Lo ô nhiễm từ hồ nuôi cá lóc: [Bài cuối] Chính quyền cần khẩn trương vào cuộc

Trao đổi với chúng tôi, bà Trần Thị Ngọc Trâm, Chủ tịch UBND xã Cam Hồng (tỉnh Quảng Trị), cho hay, sau khi chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động, dù bộn bề công việc, nhưng chúng tôi đã nhanh chóng kiểm tra, thống kê những trường hợp vi phạm lấn chiếm đất lâm nghiệp, tình trạng ô nhiễm môi trường… để đưa ra biện pháp xử ly kịp thời. “Tuy nhiên, giải quyết vấn đề sinh kế của người dân và ổn định môi trường cũng cần có thời gian và sự hỗ trợ của ngành Nông nghiệp – Môi trường và của tỉnh”, bà Trâm nói.

Giải bài toán sinh kế và môi trường

Theo ông Đinh Thanh Quang, Phó Giám đốc Ban quản lý rừng phòng hộ Đồng Hới và ven biển tỉnh Quảng Trị, từ tháng 4/2025, lực lượng quản lý bảo vệ rừng của Trạm Bảo vệ rừng Hưng Thủy (đơn vị trực thuộc Ban) đã phát hiện người dân phát triển đào hồ nuôi cá lóc trên vùng cát vi phạm về sử dụng đất, tiến hành lập biên bản và báo cáo chính quyền địa phương. “Tại hội nghị về công tác bảo vệ rừng, Ban cũng đã báo cáo việc này lên UBND tỉnh Quảng Bình (cũ), vì diện tích đất lâm nghiệp, rừng phi lao đã được giao cho chính quyền địa phương quản lý, bảo vệ”, ông Quang cho biết thêm.

Trao đổi với chúng tôi xung quanh vấn đề này, bà Trần Thị Ngọc Trâm, Chủ tịch UBND xã Cam Hồng cho hay, vào thời điểm bàn giao nhiệm vụ khi thực hiện chính quyền 2 cấp, đã có bàn giao 28 vụ việc vi phạm có liên quan đến sử dụng đất, công trình trái phép. “Tuy nhiên, trong thời gian đầu đi vào hoạt động, qua kiểm tra, rà soát, chúng tôi phát hiện có trên 55 vụ vi phạm”, bà Ngọc Trâm cho biết thêm.

Để ổn định tình hình chung, chính quyền xã Cam Hồng đã tuyên truyền vận động người dân không tự ý đào đắp hồ cá mới, dừng việc đang triển khai làm hồ. Đối với những hộ đang nuôi cá thì vẫn cho dân tiếp tục nuôi cho đến khi kết thúc vụ và cam kết phải hoàn trả lại mặt bằng sau khi thu hoạch. “Chúng tôi đã lên phương án xử lý những việc vi phạm, lấn chiếm đất lâm nghiệp, xây dựng trái quy định. Tinh thần là tuyên truyền vận động bà con. Đảng viên, cán bộ phải có trách nhiệm vận động bà con trong cụm dân cư, trong thôn… Cân nhắc thận trọng việc phát triển sinh kế cho bà con, phát triển nuôi trồng phù hợp với tiềm năng thế mạnh của địa phương trên cơ sở an toàn dịch bệnh và đảm bảo môi trường”, bà Ngọc Trâm trao đổi thêm.

Được tuyên truyền, vận động, nhiều người dân đã tự giác chấp hành dừng việc đào đắp hồ nuôi. Ông Võ Văn T (xin được giấu tên), là người đã có 3 hồ cá đang trong giai đoạn hoàn thiện thì tự giác dừng lại. Ông bộc bạch: “Trước đó, thấy bà con làm nhiều thì gia đình cũng tính toán đào đắp hồ để nuôi cá nhằm phát triển kinh tế. Tôi chọn vùng đất liền kề rừng phi lao rồi thuê máy về san ủi và xây dựng. Nay thấy sai thì dừng lại. Sau này có chủ trương được nuôi hay phải tháo dỡ, hoàn trả mặt bằng thì cũng phải chấp hành”.

Riêng gia đình ông Võ H. (thôn Bắc Hòa), có 1 hồ đã thả nuôi được hơn 3 tháng. Ông cũng đã được chính quyền vận động, giải thích nên hiểu được việc làm của mình là sai phạm. Ông tự giác bảo: “Tôi cố nuôi xong vụ cá này thôi. Hy vọng có thu nhập để nếu phải hoàn trả mặt bằng thì cũng có được chút kinh phí để làm. Cũng mong chính quyền nhanh chóng có khu quy hoạch vùng nuôi, khu nuôi cho bà con sớm có được những vụ cá nuôi hiệu quả”.

