Nhìn những chuyến xe chở đầy lúa đóng bao từ cánh đồng Ông Đồng chạy trên tuyến đê Thượng Mỹ Trung, ông Nguyễn Tiến Quang, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất - Dịch vụ nông nghiệp Tiền Thượng Hậu (xã Quảng Ninh, Quảng Trị), nói: “Cái được lớn nhất của nông dân hôm nay không phải là chuyện lãi, lỗ của vụ mùa mà là lần đầu tiên, cánh đồng này phá thế “độc canh” một vụ lúa, một vụ để hoang thành hai vụ lúa. Tư duy “hai vụ” mà Công ty Giống cây trồng Quảng Bình đưa đến cho bà con là cái lãi lớn nhất đó”.
Bay flycam gieo sạ trên cánh đồng Ông Đồng để gieo lại vụ hè thu bị mưa lũ làm thiệt hại. Ảnh: T. Phùng.
Vụ hè thu “đối mặt” 3 cơn bão lớn
Vùng Ông Đồng nằm giữa hai huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy của tỉnh Quảng Bình (cũ), rộng đến vài ngàn mẫu ruộng. Nơi đây đã nằm trong câu ca “Nhất Đồng Nai, nhì hai huyện” là nói về cánh đồng rộng lớn, mỏi cánh cò bay ở Đồng Nai và Quảng Ninh, Lệ Thủy…
Rộng lớn đến vậy, nhưng từ bao đời nay, vùng Ông Đồng (phần diện tích của huyện Quảng Ninh, thuộc các xã Võ Ninh, Gia Ninh, An Ninh, Vạn Ninh cũ) chỉ gieo cấy vụ đông xuân và bỏ hoang vụ hè thu. Nhận thấy tiềm năng một vùng đất, Công ty Giống cây trồng Quảng Bình (thuộc Tổng Công ty Nông nghiệp Quảng Bình), đã liên kết với các Hợp tác xã Sản xuất - Dịch vụ nông nghiệp Tiền Thượng Hậu (HTX Tiền Thượng Hậu) và Hợp tác xã Sản xuất - Dịch vụ nông nghiệp Minh Trung (HTX Minh Trung) của xã Ninh Châu (Quảng Trị), để liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm vụ hè thu với tổng diện tích ban đầu hơn 300 ha.
Sau khi thu hoạch vụ đông xuân, Công ty và các hợp tác xã nhanh chóng triển khai vụ mới với hy vọng “vạn sự khởi đầu nan” thuận lợi để làm đà cho bà con nông dân mở rộng diện tích, tăng thu nhập và để vùng Ông Đồng thành vựa lúa hai vụ trên vùng đất nắng gió.
Khi gieo xong và cây lúa lên chớm màu xanh thì ảnh hưởng cơn bão số 1, gây mưa lớn ngập đồng. Toàn bộ diện tích lúa chết úa phải gieo lại. Công ty đã nhanh chóng hỗ trợ bà con giống QC03, thiết bị bay gieo sạ để đẩy nhanh tiến độ. Khi cây lúa bắt đầu trổ đòng thì mưa bão số 5 ập xuống, nước lại ngập trắng đồng, những bông lúa mới trổ vẫn cố vươn lên khỏi mặt nước như thắp hy vọng cho nông dân.
Dù trên cánh đồng, lúa cơ bản đã thu hoạch xong, nhưng ông Nguyễn Tiến Quang vẫn chưa hết nỗi lo. Ông bảo: “Những ngày mà bà con chúng tôi đang tính chuyện thu hoạch những trà lúa gieo lại đầu tiên thì bão số 10 với những trận mưa như trút đã nhấn chìm toàn bộ diện tích xuống biển nước. Lòng như lửa đốt mà cũng không biết làm sao. Vậy rồi, khi mưa ngớt, nước trên sông Kiến Giang có dấu hiệu rút là chúng tôi cùng doanh nghiệp, bà con đấu thủy tiêu úng đêm ngày để tiêu nước và khẩn trương thu hoạch lúa”.
Vụ hè thu đầu tiên dù gặp nhiều khó khăn do thiên tai nhưng nông dân vẫn có lãi. Ảnh: T. Phùng.
Vụ hè thu này gia đình ông Nguyễn Văn Giữ (HTX Tiền Thượng Hậu), sản xuất trên cánh đồng Ông Đồng với diện tích hơn 15 ha. Nhiều đêm thức trắng vì tin bão lớn đổ về. Đến khi nhìn bông lúa vàng dập dờn cuốn theo nước lũ ngập thì ông không thể tin là vẫn có vụ mùa có lãi. “Làm nông nghiệp thì chuyện thất bát cũng là xác định rồi. Nhưng vụ đầu lại nhiều mưa lũ đến thế thì ai cũng tính chuyện thua thôi. Vậy mà, có liên kết, có niềm tin là có thể vượt lên dông bão đó”, ông Giữ hồ hởi nói.
