài tuyên truyền, cần có tình nguyện viên tới tận nhà hướng dẫn cụ thể, nhất là cho người già như tôi".

Những thay đổi nhỏ từ từng hộ gia đình đã góp phần tạo ra diện mạo mới cho phường Tân Hưng. Nhiều tuyến hẻm vốn chật hẹp, thường xuyên có mùi hôi từ rác thải nay trở nên khang trang, sạch sẽ hơn. Trẻ em có thể vui đùa thoải mái ngoài ngõ, người lớn đi làm về cũng cảm thấy dễ chịu khi bước vào con đường thông thoáng, gọn gàng. Không khí chung trong khu phố vì thế mà trở nên thân thiện, gần gũi hơn.

Để duy trì kết quả, phường Tân Hưng tiếp tục phối hợp với các đơn vị chức năng triển khai công tác kiểm tra, nhắc nhở, đồng thời khuyến khích các mô hình hay, gương điển hình. Những hộ gia đình làm tốt sẽ được biểu dương, nhân rộng để tạo sức lan tỏa. Ngoài ra, các đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh… cũng tham gia sâu sát, vừa giám sát, vừa là lực lượng tiên phong trong việc thực hiện phân loại rác.

Trong không khí thi đua sôi nổi hướng đến kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, tinh thần “Toàn dân đoàn kết xây dựng nếp sống văn minh đô thị” càng được lan tỏa mạnh mẽ. Công điện của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều địa phương, trong đó có Tân Hưng, nhằm biến các chủ trương về bảo vệ môi trường thành hành động cụ thể. Điều đáng mừng là phong trào này không dừng lại ở một chiến dịch ngắn hạn, mà đang được người dân, đoàn thể, cán bộ cơ sở tiếp nhận như một thói quen, một nếp sống mới.