Mùi ký ức
Nắng đầu ngày vừa ló rạng đã kịp hong khô giọt sương đọng trên vạt lúa xanh non. Giữa thửa ruộng yên bình của xã Buôn Choáh, huyện Krông Nô, Đắk Nông, bóng một chàng trai đang lom khom chăm sóc từng bụi lúa. Ấy là Luân Văn Dũng - người con dân tộc Nùng, sinh năm 1996, một nông dân trẻ sống trọn tình với đồng ruộng và đặc biệt, mang trong tim mối tình son sắt với hương lúa quê nhà.
Từ thuở lọt lòng, Dũng đã quen với mùi bùn đất trên áo mẹ, quen nhịp thời gian sáng ra đồng, tối gùi lúa về của cha. Tuổi thơ anh gắn với bờ ruộng, bàn chân lấm bùn, tiếng cười lan giữa mênh mông lúa. Lớn lên giữa đất trời cao nguyên, nơi từng gốc lúa là một kỳ công “bứng đá gieo hạt”, tình yêu với lúa như ngấm vào máu thịt của anh.
Anh Luân Văn Dũng, xã Buôn Choáh, huyện Krông Nô, Đắk Nông và nụ cười hạnh phúc ngày mùa. Ảnh: VH.
Gia đình Dũng sở hữu 1,5 hecta ruộng trồng giống lúa ST25, giống gạo trứ danh thế giới. Mỗi năm hai vụ, nếu thời tiết thuận hòa có thể thu về 13-15 tấn thóc tươi. Nguồn thu ấy nuôi sống cả gia đình và nuôi lớn niềm tin của người nông dân trẻ.
Nhưng trên hết, với Dũng, đó là những vụ mùa mang đậm hương quê, mùi hương mà không thứ nước hoa nào thay thế được. Ngay cả trong những năm nhập ngũ (2016-2018), dù xa quê, xa ruộng, Dũng vẫn luôn mang theo hình ảnh đồng lúa mướt xanh thì con gái, hương đòng dìu dịu, mùi lúa chín, mùi cơm thơm, mùi rơm xa ngái...
“Mùi hương ấy không chỉ là mùi lúa mà là mùi ký ức. Nó gợi tiếng mẹ ru, lời cha dặn bên bờ ruộng, và cả một trời tuổi thơ đã qua”, Dũng nhớ lại.
Ươm mầm ước mơ từ hạt lúa hữu cơ
Sau khi xuất ngũ và lập gia đình, Dũng tiếp tục gắn với ruộng đồng. Nhưng lần này, không chỉ làm nông để sống, anh mang trong mình một khát vọng lớn, mong muốn biến những thửa ruộng thành cánh đồng sạch, những cánh đồng thực sự hữu cơ.
Con đường ấy không dễ. Khi mọi người quanh anh vẫn ăn sâu thói quen canh tác truyền thống, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân hóa học, thì Dũng, một mình tìm hiểu, học hỏi cách làm nông nghiệp sinh thái, sử dụng chế phẩm sinh học, thảo mộc, vi sinh thay thế.
“Tôi chưa thể canh tác hữu cơ hoàn toàn vì nếu một mình làm mà xung quanh vẫn dùng thuốc thì đồng mình cũng bị ảnh hưởng. Hữu cơ là chuyện của cả cộng đồng”, anh chia sẻ.
Anh thử nghiệm từng chút một, từ ngâm ủ chế phẩm EM để phun phòng bệnh cho lúa, trồng xen cây đuổi côn trùng, đến cách làm phân xanh từ cỏ và phụ phẩm nông nghiệp. Đôi khi thất bại, nhưng anh không nản.
Với niềm tin, nếu không bắt đầu từ hôm nay, ngày mai sẽ không bao giờ đến, không chỉ tự canh tác, Dũng còn vận động bà con cùng chuyển đổi phương thức sản xuất. Anh tâm sự: “Làm hữu cơ mà một mình làm thì không bền. Mình làm sạch, nhưng người ta kế bên phun thuốc, gió thổi qua cũng hỏng hết”.
Krông Nô không chỉ là miền đất của cà phê, hồ tiêu, mà còn là những vựa lúa gắn liền với giấc mơ ấm no của người nông dân. Ảnh: VH.
Chính vì vậy, anh mong muốn có sự liên kết sản xuất trong cộng đồng - cùng nhau cam kết không dùng thuốc trừ sâu, không phân hóa học, để tạo ra vùng sản xuất hữu cơ đồng bộ. Khó khăn về kỹ thuật, đầu ra, thói quen canh tác… là những trở ngại, nhưng chàng trai người Nùng vẫn không nguôi hy vọng.
