Tháng 5/2025, Nepal đã gửi Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) lần thứ ba - NDC 3.0 lên Công ước khung Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC). Kế hoạch mới này không chỉ tập trung vào giảm phát thải mà còn đặt mục tiêu phát triển dựa trên công bằng, bền vững và khả năng chống chịu. Tuy nhiên, thành công của bước nhảy này phụ thuộc lớn vào tài chính và công nghệ quốc tế, khi hơn 85% mục tiêu là có điều kiện.
Trọng tâm của NDC 3.0 là mở rộng điện tái tạo. Nepal dự định nâng công suất từ khoảng 3.500 MW năm 2025 lên 14.031 MW năm 2030 và 28.500 MW năm 2035, trong đó 10-15% đến từ điện mặt trời, gió, thủy điện nhỏ và sinh khối. Mục tiêu này cũng bao gồm nâng cấp lưới điện, giảm tổn thất xuống 10,5% và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng truyền tải.
Nhà máy thủy điện tại Nepal, trụ cột trong chiến lược mở rộng năng lượng sạch. Ảnh: DSI
Một điểm quan trọng khác là kế hoạch nấu ăn sạch. Từ nay đến 2035, 2,1 triệu hộ gia đình và 15.000 cơ sở sẽ dùng bếp điện, thay vì chỉ 400.000 hộ năm 2025. Với khu vực khó tiếp cận điện, Nepal khuyến khích bếp sinh khối cải tiến và hệ thống khí sinh học. Nước này cũng đặt mục tiêu xây dựng 750 nhà máy khí sinh học quy mô lớn để xử lý chất thải và tạo nguồn năng lượng sạch, cải thiện sinh kế nông thôn.
Trong lĩnh vực giao thông, đến năm 2030, 90% xe cá nhân và 70% xe công cộng bán ra phải là xe điện, tăng lên lần lượt 95% và 90% vào 2035. Hệ thống trạm sạc toàn quốc sẽ được phát triển, cùng với 100 km giao thông công cộng chạy điện tại Kathmandu và 300 km đường sắt điện quốc gia. Giao thông phi cơ giới như xe đạp, đường đi bộ và cáp treo cũng được thúc đẩy.
Ngành công nghiệp sẽ chuyển đổi mạnh mẽ với 70% nồi hơi và toàn bộ lò luyện thép sẽ điện hóa trước 2035; ngành xi măng giảm dùng than bằng sinh khối và nâng cao hiệu quả; các lò gạch truyền thống sẽ thay thế bằng công nghệ hiện đại tiết kiệm năng lượng.
Tổng chi phí cho các mục tiêu giảm phát thải đến 2035 ước tính 73,74 tỷ USD, trong đó chỉ 9,5 tỷ USD (khoảng 15%) là từ nội lực, còn lại hơn 85% cần hỗ trợ tài chính quốc tế. Điều này phản ánh vấn đề công bằng khí hậu: những nước phát thải ít nhưng chịu rủi ro cao như Nepal cần được hỗ trợ để thực hiện bước chuyển đổi xanh.
Nếu được triển khai thành công, NDC 3.0 của Nepal không chỉ cắt giảm phát thải mà còn hiện đại hóa hạ tầng, cải thiện sức khỏe cộng đồng và tạo công bằng xã hội. Đây có thể trở thành hình mẫu cho nhiều quốc gia dễ tổn thương khác, với thông điệp: Nepal đã làm phần việc của mình, giờ là lúc cộng đồng quốc tế phải chung tay.
