Gỡ nút thắt ở vùng giao thoa quản lý

Bỏ hàng loạt thủ tục khảo nghiệm biến đổi gen, cấp phép nuôi biển

Từ tháng 8/2025, nhà đầu tư trong và ngoài nước sẽ không còn phải xin cấp phép nuôi biển tại Việt Nam, sau khi hàng loạt thủ tục hành chính trong ngành nông nghiệp và môi trường chính thức bị bãi bỏ hoặc đơn giản hóa theo Quyết định 1671/QĐ-TTg do Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình ký ban hành hôm 5/8.

Cùng với đó, các thủ tục liên quan đến khảo nghiệm, công nhận sinh vật biến đổi gen (GMO), vốn được xem là “rào cản hành chính” trong nghiên cứu và thương mại hóa giống cây trồng mới, cũng được loại bỏ. Đây là hai trong số những thay đổi nổi bật của phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Việc xóa bỏ thủ tục cấp, cấp lại giấy phép nuôi biển cho tổ chức, cá nhân và nhà đầu tư nước ngoài được đánh giá là thay đổi mang tính bước ngoặt. Trước đây, hoạt động nuôi biển thường bị chồng chéo trong quản lý giữa các cơ quan về thủy sản, môi trường, tài nguyên biển và hàng hải. Việc xin cấp phép có thể kéo dài, gây ách tắc cho các dự án đầu tư lớn, đặc biệt trong phát triển nuôi biển công nghiệp.

Tương tự, khảo nghiệm sinh vật biến đổi gen - một yêu cầu bắt buộc trước khi được công nhận giống cây trồng GMO - cũng từng là điểm nghẽn kéo dài nhiều năm.

Trong đợt cải cách lần này, Chính phủ đã bãi bỏ toàn bộ các thủ tục như đăng ký khảo nghiệm, xác nhận hợp đồng chia sẻ lợi ích khi tiếp cận nguồn gen, công nhận kết quả khảo nghiệm sinh vật biến đổi gen, hay cấp lại giấy phép khảo nghiệm. Thay vì trải qua quy trình hành chính nhiều tầng, tổ chức, cá nhân nghiên cứu giống chỉ cần đáp ứng các tiêu chí chuyên môn theo hướng dẫn chuyên ngành.

Ngoài ra, một thủ tục cũng được cải tiến theo hướng giảm thời gian và chi phí là cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện nuôi trồng thủy sản. Theo quy định mới, thay vì phải được đoàn kiểm tra thực tế xác nhận mới được cấp giấy, các cơ sở sẽ chỉ bị hậu kiểm sau khi được chứng nhận. Thời gian xử lý cũng được rút ngắn từ 10 ngày làm việc xuống còn 7 ngày.

13 lĩnh vực, 36 ngành nghề được 'gỡ trói'

Theo quyết định, tổng cộng 13 lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường được rà soát và cắt giảm thủ tục hành chính. Bao gồm: Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học; biến đổi khí hậu; biển và hải đảo; chăn nuôi và thú y; đo đạc, bản đồ và thông tin địa lý; khí tượng thủy văn; khoa học và công nghệ; lâm nghiệp và kiểm lâm; môi trường; tài nguyên nước; xây dựng và quản lý công trình thủy lợi; thủy sản và kiểm ngư; trồng trọt và bảo vệ thực vật.

Đồng thời, có 36 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư năm 2020 được đơn giản hóa điều kiện hoạt động.

Nhiều nhóm ngành vốn phải xin nhiều giấy phép hoặc đáp ứng nhiều yêu cầu kỹ thuật trước đây nay được cắt giảm, như: Kinh doanh giống cây trồng, vật nuôi; sản xuất, khảo nghiệm, kinh doanh thức ăn chăn nuôi, thủy sản; kinh doanh thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật; khảo nghiệm phân bón; đóng mới, cải hoán tàu cá; xử lý chất thải nguy hại; nhập khẩu phế liệu; quan trắc môi trường...

Một số điều kiện kinh doanh từng bị phản ánh là "rườm rà và không cần thiết” cũng được gỡ bỏ. Chẳng hạn, doanh nghiệp đóng tàu cá không còn bị bắt buộc phải có đầy đủ bộ phận giám sát chất lượng hay phương án tổ chức sản xuất chi tiết cho từng chủng loại tàu. Các cơ sở nuôi trồng thủy sản cũng không cần thiết kế biển chỉ dẫn hay khu xử lý bùn thải theo quy chuẩn cứng nhắc như trước đây.

Những thay đổi này nhằm giảm gánh nặng chi phí tuân thủ thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp, đồng thời tránh lãng phí nguồn lực hành chính nhà nước trong bối cảnh bộ máy quản lý ngành nông nghiệp và môi trường đang được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả.

Quyết định 1671 không những giúp đơn giản hóa hành chính, mà còn là bước tiến lớn về mặt thể chế, thể hiện tư duy chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” của Chính phủ.

Nhiều thủ tục hành chính không còn phù hợp trong bối cảnh công nghệ và thông lệ quốc tế thay đổi cũng bị bãi bỏ, theo Quyết định 1671. Ví dụ: thừa nhận phương pháp thử nghiệm thức ăn chăn nuôi hoặc khảo nghiệm phân bón từ nước xuất khẩu; cấp lại giấy phép nhận chìm; xác nhận hợp đồng chia sẻ lợi ích từ nguồn gen…