Sớm quy hoạch để hỗ trợ ngư dân sản xuất

Theo bà Trần Thị Ngọc Trâm, chính quyền xã Cam Hồng đang trong lộ trình xây dựng phương án quy hoạch khu, vùng phát triển chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản nhằm giúp người dân phát triển kinh tế và đảm bảo môi trường an toàn. “Tuy nhiên, chính quyền cấp xã chúng tôi rất khó để hoàn thành được nhiệm vụ đặt ra. Vì vậy, chúng tôi sẽ đề nghị ngành Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ về chuyên môn để sớm hình thành dự án”.

Khi được bày tỏ nguyên vọng, ông Trần Kim Phi, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ thủy sản Kim Phi cho rằng, việc phát triển nghề nuôi cá lóc trên vùng cát ven biển đã có từ nhiều năm nay và đó cũng là sinh kế, cách làm giàu chính đáng của bà con vùng biển bãi ngang. Tuy nhiên, cũng đã đến lúc gióng lên hồi chuông báo động về thực trạng ô nhiễm môi trường. Anh Phi cũng nhắc lại nguyện vọng của bà con xin quy hoach vùng đất rộng khoảng 10 ha ở cuối thôn Bắc Hòa để đưa vào quy hoạch vùng nuôi. “Khi đó, bà con sẽ tự giác thực hiện xử lý nước xả thải theo quy trình được các cơ quan chức năng hướng dẫn. Có như vậy thì mới xây dựng được thương hiệu, đảm bảo sinh kế lâu bền và đáp ứng được yêu cầu chất lượng sản phẩm ngày càng cao của thị trường”, anh Phi nhìn nhận.

Trên địa bàn các thôn vùng biển của hai xã Cam Hồng và Sen Ngư đã có 3 cơ sở thu mua cá lóc thương phẩm và 1 cơ sở chế biến cá lóc. Các cơ sở này đã đảm nhận được vị thế là nơi tiêu thụ sản phẩm cho bà con trong vùng. Chính vì vậy, nhiều bà con rất mong sớm có vùng quy hoạch nuôi để đầu tư, mở rộng sản xuất.

Tại cơ sở nuôi trồng và thu mua các lóc thương phẩm của anh Đinh Đăng Tuân (thôn Tân Hòa), cũng đang làm dịch vụ cung ứng con giống, thức ăn và bao tiêu sản phẩm cá lóc thương phẩm cho các hộ nuôi trong vùng, nhằm đảm bảo môi trường, cơ sở này đã xây dựng hồ chứa thải và xử lý men sinh học làm sạch. Sau đó, nước được đưa qua hồ có bèo tây trước khi ra ngoài. Anh Tuân chia sẻ: “Chúng tôi cũng mong bà con có khu nuôi tập trung hoặc có vùng nuôi để phát triển bền vững. Khi có sản phẩm trên vùng cát, sẽ có nhiều ngành nghề chế biến được mở ra, mang lại việc làm, thu nhập cho bà con”.

Tại thôn Liêm Nam (xã Sen Hồng), Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ Thủy sản Ngư Nam đã đi vào hoạt động nhiều năm nay với nhiều sản phẩm được chế biến từ cá lóc. Trong đó, sản phẩm cá lóc khô tẩm gia vị của hợp tác xã đã được thị trường biết đến. Anh Nguyễn Hữu Phước, Giám đốc Hợp tác xã cho hay, đơn vị đã có doanh thu đạt khoảng 5 tỷ đồng. “Hiện chúng tôi đã mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hóa và tăng sản lượng thu mua cá lóc cho bà con. Chỉ mong bà con sớm ổn định sản xuất và có sản phẩm tốt thì không lo lắng lắm về khâu đầu ra và giá cả”, anh Phước bộc bạch.

Thiết nghĩ, việc người dân tự phát đào ao nuôi trồng thủy sản, không những gây ra hệ lụy phá rừng phòng hộ ven biển, mà còn gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Vì vậy, rất mong chính quyền địa phương và tỉnh Quảng Trị cần khẩn trương vào cuộc kiểm tra, xử lý triệt để chấm dứt thực trạng này, đồng thời sớm có quy hoạch để người dân ổn định sản xuất.