Đất rộng, khí hậu thuận nhưng đường phát triển không bằng phẳng
Một buổi sáng cuối thu, chúng tôi theo chân Chủ tịch UBND xã Cao Lộc Hứa Anh Tuấn men theo con đường bê tông mới dẫn về thôn Bản Héc. Ông vừa chỉ tay về phía những quả đồi xanh mướt vừa chia sẻ, đây là vùng đất giàu tiềm năng, khí hậu mát mẻ quanh năm, đất đồi rộng lớn, rất thuận lợi để trồng cây ăn quả, cây dược liệu, chăn nuôi đại gia súc.
Sau khi sáp nhập 3 xã đặc biệt khó khăn là Lộc Yên, Thạch Đạn và Thanh Lòa, diện tích tự nhiên của Cao Lộc tăng lên, cơ hội phát triển cũng lớn hơn. Nhưng lợi thế tự nhiên không có nghĩa con đường thoát nghèo ở đây sẽ bằng phẳng.
Chủ tịch UBND xã Cao Lộc Hứa Anh Tuấn (bên phải) cho biết, địa phương sẽ tận dụng lợi thế đất đai, khí hậu để trồng cây ăn quả, coi đây là cây trồng chủ lực để giảm nghèo. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Ông kể, vài năm trở lại đây, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa các giống cây như dưa chuột bao tử, khoai tây, rau cải vào sản xuất, hoặc phát triển chăn nuôi gà, dê, trâu thương phẩm. Nhờ đa dạng sản phẩm, thu nhập của một số gia đình đã được cải thiện. Song, để sản xuất hàng hóa quy mô lớn thì vẫn lắm gian nan.
Theo ông Tuấn, xã Cao Lộc địa hình đồi núi chia cắt, đường vào một số thôn, bản còn nhỏ hẹp, mùa mưa lầy lội, mùa khô bụi mù, vì thế chi phí vận chuyển vật tư, sản phẩm cao. Không chỉ giao thông, thủy lợi cũng là điểm yếu. Nhiều kênh mương chưa được kiên cố hoặc đã xuống cấp, việc tưới tiêu phụ thuộc vào thời tiết, khiến bà con khó duy trì sản xuất ổn định, nhất là mùa mưa bão.
“Cái khó nhất vẫn nằm trong đầu người dân”
Dừng chân bên những vườn cam, quýt sai trĩu quả đang chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch, Chủ tịch xã Cao Lộc chậm rãi quan sát từng cành quả rồi trầm ngâm chia sẻ: “Địa hình khó, hạ tầng thiếu chỉ là một phần. Cái khó nhất lại nằm ở tư duy phát triển kinh tế của bà con".
Ông kể, nhiều hộ dân vẫn quen với lối sản xuất manh mún, chỉ coi canh tác như cách đủ ăn đủ mặc. Có một số dự án hỗ trợ giống, kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm như trồng khoai tây, thuốc lá, nhưng số hộ tham gia rất ít, có nơi không một hộ đăng ký dù xã, thôn đã tuyên truyền, giải thích nhiều lần.
Theo ông Tuấn, sự e dè trước rủi ro, sợ đầu tư thất bại đã khiến tiềm năng đất đồi, khí hậu mát mẻ chưa được khai thác hiệu quả. Bà con cứ chọn cây ngắn ngày, lợi nhuận thấp, rồi lại nghèo. Đó là vòng luẩn quẩn: nghèo - sợ đầu tư - tiếp tục nghèo.
Không chỉ vậy, tâm lý lo lắng về đầu ra cũng khiến nhiều người không dám mở rộng sản xuất. Giá nông sản bấp bênh, phụ thuộc thương lái khiến họ chọn cách tự cung tự cấp. Hệ quả là năng suất và giá trị hàng hóa chưa cao, sức cạnh tranh yếu, khó thu hút doanh nghiệp đầu tư.