Vì với anh, yêu ruộng đồng không chỉ là công việc, mà là sứ mệnh. Một hạt lúa hữu cơ không chỉ sạch hơn, ngon hơn, mà còn mang theo cả sự tử tế và lòng kiên định của người trồng.
Đất anh hùng bứng đá gieo mầm
Krông Nô - miền đất đỏ bazan nơi cực Bắc tỉnh Đắk Nông, từ lâu đã khắc sâu vào lịch sử là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, nơi con người dẫu nghèo vật chất nhưng luôn giàu ý chí, giàu khát vọng.
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, nơi đây từng là căn cứ hậu cần, là điểm trung chuyển của bộ đội, nơi từng gia đình nuôi giấu bộ đội trong lòng đất, từng mảnh nương chở che chiến sĩ. Không ít người dân ngã xuống để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng.
Sau chiến tranh, mảnh đất này lại gồng mình hồi sinh. Những người đồng bào dân tộc thiểu số, người Nùng, người M’nông, người Ê Đê… lại tiếp tục “bứng đá mà gieo mầm”, khai hoang ruộng rẫy, biến đồi hoang thành nương rẫy xanh ngát.
Trong từng nhành lúa ở Buôn Choáh hôm nay, không chỉ có mồ hôi và nắng gió, mà còn có cả ký ức lịch sử, những năm tháng hào hùng và đau thương kết tụ lại thành tinh thần vượt khó, tinh thần “vắt đất ra nước, bẻ đá tìm cơm”.
Vậy nên, giữa thời của đô thị hóa, công nghệ và tốc độ, có một người trẻ như Luân Văn Dũng chọn sống chậm giữa những mùa lúa, chọn yêu lấy mùi hương của đất, của trời, và của ký ức - ấy là một lựa chọn đầy bản lĩnh.
Người dân xã Buôn Choáh, huyện Krông Nô, Đắk Nông sẽ đồng hành, hỗ trợ nhau cùng làm, cùng thụ hưởng ấm no, cùng xây dựng buôn làng phát triển bền vững. Ảnh: TH.
Luân Văn Dũng không chỉ là người làm nông, mà còn là người giữ “hồn ruộng”. Một người lặng lẽ làm nghề với đôi tay chai sần và trái tim tinh khôi, luôn hướng về cái sạch, cái tử tế. Hạt lúa anh trồng, hương lúa anh yêu, không chỉ là nông sản, mà là linh hồn của đất Krông Nô, là một phần máu thịt của vùng đất anh hùng đang hồi sinh từng ngày. Anh tin rằng: “Nếu một người có thể hòa hợp với mảnh đất nhỏ của mình, thì cả cộng đồng có thể sống chung với thiên nhiên. Chỉ khi đó, nông nghiệp mới bền vững, con người mới không lạc lõng”.
*
Tôi rời Krông Nô khi nắng đà đứng bóng. Trên đường trở ra quốc lộ, những thửa ruộng trải dài dưới chân đồi mộc mạc, bình dị nhưng đầy sức sống, gợi nhắc tôi về những lớp trầm tích lịch sử từng thấm đẫm trong lòng đất này.
Krông Nô không chỉ là miền đất của cà phê, hồ tiêu, hay những vụ lúa gắn liền với giấc mơ ấm no của người nông dân. Đây còn là nơi từng in dấu chân của đồng bào các dân tộc M’nông, Êđê… trong công cuộc giữ rừng, giữ núi. Là hành lang chiến lược, là nơi nuôi giấu cán bộ, là tuyến hậu cần của cách mạng Tây Nguyên. Máu của bao người con đã thấm vào đất đỏ bazan để đổi lấy độc lập, tự do.
Giờ đây, lớp lớp phù sa vẫn bồi đắp, nhưng không chỉ cho mùa màng mà cho cả ký ức, cho niềm tự hào và khát vọng dựng xây. Những người con, như anh Dũng, luôn âm thầm, bền bỉ, canh giữ từng mảnh ruộng bằng phương pháp tự nhiên, đó cũng chính là thế hệ tiếp nối dòng chảy ấy.
Không cầm súng, không đánh trận, nhưng họ đang “chiến đấu” âm thầm vì một nền nông nghiệp sạch, vì sự hồi sinh của đất, và vì tương lai của chính quê hương mình. Ở nơi đất từng dậy sóng vì bom đạn, giờ đây vang lên tiếng côn trùng rộn ràng, tiếng trẻ thơ nô đùa trên bờ ruộng, và tiếng lúa thì thầm trong gió.
“Hồn ruộng” - không chỉ là linh hồn của một nghề, mà là linh hồn của cả một vùng đất mẹ đang từng ngày hồi sinh trong thầm lặng và yêu thương.
