Hai di sản vừa được ghi danh cấp quốc gia của Lào Cai gồm: Tết cơm mới (Dạ sợ da) của người Xá Phó, tổ chức tại các xã Sơn Thủy, Chiềng Ken, Dương Quỳ, Nậm Dạng, Võ Lao (huyện Văn Bàn cũ); và Tri thức chế biến cá nướng, vịt bầu lam và rượu men lá của người Tày xã Nghĩa Đô. Trong đó, Tết cơm mới thuộc loại hình “Tập quán xã hội và tín ngưỡng, lễ hội truyền thống”, còn tri thức chế biến ẩm thực thuộc nhóm “Tri thức dân gian”.
Tết cơm mới của người Xa Phó Lào Cai là một hoạt động truyền thống văn hóa mang ý nghĩa cảm tạ mẹ lúa và tổ tiên. Ảnh: Cổng TTĐT Lào Cai.
Tết cơm mới là dịp lễ quan trọng được người Xá Phó tổ chức từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch, sau mùa thu hoạch, mang ý nghĩa cảm tạ mẹ lúa và tổ tiên. Mỗi gia đình trong dòng họ đều tổ chức lễ cúng mừng vụ mùa, kết hợp với các nghi lễ rước hồn lúa về kho, cầu mong mùa màng tiếp theo bội thu. Phần lễ trang trọng được tiếp nối bằng phần hội sôi nổi với các hoạt động văn hóa truyền thống như múa xòe, thổi kèn ma nhí, sáo cúc kẹ, hát dân ca Xá Phó và nhiều trò chơi dân gian như đánh yến, cà kheo, tung còn, kéo co...
Trong khi đó, tri thức ẩm thực của người Tày ở Nghĩa Đô nổi bật với sự tinh tế trong chế biến và gìn giữ hương vị truyền thống. Món vịt bầu lam ống nứa mang đến cảm giác thơm ngọt, đậm đà; cá nướng hai lửa với cách chế biến cầu kỳ từ cá tự nhiên, xiên tre và nẹp tre tạo nên hương thơm đặc trưng. Đặc biệt, rượu men lá - được làm từ các loại gạo, ngô, khoai hoặc sắn kết hợp với men lá rừng - là thức uống mang đậm bản sắc và sự khéo léo của đồng bào Tày.
Phụ nữ xã Nghĩa Đô đang chế biến món vịt bầu lam. Ảnh: Cổng TTĐT Lào Cai.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị UBND các địa phương có di sản được ghi danh chủ động triển khai các biện pháp bảo tồn, phát huy giá trị theo đúng quy định pháp luật về di sản văn hóa.
Trước đó, vào tháng 4/2025, hai di sản khác của Lào Cai cũng được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia gồm: Nghi lễ cúng rừng của người Pa Dí tại huyện Mường Khương (cũ) và Nghề đan lát truyền thống của người Tày tại xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên (cũ).