Anh Phan Tình (HTX Minh Trung), một trong những nông dân đã mạnh dạn “thử nghiệm” vụ hè thu với 10 mẫu ruộng (5 ha), với sự hỗ trợ của công ty. “Có doanh nghiệp đồng hành thì nông dân cũng đỡ lo lắng. Nhưng ông cha chưa làm hai vụ, nay mình làm lần đầu mà gặp thiên tai ba lượt như vậy có ai mà dám chắc được mùa đâu”, anh Tình bộc bạch.
Khi máy gặt đến sát bờ, anh Tình và mọi người xúm vào chuyển những bao lúa căng tròn lên xe móoc máy cày để vận chuyển về nơi tập trung. Anh Tình hồ hởi nói: “Dù giá lúa có thấp nhưng được công ty thu mua nên bà con cũng có lãi khoảng 15- 20 triệu đồng mỗi ha. Bà con ai cũng phấn khởi lắm vì vụ đầu tiên lại mấy lần đè lũ mà thắng lợi như vậy là “xưa nay hiếm” rồi. Sang năm sẽ có nhiều gia đình đăng ký tăng diện tích liên kết với công ty thôi”, anh Tình nói thêm.
Hy vọng lớn cho cánh đồng “hai huyện”
Trong nhiều năm qua, Công ty Giống cây trồng Quảng Bình đã thực hiện liên kết chuỗi sản xuất, bao tiêu sản phẩm với nông dân, các hợp tác xã…tại các địa phương với tổng diện tích trên 5.000 ha.
Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Giám đốc Công ty Giống cây trồng Quảng Bình cho hay, vùng Ông Đồng là tiềm năng lớn cần được quan tâm đầu tư để khai thác và phát huy. Việc liên kết sản xuất và thực hiện vụ hè thu đầu tiên trên cánh đồng là điểm đột phá cho một chương trình dài nhưng đầy triển vọng.. “Đây là vụ hè thu đầu tiên Công ty liên kết sản xuất lúa với nông dân tại vùng ruộng Ông Đồng. Để hỗ trợ bà con Công ty đã khẩn trương liên kết sản xuất, cam kết bao tiêu sản phẩm cho nông dân tại các hợp tác xã. Công ty đã hỗ trợ phân bón, giống (nông dân được trả chậm khi thu hoạch). Đồng thời dùng thiết bị bay để bón phân, gieo sạ. Việc thu mua sản phẩm được tính theo thời giá thị trường tại thời điểm nên bà con không bị thiệt hại. Ngoài ra, chúng tôi còn hỗ trợ vận chuyển cho bà con”, ông Nguyễn Xuân Kỳ nói.
Vụ hè thu đầu tiên đầy cam go nhưng đã thu được thắng lợi đã cũng cố thêm niềm tin của người nông dân vào sự liên kết. Ông Trương Thanh Lê, Giám đốc HTX Minh Trung cho biết, ngoài diện tích đã được đưa vào sản xuất thì năm tới, chúng tôi sẽ liên kết tăng hết diện tích ở Ông Đồng với trên 300 ha. Sau này, chúng tôi cũng kiến tạo thêm hệ thống kênh, đường giao thông nội đồng, trạm bơm điện… để đồng Ông Đồng trở thành vùng lúa hai vụ chắc ăn cho bà con nông dân”, ông Lê chia sẻ.
Nói về tiềm năng vùng Ông Đồng, ông Nguyễn Xuân Kỳ cũng cho biết, ngoài diện tích của hai hợp tác xã thì vẫn còn nhiều diện tích của các địa phương như Tân Ninh, Xuân Ninh, An Ninh, Vạn Ninh (huyện Quảng Ninh cũ) hay Hồng Thủy, Hoa Thủy (huyện Lệ Thủy cũ), đang trong tình trạng bỏ hoang vụ hè thu. Sau vụ hè thu tại vùng Ông Đồng, Công ty Giống cây trồng Quảng Bình có kế hoạch triển khai mở rộng liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm với bà con nông dân, các hợp tác xã để thực hiện vụ hè thu trên những vùng ruộng sản xuất một vụ này. “Theo tính toán ban đầu, chúng tôi triển khai liên kết thì sẽ có khoảng 1.500 ha trong kế hoạch và có thể đạt được 2.00 ha tại vùng Ông Đồng này”, ông Nguyễn Xuân Kỳ nói thêm.
Để phục vụ cho việc liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm cho nông dân, Công ty đã đầu tư hệ thống sấy nông sản công nghệ cao trị giá trên 15 tỷ đồng, với công suất 15 tấn/giờ. Lúa tươi thu mua của nông dân trong chuỗi liên kết sẽ được sấy khô để chế biến gạo. Ngoài ra, Công ty cũng đầu tư dây chuyền xay xát gạo và trung bình mỗi năm cung ứng ra thị trường trong và ngoài tỉnh khoảng 10 ngàn tấn gạo chất lượng cao phục vụ người tiêu dùng.
“Về định hướng, chúng tôi sẽ đưa dần sản xuất hữu cơ vào cánh đồng liên kết để chất lượng lúa gạo ngày càng tốt hơn.. Sản phẩm cuối cùng là gạo phấn đấu đạt tiêu chuẩn để xuất khẩu. Qua đó, góp phần thúc đẩy nông nghiệp hàng hóa bền vững tại địa phương”, ông Nguyễn Xuân Kỳ cho hay.
