Ông Ngô Văn Cả (ngư dân xã Cam Hồng, tỉnh Quảng Trị) cho chúng tôi hay, gần 20 năm trước, người dân vùng biển đã bắt đầu tạo phong trào nuôi cá nước ngọt bằng cách đào hồ trên cát. “Đó là sinh kế của người dân chúng tôi. Nhiều gia đình đã phát triển nghề nuôi này và đã làm giàu. Từ đó, nổ ra phong trào nhà nhà đào hồ nuôi cá lóc. Có năm người nuôi lỗ vốn, nhưng cơ bản là có lãi nên phong trào đào hồ nuôi cá phát triển mạnh cho đến tận bây giờ”, ông Cả bộc bạch.
Đổi thay ở thôn Bắc Hòa hôm nay. Ảnh: T. Phùng.
Sinh kế cho vùng biển bãi ngang…
Xã Cam Hồng có 5 thôn thuộc vùng biển và xã Sen Cam có 10 thôn. Đặc điểm của các thôn là thuộc
Nhờ có thu nhập từ nuôi cá lóc, nông thôn ở vùng biển bãi ngang từng bước đổi thay. Từ tỷ lệ hộ nghèo chiếm gần 30% tổng số hộ, xã Ngư Thủy Bắc (cũ), đã giảm dần xuống còn con số 10%. Nhiều gia đình làm nhà cao tầng, mua sắm những tiện nghi sử dụng hàng ngày đắt tiền hơn.
vùng biển bãi ngang nên gặp khó khăn trong trong nghề khai thác biển. Hầu hết ngư dân chỉ đánh bắt theo nghề truyền thống với phương tiện tàu, thuyền bơ nan khai thác ven bờ. Vì vậy, sản lượng khai thác thấp, thu nhập của ngư dân bấp bênh…
Để có thu nhập, ổn định kinh tế gia đình, người dân thôn Bắc Hòa, Tân Hải… đã đào hồ nuôi cá nước ngọt. Ban đầu chỉ nuôi cá rô phi đơn tính, cá trắm cỏ,… Nhưng sau này, bà con thấy nuôi cá lóc có lợi thế tận dụng nguồn cá biển giá rẻ, sản phẩm đánh bắt tận dụng làm thức ăn cho cá nuôi nên chuyển dần sang thả giống cá lóc.
Với việc đào hồ nuôi các lóc, nhiều hộ gia đình đã có thu nhập bình quân ngang ngửa với việc khai thác biển. Nhờ vậy, đời sống của bà con cũng được cải thiện trông thấy. Thấy việc nuôi cá lóc có lợi, nhiều gia đình mở rộng diện tích nuôi, nhà hàng xóm học hỏi nhau cũng phát triển hồ nuôi mới. Vào thời điểm các (năm 2012-2015), ngư dân xã Ngư Thủy Bắc (huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình cũ) nuôi cho ra tổng sản lượng cá lóc thương phẩm khoảng 4.000 tấn, giá bán trung bình là 50 ngàn đồng/kg thì có con số thu đến 20 tỷ đồng, trừ chi phí còn lãi hơn 10 tỷ đồng.
Ngư dân vùng cát ven biển nuôi cá lóc cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Ảnh: T. Phùng.
Giàu lên nhờ nuôi...cá lóc
Người dân vùng biển bãi ngang một tay thả lưới, giăng câu trên biển, một tay nuôi cá lóc mà trở nên khấm khá.
Chúng tôi về thôn Bắc Hòa trên con đường được đổ nhựa rộng, êm ru. Hai bên đường, nhà cao tầng hoặc đổ mái bằng kiên cố đứng thẳng hàng sáng lên trong màu sơn mới. Những con đường hẻm về các cụm dân cư cũng được mở ra rộng đủ xe ô tô chạy xuôi ngược được đổ đất cấp phối chắc lèn.
Được biết, thôn có hơn 200 hộ dân thì cũng có gần 100 hộ có hồ nuôi cá lóc. Nhà nhiều thì có 4-5 hồ. Nhà ít thì có 1-2 hồ, mỗi hồ có diện tích khoảng 300–400 m2. Cứ mỗi vụ cá, trừ đi chi phí các kiểu thì thu về trung bình mỗi hồ cũng được trên 30 triệu đồng. Cũng theo cách tính của nhiều gia đình thì nuôi cá lóc rất khỏe và thu nhập cao hơn đi biển rất nhiều.
Ông Ngô Văn Hiền, Trưởng thôn Bắc Hòa cũng chia sẻ với chúng tôi, từ thôn nghèo, nhờ kết hợp nguồn thu từ khai thác biển, tận dụng thức ăn cá vụn, cá rẻ khai thác làm thức ăn cho cá nuôi có thu nhập cao ổn định đã giúp kinh tế hộ gia đình vượt lên. “Sau nhiều năm nuôi cá nước ngọt, người dân trong thôn đã chuyển từ hồ đào sâu sang hồ đào cạn nên tiết kiệm được diện tích đất và mở rộng được diện tích hồ”, ông Hiền nói thêm.
