Hợp tác xã Bản Quyền: Giữa ‘bão gió’ vẫn thơm ngát hương hồi

“Cứ nói đến bão là nước mắt mình lại chảy”

Chị Trần Thị Thu Lan, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất Dịch vụ Nông lâm sản Bản Quyền (Tràng Định, Lạng Sơn) cho biết, Hợp tác xã Bản Quyền được thành lập giữa năm 2021, nằm ở khu vực miền núi Đông Bắc, Lạng Sơn, nơi có nhiều dân tộc sinh sống; trong đó người Nùng chiếm khoảng 41,91 - 43,9%, người Tày 35,3 - 35,43%, người Kinh 15,3 - 16,99%, Dao khoảng 3,5%, Hoa 0,29%, Sán Chay 0,6%, Mông 0,17% và các dân tộc khác khoảng 0,11%.

Ngay từ những ngày đầu hoạt động, Hợp tác xã đã lựa chọn hướng đi dựa trên những sản vật quý của địa phương như: Quế, hồi, thảo dược; phát triển các sản phẩm trà túi lọc, muối ngâm chân, gối dược liệu, nụ nhang xông phòng… nhằm nâng giá trị nông sản bản địa và tạo thêm sinh kế cho bà con miền núi.

Năm 2023 đánh dấu bước chuyển mình khi Hợp tác xã bắt đầu chế biến trà hoa hồi, kết hợp cùng thảo dược sẵn có, đóng gói thành túi lọc, giúp hỗ trợ phòng đột quỵ, làm lành vết loét dạ dày, thải độc gan, giảm đau xương khớp, giữ ấm cơ thể.

Bên cạnh đó, Hợp tác xã tận dụng lá hồi, lá quế để làm gối lưu thông khí huyết, giảm thoái hóa đốt sống cổ. Khi các sản phẩm mới xuất hiện, người dân địa phương dần nhận ra giá trị thật sự của cây hồi - loại cây từng chỉ bán thô, bấp bênh theo thương lái.

Việc chế biến sâu góp phần giảm ô nhiễm môi trường bởi hạn chế đốt vỏ hồi sau thu hoạch - một hoạt động lâu năm gây lãng phí và ảnh hưởng tới không khí. Đây chính là hướng đi bền vững, vừa bảo vệ môi trường, vừa tăng giá trị kinh tế cho người dân miền núi.

Tuy nhiên, Hợp tác xã chưa kịp ổn định thì các biến cố liên tiếp ập tới. Đại dịch Covid-19 khiến thị trường ngưng trệ; tiếp đó, bão Yagi đầu tháng 9/2024 đã nhấn chìm nhà xưởng, cuốn trôi tài sản, khiến vùng nguyên liệu thiệt hại nặng. Năm 2025, bão số 10 lại tiếp tục ảnh hưởng. Chị Lan nghẹn ngào nói: “Cứ nói đến bão là nước mắt mình lại chảy”.

Dẫu còn muôn vàn khó khăn, vùng trồng hồi hữu cơ gần 100 ha của Hợp tác xã Bản Quyền với 58 thành viên vẫn bền bỉ trụ vững, duy trì sản xuất qua từng mùa bão gió. Mỗi năm, Hợp tác xã thu được khoảng 200 - 300 tấn hồi, dù phần lớn vẫn phải bán thô do đầu ra còn hạn chế. Nhưng với chị Lan, giữ được cây hồi cũng là giữ được nghề, giữ được sinh kế cho bà con, điều quan trọng nhất giữa những thử thách nối tiếp không dứt.

Khát vọng thay đổi đời sống cộng đồng

Không chỉ làm kinh tế, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất Dịch vụ Nông lâm sản Bản Quyền Trần Thị Thu Lan còn mang trong mình khát vọng thay đổi đời sống cộng đồng.

Chị chia sẻ, sau nhiều năm buôn nguyên liệu thô sang Trung Quốc, chứng kiến cảnh đầu ra bấp bênh kéo theo đời sống người dân xuống dốc. Khi không có việc làm ổn định, đàn ông dễ sa vào rượu chè; phụ nữ phải đi làm xa; gia đình ly tán, trẻ nhỏ thiếu người chăm. Chính những nỗi trăn trở đó khiến chị quyết tâm xây dựng một mô hình giúp bà con “làm giàu ngay trên quê hương mình”, dựa vào chính cây hồi - nông sản của địa phương.

Dù doanh thu còn khá khiêm tốn, nhưng tương lai của Hợp tác xã Bản Quyền đang rộng mở. Tại Hội chợ Thương mại Việt - Trung năm 2024, sản phẩm của Hợp tác xã đã được đối tác Trung Quốc đề nghị đặt gia công, nhưng chị Lan đã từ chối để giữ thương hiệu địa phương. 

Các chuyến công tác tại Trung Quốc vào hồi đầu năm 2025 cũng cho thấy, đối tác quốc tế rất bất ngờ khi một hợp tác xã miền núi nhỏ có thể làm ra sản phẩm tinh chế, đóng gói chỉn chu như vậy.

Hay hồi năm ngoái, trà hoa hồi của Hợp tác xã Bản Quyền được trưng bày tại Ý và Nhật Bản, thu hút sự quan tâm của nhiều khách quốc tế. Đây là tín hiệu đáng mừng, chứng minh rằng nếu có chính sách đúng, nông sản miền núi hoàn toàn có thể vươn ra thế giới.

Hợp tác xã Bản Quyền đang tạo việc làm cho hơn 100 lao động - một con số lớn đối với vùng cao. Thu nhập ổn định giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, giảm tệ nạn xã hội, giảm tình trạng ly hôn, giảm cảnh đàn ông nhàn rỗi sa vào rượu chè. Đây chính là vai trò lớn nhất của mô hình, không chỉ tạo ra sản phẩm, mà tạo ra sự ổn định xã hội, tạo ra điểm tựa cho những gia đình miền núi đang chật vật mưu sinh.

Ngoài ra, Hợp tác xã cũng đang nỗ lực ứng dụng chuyển đổi số nhằm mở rộng đầu ra và tiếp cận những thị trường lớn hơn. Từ trên nương hay giữa rừng hồi, bà con có thể bán hàng trực tuyến, livestream giới thiệu sản phẩm và kết nối trực tiếp với người tiêu dùng trong nước lẫn quốc tế. Tuy vậy, vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, chưa biết cách xây dựng kênh bán hàng chuyên nghiệp hay khai thác hiệu quả các nền tảng mạng xã hội.

Vì vậy, chị Lan mong muốn được hỗ trợ đào tạo kỹ năng bán hàng trực tuyến, đồng thời có chuyên gia phân tích thảo dược địa phương để hoàn thiện sản phẩm.

Chị Lan cũng kỳ vọng, Nhà nước tiếp tục hỗ trợ Hợp tác xã mở rộng quy mô, xây dựng nhà máy chế biến, kết nối thị trường, tăng cường quảng bá và giúp hợp tác xã mạnh hơn về tài chính, nguồn lực và tri thức.

Hợp tác xã Bản Quyền không chỉ sản xuất trà hoa hồi hay gối dược liệu, mà đang gieo lên niềm tin thoát nghèo bền vững cho đồng bào miền núi - từ chính những giá trị mộc mạc, bình dị nhất của quê hương.

“Tôi chỉ mong bà con không phải rời quê, không phải sống trong cảnh nghèo túng nữa. Làm giàu từ cây hồi, cây quế của quê mình - đó là ước mơ lớn nhất”, chị Trần Thị Thu Lan, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất Dịch vụ Nông lâm sản Bản Quyền (Tràng Định, Lạng Sơn) chia sẻ.