Đổi thay Suối Hai [Bài 2]: An Hòa đổi đời nhờ mộc hương

Cây trồng giá trị kinh tế quanh năm

Cây mộc hương thuộc thân gỗ, chiều cao từ 3-12m, cành mọc tỏa rộng, hoa thơm nồng và nở quanh năm. Đặc biệt, mùa thu là thời điểm cây nở rực rỡ, với chùm hoa trắng, vàng nhạt, tỏa hương nồng nàn. Mộc hương rộ hoa từ tháng 10 âm lịch năm trước đến tháng 3 âm lịch năm sau, đúng dịp Tết Nguyên đán, nên được thị trường ưa chuộng làm cây cảnh.

Không chỉ làm cây cảnh, lá và hoa mộc hương còn có tác dụng làm thảo dược, hương liệu tắm, gội đầu, điều hòa huyết áp, trị ho và giảm cảm; phần gỗ của cây được sử dụng làm đồ thủ công và đồ nội thất cao cấp. Thị trường hiện nay có hai loại phổ biến: mộc hương ta và mộc hương Trung Quốc. Theo kinh nghiệm nhiều chủ nhà vườn, mộc hương ta có giá trị kinh tế cao hơn nhờ thân cây nhỏ, nhiều rêu, cổ kính, thích hợp chơi lâu năm. Cây càng lớn tuổi, giá trị càng tăng, trở thành sản phẩm được nhiều khách hàng săn tìm.

Là người tiên phong trồng mộc hương, ông Khuất Duy Mạnh (thôn An Hòa, xã Suối Hai, TP Hà Nội) đã có gần 30 năm kinh nghiệm trong nghề trồng hoa, cây cảnh truyền thống. Trước đây, thông tin về giống, kỹ thuật chăm sóc và nhu cầu thị trường rất hạn chế. Tuy nhiên, những năm gần đây, thông qua các lớp tập huấn, hướng dẫn trực tuyến và tài liệu do xã cung cấp, ông Mạnh và nhiều hộ dân đã tiếp cận dễ dàng hơn các nguồn thông tin kỹ thuật, thị trường và giá cả.

Nhận thấy nhu cầu thị trường tăng mạnh, từ năm 2016, ông quyết định đầu tư 200 triệu đồng mua giống mộc hương về trồng trên gần 2.000m² đất vườn. Ông trồng gần 400 cây mộc hương xen 300 cây mai trắng và một ít cây tùng, vừa đáp ứng thị trường, vừa đa dạng sản phẩm. Theo ông Mạnh, trước khi có Internet và các buổi truyền thông kỹ thuật, người dân phải tự mày mò hoặc học lỏm nhau, hiệu quả không cao. Giờ đây, chỉ cần điện thoại thông minh, ông có thể xem video hướng dẫn tạo tán, phòng bệnh, chăm hoa ra đúng dịp Tết.

Nhờ nắm bắt kỹ thuật qua các kênh thông tin mới, mộc hương phát triển ổn định và mang lại thu nhập 200-250 triệu đồng/sào mỗi năm.

Không chỉ chăm sóc tốt cho vườn cây của mình, ông Mạnh còn chủ động chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ thuật cho người dân trong vùng. Xã Suối Hai cũng thường xuyên phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam tổ chức các buổi tập huấn, cung cấp tài liệu điện tử, giúp người dân tiếp cận tri thức khoa học thay vì chỉ dựa vào kinh nghiệm truyền miệng như trước. 

Bà Nguyễn Thị Vinh, chủ vườn cây cảnh tại thôn An Hòa cho biết trước đây bà ít tiếp cận được thông tin mới về giống cây, kỹ thuật tưới, bón phân. “Từ khi xã triển khai các nhóm Zalo nông nghiệp, chia sẻ giá thị trường và cảnh báo thời tiết, chúng tôi chủ động hơn nhiều trong sản xuất”. Năm 2024, hơn một sào mộc hương giúp gia đình bà thu hơn 220 triệu đồng.

