Đòn bẩy chuyển đổi cho hộ kinh doanh nông sản, thực phẩm

Tại hội thảo chuyên đề “Tìm hiểu vấn đề lên công ty" và "thay đổi thuế khoán” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Trung tâm BSA phối hợp cùng VCCI TP.HCM tổ chức ngày 17/6, bà Nguyễn Cẩm Chi - Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững, MCG Management Consulting đã nhấn mạnh vai trò của việc chuyển đổi mô hình hộ kinh doanh.

Theo bà Chi, việc chuyển đổi từ hộ cá thể lên doanh nghiệp đang trở thành xu thế tất yếu trong bối cảnh mới. Đặc biệt, với ngành thực phẩm - lĩnh vực đòi hỏi cao về minh bạch nguồn gốc và an toàn chất lượng, việc chuyển đổi càng trở nên cấp thiết.

“Dù có lên công ty hay không, hộ kinh doanh cũng cần xác lập tư duy minh bạch. Nếu không truy xuất được nguồn gốc, sẽ rất khó tồn tại lâu dài trong ngành thực phẩm”, bà Chi nhấn mạnh. Theo bà, việc áp dụng hóa đơn điện tử và máy tính tiền không chỉ là yêu cầu từ cơ quan thuế, mà còn là công cụ để người tiêu dùng truy trách nhiệm người bán khi có sự cố về hàng hóa. “Chỉ khi có hóa đơn, mới có cam kết về chất lượng”, bà nói.

Bên cạnh đó, chuyển đổi lên doanh nghiệp cũng giúp hộ kinh doanh dễ dàng hơn trong việc xin các loại giấy phép như vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy, những điều kiện vốn khó đáp ứng nếu vẫn duy trì mô hình hộ cá thể.

Riêng với lĩnh vực nông sản, bà Chi lưu ý, nhiều hộ hiện nay dù có quy mô lớn, sở hữu máy móc chế biến, nhưng vẫn hoạt động không hóa đơn, không kê khai thuế do mua hàng trực tiếp từ nông dân. Điều này khiến họ khó mở rộng kênh phân phối, xuất khẩu hoặc tiếp cận ưu đãi nhà nước. Khi chuyển lên công ty, cần tiến hành định giá tài sản, kê khai máy móc để hợp thức hóa đầu tư, đồng thời đáp ứng yêu cầu truy xuất và minh bạch tài chính.

“Tuy nhiên, không phải hộ nào cũng cần phải lên công ty ngay. Quan trọng là phải xác định rõ mục tiêu trong 3 - 5 năm tới. Nếu chỉ muốn duy trì quy mô nhỏ lẻ thì giữ mô hình hiện tại là phù hợp. Nhưng nếu muốn phát triển thành chuỗi, mở đại lý, ký hợp đồng dài hạn, thì lên công ty là điều bắt buộc để đáp ứng điều kiện pháp lý và yêu cầu của thị trường”, bà Chi phân tích.

Theo bà Chi, hộ kinh doanh thực phẩm nên là nhóm tiên phong trong chuyển đổi vì đây là lĩnh vực dễ phát sinh rủi ro, nhạy cảm với tiêu chuẩn chất lượng. “Chúng tôi không cổ súy mọi hộ đều phải lên công ty. Nhưng nếu có định hướng phát triển bền vững thì thời điểm này chính là thời điểm vàng để chuyển đổi”, bà Chi kết luận.

Thực tế, nhiều hộ kinh doanh nhỏ như quán ăn, tiệm bún, tiệm phở thường thiếu thốn sổ sách, không theo dõi chi phí, lợi nhuận. Việc chuyển sang kê khai thuế thay vì thuế khoán giúp hình thành thói quen ghi chép, minh bạch hóa hoạt động tài chính, một bước chuẩn bị cần thiết nếu muốn mở rộng quy mô kinh doanh sau này.

Từ góc độ chính sách, ông Hoàng Xuân Nam - Phó Trưởng phòng Quản lý & Hỗ trợ doanh nghiệp số 4, Chi cục Thuế KV II cho biết, chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp sẽ giúp hộ kinh doanh ngành thực phẩm chuẩn hóa hoạt động. Đồng thời được tiếp cận các ưu đãi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm, giảm 50% trong 4 năm tiếp theo theo Luật sửa đổi có hiệu lực từ 1/10/2025.

Ngoài ưu đãi thuế, các hộ kinh doanh còn được hỗ trợ phần mềm quản lý bán hàng, đào tạo chuyển đổi số, tư vấn quản trị và mở rộng kết nối thị trường. Tất cả nhằm hỗ trợ quá trình “lên doanh nghiệp” diễn ra thuận lợi và bài bản hơn.