Dịch tả lợn Châu Phi từng khiến nhiều hộ chăn nuôi ở xã Cao Lộc trắng tay. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Vốn và doanh nghiệp - hai mắt xích còn thiếu
Trên hành trình đưa chúng tôi đi thực địa, vị Chủ tịch xã Cao Lộc liên tục nhấn mạnh câu chuyện về vốn và doanh nghiệp. “Nguồn vốn tín dụng ưu đãi có, nhưng chưa đủ. Nhiều hộ trẻ muốn trồng cây dài ngày hoặc chăn nuôi quy mô lớn nhưng khó vay khoản lớn vì thiếu tài sản thế chấp. Đầu tư nhỏ giọt thì năng suất thấp, khó cạnh tranh,” ông giải thích.
Cao Lộc hiện chỉ có 6 hợp tác xã và chưa đến 30 hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chưa có doanh nghiệp lớn nào đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp. Việc này khiến nông sản địa phương vẫn chỉ quanh quẩn với thương lái, giá cả bấp bênh, không thể hình thành chuỗi giá trị khép kín.
Thêm vào đó, thiên tai và dịch bệnh thường xuyên rình rập. Dịch tả lợn châu Phi từng khiến nhiều hộ chăn nuôi trắng tay, mất nguồn thu chính. Mỗi mùa mưa bão, nguy cơ sạt lở đất, ngập úng, dịch bệnh bùng phát khiến cả chính quyền và người dân luôn trong trạng thái vừa sản xuất vừa phòng tránh rủi ro. Theo ông Tuấn, với gần 6% hộ nghèo và hơn 11% hộ cận nghèo, đây thực sự là bài toán không dễ giải.
Kiên trì từng bước để tháo gỡ
Dẫu khó khăn chồng chất, vị Chủ tịch xã Cao Lộc vẫn toát lên sự lạc quan. Ông kể, chính quyền đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để thúc đẩy phát triển kinh tế. Trong đó coi tuyên truyền là nhiệm vụ trọng tâm. Bí thư chi bộ, trưởng thôn và người uy tín trong cộng đồng được giao nhiệm vụ vận động bà con đổi mới cách nghĩ, cách làm. Cán bộ thôn được đưa đi học tập mô hình kinh tế hiệu quả ở địa phương khác, rồi phổ biến lại cho dân.
Ông cho biết, những mô hình tổ hợp tác trồng dưa chuột bao tử, khoai tây, rau cải hiện đã hình thành, được doanh nghiệp hỗ trợ giống, phân bón và bao tiêu đầu ra, sẽ giúp bà con yên tâm sản xuất, giảm rủi ro, từng bước thay đổi tư duy.
Cùng với đó, các chương trình mục tiêu quốc gia được xã Cao Lộc đẩy mạnh, cụ thể là hàng chục căn nhà mới đã được xây hoặc sửa cho hộ nghèo, cận nghèo; nhiều tuyến đường giao thông, kênh mương, trạm bơm được nâng cấp để phục vụ sản xuất, đi lại của bà con.
“Chúng tôi còn thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ người dân tạo tài khoản định danh, dùng dịch vụ công trực tuyến. Nhờ vậy bà con tiếp cận chính sách nhanh hơn, giảm thời gian và chi phí đi lại,” ông Tuấn nói thêm.
Cao Lộc tiếp tục đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi phục vụ giao thương, sản xuất của người dân, thúc đẩy kinh tế phát triển, giảm nghèo bền vững. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Trước khi chia tay, vị Chủ tịch xã Cao Lộc nhìn xa về phía những đồi cây đang phủ màu xanh non và khẳng định: “Thay đổi tư duy không thể ngày một ngày hai, nhưng chúng tôi kiên trì. Khi từng rào cản được tháo gỡ, người dân sẽ chủ động sản xuất, mở rộng quy mô, nâng cao thu nhập. Đó là con đường bền vững để Cao Lộc từng bước thu hẹp khoảng cách giàu nghèo”.