Bà Vinh kể: “Chỉ vất vả năm đầu vì cây còn nhỏ, phải làm cỏ, chăm sóc. Sang năm thứ 2, cây phát triển ổn định, ít phải chăm hơn. Cây bán quanh năm nhưng mạnh nhất là dịp cuối năm khi hoa nở rộ, đúng mùa chơi Tết. Khách hàng ưa chuộng loại cây này không chỉ bởi hoa đẹp, hương thơm tự nhiên, mà còn nhờ khả năng chịu khắc nghiệt, dễ chăm sóc và giá trị kinh tế cao".

Biến đất ruộng thành vườn “vàng”

Không chỉ các hộ trồng lâu năm, những gia đình mới chuyển đổi cơ cấu cây trồng cũng đã thấy kết quả khả quan. Ông Nguyễn Quang Thụy chuyển đổi 4 sào ruộng sang trồng mộc hương. Sau hơn ba năm chăm sóc, vườn mộc hương cao quá đầu người, thân thẳng, hoa sai, thương lái đến tận ruộng thu mua. Với hơn một sào cây, gia đình ông thu về hơn 250 triệu đồng.

Ông Thụy chia sẻ: “Cây mộc hương dễ sống, chịu hạn tốt, nhưng muốn hoa nhiều và thơm thì đất phải giàu dinh dưỡng. Cây ưa sáng nhưng ánh sáng nhẹ, cần nước đầy đủ nhưng tránh ngập úng. Nếu chăm sóc đúng cách, cây sẽ phát triển tốt và giữ được giá trị lâu dài”.

Những câu chuyện của ông Mạnh, bà Vinh và ông Thụy minh chứng hiệu quả kinh tế mà cây mộc hương mang lại. Không chỉ nâng cao thu nhập, cây còn tạo việc làm, giữ chân lao động tại địa phương và duy trì truyền thống trồng cây cảnh nơi miền núi Tản Lĩnh. Thu nhập từ mộc hương giúp họ mua thêm đất, mở rộng vườn, đầu tư cho con cái học hành và phát triển các loại cây trồng khác.

Theo người dân, mộc hương sinh trưởng chậm nên cần hiểu rõ đặc tính sinh trưởng, đất phù hợp, kỹ thuật điều tiết để hoa nở đúng Tết. Trước đây, thiếu thông tin khiến nhiều hộ trồng không đúng kỹ thuật, cây kém giá trị. Trong khi đó, hiện người trồng có thể cập nhật thông tin thời tiết, kỹ thuật và tình hình thị trường qua các lớp tập huấn cũng như internet nên chủ động phòng sâu bệnh, điều chỉnh chế độ bón phân và tưới nước.

Nhờ tiếp cận tốt thông tin, người dân An Hòa đã biến đất ruộng thành những khu vườn “vàng”, vừa mang lại thu nhập cao vừa tạo việc làm tại địa phương.

Cây trồng bền vững, giá trị kép

Không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mộc hương còn góp phần bảo tồn loại cây quý, giữ nét đẹp tự nhiên cho vùng quê. Khác với nhiều loại cây cảnh dễ bị sâu bệnh, mộc hương chịu được thời tiết khắc nghiệt, dễ sinh trưởng, ít sâu bệnh. Đây là lý do nhiều hộ dân An Hòa mạnh dạn đưa mộc hương vào trồng, bên cạnh mai trắng, tùng, mẫu đơn.

Theo lãnh đạo thôn An Hòa, cây mộc hương đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực, giúp nâng cao thu nhập, làm giàu trên mảnh đất quê hương. Mỗi năm, cây đem lại hàng trăm triệu đồng cho những hộ biết chăm sóc và khai thác đúng kỹ thuật. Đặc biệt, loại cây này phù hợp với những gia đình không có nhiều diện tích đất bởi cây sinh trưởng chậm, tán hẹp, dễ chăm sóc.

Cây mộc hương đang mở ra hướng phát triển bền vững cho nông nghiệp xã Suối Hai: vừa tăng thu nhập, vừa bảo tồn nguồn gen quý và gìn giữ truyền thống trồng cây cảnh. Nhờ sự cần cù và nhạy bén với thị trường, người dân An Hòa đã biến cây mộc hương thành cây trồng sinh kế có giá trị, giúp nhiều nông dân thực sự đổi đời.