Nhiều thách thức trong thu gom, xử lý rác
Xã Mai Sơn có địa bàn rộng hơn 164 km², gồm 67 thôn, bản, tiểu khu. Tốc độ đô thị hóa nhanh khiến lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh hàng ngày lớn và tăng đều theo thời gian. Theo báo cáo, mỗi ngày xã phát sinh khoảng 1,5 tấn rác, trong đó khoảng 0,9 tấn/ngày được thu gom, vận chuyển, xử lý tập trung tại bãi chôn lấp chất thải rắn tiểu khu 7, xã Tà Hộc. Phần còn lại chủ yếu được các hộ gia đình tự phân loại và xử lý bằng hình thức chôn lấp hợp vệ sinh.
Tuổi trẻ Mai Sơn xung kích tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, thu gom rác thải. Ảnh: Nguyễn Nga.
Hiện xã duy trì 44 điểm tập kết rác cùng 245 xe gom rác đẩy tay, cơ bản đáp ứng nhu cầu thu gom rác tại khu trung tâm và các khu dân cư tập trung. Tuy nhiên, một số điểm tập kết chưa đảm bảo mỹ quan, có nguy cơ phát tán mùi và rác thứ cấp nếu không được vệ sinh thường xuyên. Ở các thôn bản xa, nơi chưa có dịch vụ thu gom chuyên nghiệp, tình trạng rác tồn lưu vẫn còn diễn ra.
Ngoài chất thải rắn sinh hoạt, trên địa bàn còn phát sinh chất thải rắn xây dựng với khối lượng không lớn, chủ yếu được các hộ gia đình tái sử dụng làm vật liệu san lấp hoặc cải tạo mặt bằng. Phụ phẩm nông nghiệp như lá cây, cỏ dại, bã thực vật được người dân tận dụng để làm thức ăn chăn nuôi, ủ phân hữu cơ hoặc ủ giữ ẩm cho cây trồng, qua đó giảm đáng kể lượng rác phải đưa ra điểm tập kết.
Đối với chất thải nông nghiệp nguy hại như vỏ bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, UBND huyện Mai Sơn (cũ) đã phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh lắp đặt các bể thu gom chuyên dụng giúp hạn chế nguy cơ ô nhiễm. Chất thải y tế nguy hại được xử lý tập trung tại Bệnh viện Đa khoa Mai Sơn theo đúng quy định. Riêng chất thải rắn công nghiệp thông thường, hiện chưa có thống kê cụ thể về khối lượng phát sinh, khối lượng thu gom tái chế hoặc đốt, chôn lấp…
Nhận rõ thách thức trong quản lý chất thải rắn sinh hoạt, xã Mai Sơn xác định phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ nhất nhằm giảm khối lượng rác phải vận chuyển, giảm chi phí xử lý và hạn chế tình trạng tồn đọng rác tại các điểm tập kết. Đồng thời, phân loại rác tại nguồn cũng giúp người dân tận dụng tối đa phụ phẩm nông nghiệp, tăng khả năng tái chế, phù hợp với điều kiện sản xuất của từng hộ.
Phụ nữ - nòng cốt trong phong trào phân loại rác
Để nâng cao hiệu quả công tác thu gom, phân loại rác, thời gian qua, Mai Sơn tiếp tục duy trì hoạt động của tổ thu gom rác thải sinh hoạt; đẩy mạnh tuyên truyền trên hệ thống loa phát thanh và tại các cuộc họp thôn bản, tiểu khu hướng dẫn cụ thể cách phân loại rác, thời gian đổ rác, cách xử lý rác hữu cơ tại hộ gia đình.
Hội viên phụ nữ xã Mai Sơn lan tỏa phong trào “Nhà sạch - vườn đẹp”, gắn với việc nâng cao ý thức phân loại rác tại hộ gia đình. Ảnh: Nguyễn Nga.
Trong năm, đã hỗ trợ thêm 20 xe gom rác đẩy tay cho các bản đang thực hiện dịch vụ thu gom; tổ chức thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật về điểm trung chuyển để xử lý theo quy định. Tiếp tục triển khai dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt; theo dõi diễn biến môi trường, đánh giá, dự báo tình hình phát sinh, thu gom, xử lý rác.
Trong quá trình triển khai, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã giữ vai trò hết sức quan trọng. Các hội viên phụ nữ là lực lượng trực tiếp “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, hướng dẫn người dân triển khai phân loại rác tại nguồn, tạo chuyển biến rõ nét trong thói quen sinh hoạt của người dân, nhất là tại các khu vực trung tâm, khu đông dân cư.
Song song với đó, phong trào bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nhựa, thu gom phế liệu gây quỹ, duy trì các tuyến đường phụ nữ tự quản và mô hình “nhà sạch - vườn đẹp” được phát động thường xuyên, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng.
Năm 2026, xã Mai Sơn sẽ tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa hình thức, nội dung tuyên truyền, vận động người dân triển khai hiệu quả công tác phân loại rác tại nguồn; nâng cao tỷ lệ số hộ dân thực hiện phân loại rác gắn với phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, tăng cường xử lý vi phạm các quy định về phân loại, thu gom, vận chuyển, chôn lấp, đổ và đốt chất thải rắn thông thường theo quy định tại Điều 26 Nghị định 45/2022/NĐ-CP ngày 07/7/2022 của Chính phủ.
Mục tiêu đến năm 2030, Mai Sơn nâng tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đạt 98%; hướng tới đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu.
Xã Mai Sơn được thành lập trên cơ sở sáp nhập 2 xã Hát Lót, Cò Nòi và thị trấn Hát Lót (huyện Mai Sơn cũ). Theo số liệu tổng hợp từ UBND xã Mai Sơn, tại xã Hát Lót (cũ), 100% thôn bản duy trì phân loại rác tại hộ; hình thành 12 tuyến đường phụ nữ tự quản và 7 mô hình “nhà sạch - vườn đẹp”.
Ở xã Cò Nòi (cũ), phong trào “Gia đình 5 không, 3 sạch” được triển khai hiệu quả; nội dung “3 sạch” được vận dụng trực tiếp vào việc phân loại và xử lý rác hữu cơ ngay tại hộ. Tại khu vực thị trấn Hát Lót (cũ), công tác chỉnh trang đô thị gắn với yêu cầu phân loại rác, góp phần cải thiện vệ sinh tại các tuyến phố trung tâm, khu dân cư và trường học; cảnh quan đô thị ngày càng sáng, xanh, sạch, đẹp.
