Nhiều lợi ích nhờ tưới tiết kiệm
Bình Định là tỉnh có diện tích sản xuất cây đậu phộng (lạc) lớn với khoảng 12.000ha/năm. Vụ đông xuân 2024 - 2025, địa phương này có kế hoạch sản xuất 8.853ha đậu phộng, diện tích sản xuất cả năm 2025 là 12.000ha. Đậu phộng ở Bình Định hầu hết trồng trên đất cát và trồng vào mùa khô nên nhu cầu về nước tưới lớn. Trong khi đó nguồn nước ngầm ngày càng cạn kiệt.
Những năm gần đây, do ảnh hưởng biến đổi khí hậu nên Bình Định thường xảy ra hạn hán, lượng mưa bình quân hằng năm rất thấp, càng ngày lượng mưa càng giảm nên nguồn nước mặt hạn chế. Mùa mưa ở Bình Định chỉ có 3 - 4 tháng, còn mùa nắng kéo dài đến 8 - 9 tháng. Đơn cử năm 2024 trên địa bàn Bình Định rất vắng mưa, đến tháng 11 mà tổng lượng mưa trên địa bàn mới chỉ đạt 1.100mm.
Nhiều diện tích đất sản xuất lúa bị thiếu nước tưới trong vụ hè thu ở Bình Định được chuyển sang trồng đậu phộng. Ảnh: V.Đ.T.
Trong khi thời vụ canh tác cây đậu phộng ở Bình Định tập trung vào mùa nắng nên nông dân phải khai thác nguồn nước ngầm để phục vụ sản xuất. Theo truyền thống, cứ thấy ruộng đậu phộng khô nước là nông dân bơm nước tưới tràn. Cách tưới này vừa làm phung phí tài nguyên nước, vừa khiến đậu phộng mất năng suất.
Vì vậy từ rất sớm, ngành chức năng Bình Định đã thực hiện các mô hình để nhân rộng phương pháp tưới tiết kiệm cho cây đậu phộng. Cách đây 10 năm, Bình Định đã triển khai dự án “Quản lý tổng hợp nguồn nước, đất và dinh dưỡng cho các hệ thống nông nghiệp” do Úc tài trợ. Từ đó, cây đậu phộng ở Bình Định không còn tưới tràn mà dần được chuyển sang tưới bằng béc phun.
“Với biện pháp tưới bằng béc phun cho cây đậu phộng, đã tiết kiệm được 33% lượng nước so với tưới tràn trước đây, nhờ đó mỗi năm Bình Định giảm được 10,5 triệu m3 nước. Với lượng nước tiết kiệm được, địa phương này có thể tăng thêm diện tích trồng đậu phộng khoảng 3.000ha mà không lo về nước tưới. Ngoài ra, thực hiện tưới tiết kiệm bằng béc phun năng suất đậu tăng lên 20 - 29%, lợi nhuận tăng 46% so với trước đây”, TS Hồ Huy Cường, Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ cho hay.
Quản lý bền vững nguồn nước
Nhận thấy việc tưới tiết kiệm mang lại lợi ích trông thấy, những năm qua, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ nhân rộng mô hình tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm nước trong sản xuất nông nghiệp. Theo đó, Trung tâm Khuyến nông Bình Định đã không ngừng chuyển giao ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm trên nhiều loại cây trồng.
Vụ thu đông năm 2024, Trung tâm Khuyến nông Bình Định triển khai mô hình thâm canh đậu phộng ứng dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm nước gắn với liên kết chuỗi trên diện tích 5ha tại thôn Đại Khoan, xã Cát Lâm (huyện Phù Cát).
Tham gia mô hình, 14 hộ dân được hỗ trợ 50% chi phí về giống và các vật tư thiết yếu, được hướng dẫn áp dụng đồng bộ kỹ thuật thâm canh đậu phộng và kỹ thuật tưới tiết kiệm nước, hỗ trợ ký kết hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với đơn vị thu mua.
Mỗi năm Bình Định giảm được 10,5 triệu m3 nước trong canh tác đậu phộng nhờ áp dụng các giải pháp tưới tiết kiệm. Ảnh: V.Đ.T.
Trồng đậu phộng vụ thu đông là sản xuất trái vụ, vụ sản xuất chính là vụ đông xuân. Do đó, cán bộ kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông Bình Định chú trọng công tác hướng dẫn tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, theo dõi sát sao diễn biến sinh trưởng, phát triển của cây đậu phộng. Các hộ dân tham gia mô hình được nâng cao trình độ nhận biết sâu bệnh hại, phòng trừ dịch hại tổng hợp (IPM), không lạm dụng thuốc BVTV, qua đó giúp hạn chế ô nhiễm môi trường, giảm lượng nước tưới, giảm tồn dư hóa chất trong sản phẩm.
“Với hệ thống tưới tiết kiệm theo phương pháp tưới phun mưa, ngoài tiết kiệm được nước, chúng tôi còn tiết kiệm được chi phí, thời gian, công sức hơn so với trước đây. Đậu phộng tươi được công ty thu mua với giá 14.000đ/kg nên lợi nhuận cao hơn so với các ruộng trồng đậu phộng xen với cây mì (sắn) ngoài mô hình”, ông Nguyễn Văn Minh, một trong 14 hộ tham gia mô hình chia sẻ.
“Sản xuất nông nghiệp cần nhiều giải pháp quản lý hiệu quả nguồn nước, đất và dinh dưỡng với nhiều đối tượng cây trồng khác nhau, nhiều vùng đất khác nhau. Có như vậy mới có thể nhân rộng phương pháp canh tác tiên tiến, nâng cao ý thức cho nông dân trong sản xuất nông nghiệp để vừa nâng cao hiệu quả kinh tế vừa quản lý bền vững nguồn nước”, TS Hồ Huy Cường chia sẻ.
