Hoàn thiện cơ chế quản lý từ cơ sở
Xã Mai Sơn được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 đơn vị hành chính gồm xã Hát Lót, xã Cò Nòi và thị trấn Hát Lót cũ, với diện tích tự nhiên hơn 164 km2, dân số trên 52.000 người thuộc 6 dân tộc cùng sinh sống tại 67 thôn, bản, tiểu khu.
Xã Mai Sơn phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường khảo sát, nắm bắt hiện trạng công tác bảo vệ môi trường tại Nhà máy Mía đường Sơn La. Ảnh: Nguyễn Nga.
Ngay sau khi kiện toàn bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã Mai Sơn đã ban hành kế hoạch triển khai công tác quản lý, bảo vệ môi trường năm 2025 theo hướng rõ đầu việc, phân trách nhiệm cụ thể tới từng đơn vị liên quan. Đoàn kiểm tra liên ngành của xã được thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên, tập trung kiểm tra, giám sát các lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm như đất đai, trật tự xây dựng, môi trường, tài nguyên nước và khoáng sản. Việc tăng cường thanh tra, kiểm tra góp phần chấn chỉnh kịp thời vi phạm ngay từ cơ sở, hạn chế phát sinh “điểm nóng” về môi trường.
Theo lãnh đạo UBND xã Mai Sơn, địa bàn rộng, dân cư đông, tốc độ phát triển nhanh đặt ra yêu cầu cao về quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Hiện nay, hoạt động chăn nuôi trên địa bàn xã chủ yếu vẫn mang tính nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình; một số mô hình trang trại nhỏ và vừa đã hình thành nhưng việc áp dụng hệ thống xử lý chất thải còn hạn chế, hiệu quả chưa cao do số lượng vật nuôi vượt công suất thiết kế, quỹ đất chật hẹp, khoảng cách an toàn môi trường chưa bảo đảm. Đáng chú ý, vẫn còn tình trạng các hộ chăn nuôi quy mô vừa (từ 20 - 40 con) nằm xen kẽ trong khu dân cư, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường và gây khó khăn cho việc hoàn thiện các thủ tục bảo vệ môi trường theo quy định.
Trong hoạt động sơ chế, chế biến nông sản, trên địa bàn xã có 1 nhà máy chế biến mía đường và 12 hộ gia đình sản xuất mật mía theo phương thức thủ công. Niên vụ 2024-2025, nhà máy mía đường đã chấp hành đầy đủ các quy định về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất mật mía thủ công của các hộ dân vẫn phát sinh khói, mùi, gây ảnh hưởng đến đời sống các hộ xung quanh; đến nay chưa được xử lý, giải quyết dứt điểm.
Đối với nước thải sinh hoạt, xã hiện chưa có hệ thống thu gom, xử lý tập trung tại khu vực trung tâm. Nước thải đen được xử lý qua bể tự hoại rồi xả ra rãnh thoát nước chung; trong khi nước xám (tắm giặt, nấu nướng…) xả trực tiếp ra hệ thống thoát nước. Điều này tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường, đặc biệt tại các khu đông dân cư.
Đẩy mạnh tuyên truyền, lan tỏa ý thức cộng đồng
Trước thực trạng trên, thời gian qua, Mai Sơn đã tăng cường các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức bảo vệ môi trường của người dân. Hàng năm, xã triển khai quan trắc, đánh giá chất lượng môi trường không khí và nước dưới đất; duy trì đường dây nóng tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của nhân dân trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Mai Sơn hướng tới phát triển xanh, bền vững, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2030. Ảnh: Nguyễn Nga.
Hoạt động tuyên truyền được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng, như loa truyền thanh, băng rôn, pano, sinh hoạt chi hội, họp bản… Nội dung tập trung vào phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm; sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn; giữ gìn vệ sinh nhà ở; cải tạo vườn, chỉnh trang khuôn viên; khơi thông cống rãnh… góp phần nâng cao nhận thức và kêu gọi cộng đồng chung tay bảo vệ môi trường.
Cùng với tăng cường quản lý nhà nước, xã tiếp tục triển khai hiệu quả các nội dung cam kết đã ký giữa trưởng bản, tiểu khu trưởng với Chủ tịch UBND xã về tăng cường vai trò, trách nhiệm trong quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường. Việc triển khai cam kết đã phát huy rõ vai trò của người đứng đầu trong tuyên truyền, kiểm tra, xử lý các vấn đề môi trường tại địa bàn; đồng thời tạo sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp xã và cộng đồng dân cư.
Năm 2026, Mai Sơn sẽ tiếp tục chỉ đạo Ban quản lý các bản, tiểu khu tăng cường tuyên truyền các quy định pháp luật về đất đai, bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh và hộ gia đình trên hệ thống loa phát thanh thôn, bản. Vận động người dân mạnh dạn đấu tranh, tố giác các hành vi gây ô nhiễm như xả nước thải, chất thải chưa qua xử lý; giảm quy mô đàn vật nuôi hoặc di chuyển chuồng trại ra xa khu dân cư theo Nghị quyết của HĐND tỉnh Sơn La về khu vực không được phép chăn nuôi.
Xã cũng tăng cường kiểm tra việc thi hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh có phát sinh chất thải hoặc tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm; đặc biệt chú trọng kiểm tra đột xuất để phát hiện, xử lý vi phạm ngay từ khi mới phát sinh.
Tiếp tục ký cam kết về tăng cường vai trò, trách nhiệm của trưởng bản, tiểu khu trưởng với Chủ tịch UBND xã trong công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và đôn đốc triển khai thực hiện. Hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu, phấn đấu xây dựng Mai Sơn phát triển xanh, bền vững, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2030.