Mỗi khi vào vụ thu hoạch, Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ thủy sản Kim Phi lại tấp nập người và xe. Ảnh: T. Phùng.
Về thôn Bắc Hòa, hỏi đến ngư dân Trần Kim Phi thì ai cũng biết. Bà con vẫn quen gọi “Phi cá lóc” vì anh cũng là người đầu tiên đưa mô hình cá lóc về nuôi ở vùng biển và cũng là người cho cá lóc sinh sản, tự tạo con giống nuôi.
Năm 2000, anh Phi nghe bà con ở miền Tây nuôi cá lóc rất được nên tìm con giống đưa về. Thức ăn luôn có sẵn cho loại cá tạp ăn này nên nó lớn nhanh. Với mức chi phí ít nên lãi khá lớn. Năm sau, Phi đào thêm ao thả thêm giống. Lúc này, bà con học theo rần rần. Ai cũng đến xem rồi cứ thế tự về đào ao hay tu chỉnh lại ao đã sẵn có để nuôi cá lóc.
Nhà anh Phi có đến 7 hồ lớn. Trong đó có 2 hồ dành để nuôi cá đẻ. Những năm gần đây, anh Phi cũng đã cung cấp giống cá lóc cho bà con trong xã và tổ chức thu mua cá thương phẩm. Trung bình mỗi năm, anh Phi đã thu mua, tiêu thụ khoảng 4.000 tấn cá lóc thương phẩm trên địa bàn.
Chúng tôi đến thăm gia đình anh Võ Văn Diễn khi đang thu hoạch cá. Hồ đào giữa đồng cát có độ sâu chừng 5 m. Nước trong hồ luôn ở mức khoảng 1 m. Trước khi thu hoạch, anh Diễn cho bơm cạn hồ nên nhìn xuống chỉ thấy cá đặc hơn cả nước. Anh Diễn cho hay, hồ rộng khoảng 300 m2, cá đã thả chừng 7 tháng, cơ bản đạt loại 1 (trọng lượng mỗi con nặng 0,7 kg trở lên). Những con cá vượt đàn có thể đạt đến 2 kg/con. Sản lượng cá khi thu hoạch được bán cho cơ sở thu mua của anh Phi “cá lóc”. Anh Diễn cho hay: “Theo kinh nghiệm thì sản lượng cá trong hồ cũng đạt khoảng 15 tấn. Sau khi bán cho anh Phi xong, tính toán trừ đi các khoản chi phí cũng còn lãi được khoảng 150 triệu đồng”.
Mô hình hồ nổi lót bạt đầu tiên tại Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ thủy sản Kim Phi. Ảnh: T. Phùng.
Cũng theo anh Phi cho hay, hầu hết những hộ dân nằm trong chuỗi liên kết được hợp tác xã bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ con giống, thức ăn đều có thu nhập khá cao từ nuôi cá lóc. “Điều này như một liều thuốc động lực cho người dân không chỉ trong các thôn Tân Hải, Bắc Hòa mà nhiều thôn của các địa phương khác ở vùng cát ven biển cũng thi nhau phát triển rộng và mạnh mẽ hồ nuôi cá lóc trên cát”- anh Phi chia sẻ thêm.
Sau này, để thuận lợi cho việc phát triển sản xuất, anh Trần Kim Phi thành lập Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ thủy sản Kim Phi do anh làm giám đốc. Sau khi thành lập Hợp tác xã, anh Phi đã mạnh dạn thực hiện đề án chuỗi sản xuất. Trong đó, chú trọng về khâu sản xuất con giống tốt để cung cấp cho bà con, cung ứng thức ăn, hỗ trợ kinh nghiệm, quy trình nuôi. Điều quan trọng nhất của Hợp tác xã là đảm bảo thu mua, bao tiêu sản phẩm cho bà con ở mức giá cao hơn giá thị trường. Ngoài ra, Hợp tác xã cũng đã đề xuất chính quyền quy hoạch vùng đất cuối thôn Bắc Hòa, nơi xa khu vực dân, gần khu sản xuất của Công ty CP để hình thành khu nuôi trồng thủy sản của địa phương. “Như vậy, dần dần sẽ hình thành một vùng chuyên nuôi cá lóc khép kín ở tất cả mọi công đoạn. Có hệ thống xử lý môi trường để phòng tránh dịch bệnh. Qua đó, động viên bà con mở rộng diện tích hồ, tăng sản lượng nhằm tăng cao thu nhập”, anh Phi cho biết thêm.
