Phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường trao đổi với ông Lê Bá Lương, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn - Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa, về những giải pháp trọng tâm giúp người dân thoát nghèo bền vững, cũng như vai trò của công tác bảo vệ môi trường trong tiến trình này.
Ông Lê Bá Lương, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn - Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: Thu Thủy.
Thưa ông, trong giai đoạn vừa qua, Thanh Hóa đã có nhiều nỗ lực trong công tác giảm nghèo. Xin ông cho biết những giải pháp cụ thể mà tỉnh đang triển khai nhằm giúp người dân vùng nông thôn, miền núi thoát nghèo bền vững thông qua phát triển sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp?
Giảm nghèo bền vững luôn được xem là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của tỉnh Thanh Hóa. Chúng tôi xác định, giảm nghèo không chỉ là “cho con cá”, mà là “trao cần câu”, tạo cơ hội để người dân chủ động vươn lên.
Trước hết, tỉnh Thanh Hóa đã cụ thể hóa các chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân theo Nghị quyết số 185/2021/NQ-HĐND và được sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 20/2025/NQ-HĐND, gắn với Đề án phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực giai đoạn 2021–2025, định hướng đến năm 2030. Trên cơ sở đó, Thanh Hóa tập trung hỗ trợ sinh kế, phát triển sản xuất phù hợp với điều kiện từng vùng, từng hộ nghèo.
Mô hình trồng rau sạch ở xã Điền Lư, áp dụng công nghệ tiên tiến đã mang lại thu nhập ổn định cho người dân miền núi. Ảnh: Thu Thủy.
Tỉnh đã đẩy mạnh các mô hình phát triển sản xuất hiệu quả như: trồng rừng gỗ lớn, trồng cây dược liệu dưới tán rừng, nuôi cá lồng trên sông Mã, trồng cây ăn quả có múi, nuôi bò sinh sản, lợn nái địa phương… Người dân được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp, tập huấn kỹ thuật canh tác, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Những mô hình này không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn thay đổi nhận thức, tư duy sản xuất của người dân.
Một điểm nhấn trong công tác giảm nghèo của Thanh Hóa là phát triển mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn với xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng. Tỉnh đã và đang nhân rộng các sản phẩm tiêu biểu như gạo nếp thơm Quan Hóa, bò Mông Mường Lát, miến dong Cẩm Thủy, măng tre Bát Độ Quan Sơn… Các sản phẩm này được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, đăng ký mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm - OCOP”. Qua đó, nông sản địa phương không chỉ có đầu ra ổn định mà còn nâng cao giá trị kinh tế, góp phần tăng thu nhập cho người dân nông thôn.
Bên cạnh đó, Thanh Hóa chú trọng đầu tư hạ tầng phục vụ sản xuất và đời sống ở vùng khó khăn. Nhiều công trình thủy lợi, kênh mương, đường giao thông liên xã, trường học, trạm y tế được đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân mở rộng sản xuất, tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản và kết nối thị trường.
Một yếu tố then chốt khác là tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi cho người nghèo. Thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, hàng nghìn hộ dân được vay vốn ưu đãi để đầu tư trồng trọt, chăn nuôi, phát triển kinh tế hộ. Cùng với đó, các trạm khuyến nông, tổ khuyến nông cộng đồng được củng cố, đóng vai trò là “người bạn đồng hành” của nông dân trong quá trình sản xuất.
Nhờ những giải pháp đồng bộ đó, đến nay, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm mạnh từ 6,78% năm 2021 xuống còn 0,52% dự kiến vào năm 2025 - vượt xa chỉ tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX và Quyết định số 652/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Người dân được hỗ trợ giống vật nuôi và tập huấn kỹ thuật trong chăn nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp thoát nghèo. Ảnh: Thu Thủy.
Thưa ông, bên cạnh phát triển sản xuất, việc bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên thiên nhiên đóng vai trò như thế nào trong công tác giảm nghèo bền vững của tỉnh Thanh Hóa?
Trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn, tỉnh Thanh Hóa đặc biệt coi trọng việc phát triển kinh tế xanh, nông nghiệp sinh thái và nông nghiệp tuần hoàn. Các địa phương được khuyến khích xây dựng mô hình “làng sinh thái”, “nông thôn mới xanh - sạch - đẹp”, kết hợp sản xuất nông nghiệp hữu cơ với du lịch cộng đồng, vừa tạo việc làm, vừa bảo vệ cảnh quan và bản sắc văn hóa truyền thống.
Một chính sách rất hiệu quả đang được triển khai là chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES). Với nguồn thu này, hàng nghìn hộ dân miền núi của Thanh Hóa được trả công khi tham gia bảo vệ rừng, quản lý diện tích rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ. Người dân có thêm thu nhập ổn định, không còn phải khai thác gỗ, săn bắt hay phá rừng làm nương rẫy như trước đây. Chính sách này vừa giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, vừa đảm bảo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Mô hình làng sinh thái, kết hợp sản xuất nông nghiệp hữu cơ với du lịch cộng đồng, vừa tạo việc làm, vừa bảo vệ cảnh quan và bản sắc văn hóa truyền thống. Ảnh: Thu Thủy.
Tỉnh cũng khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào các mô hình sản xuất thân thiện với môi trường, áp dụng công nghệ sạch, tái chế chất thải nông nghiệp, phát triển sản phẩm hữu cơ, không gây ô nhiễm đất - nước - không khí.
Đặc biệt, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường được triển khai sâu rộng. Các chương trình đào tạo nghề nông nghiệp hiện nay đều lồng ghép nội dung về sản xuất xanh, an toàn sinh học, tiết kiệm tài nguyên và ứng phó biến đổi khí hậu. Người dân được hướng dẫn phân loại, xử lý rác thải, bảo vệ nguồn nước, bảo tồn đa dạng sinh học - từ đó hình thành thói quen sống xanh, sản xuất sạch.
Nói cách khác, bảo vệ môi trường chính là “lá chắn bền vững” giúp người dân chống lại nguy cơ tái nghèo. Chỉ khi con người sống hài hòa với thiên nhiên, khai thác hợp lý tài nguyên, thì mới có thể hướng tới phát triển bền vững lâu dài.
