Cuộc 'cách mạng' vùng cao: [Bài 4] Thay đổi tư duy người dân

Lai Châu có diện tích tự nhiên hơn 9.000 km², với khoảng hơn 500.000 cư dân, dân cư thưa thớt, cách trở bởi hệ thống đồi núi, dân tộc đa dạng. Song những năm qua, hệ thống chính trị tỉnh Lai Châu vẫn luôn tích cực vào cuộc, triển khai những chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, đến từng con bản, ngõ xóm, để từng hộ nông dân khó khăn có cơ hội được tiếp cận.

Phóng viên báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Thành Đồng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lai Châu về những thành quả đạt được sau khi triển khai chương trình giảm nghèo, những thách thức và kỳ vọng trong thời gian tới.

Sinh kế bền vững cho người dân vùng cao

Thưa ông, ông có thể phác họa bức tranh phát triển nông nghiệp gắn với giảm nghèo của Lai Châu những năm gần đây?

Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp đạt khoảng 5%/năm. Đến năm 2025, giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản dự kiến đạt 4.160 tỷ đồng. Vùng lúa hàng hóa gần 4.000 ha, chè gần 11.000 ha, quế 13.000 ha, mắc ca hơn 7.400 ha, 13.000 ha cao su và khoảng 150 ha sâm Lai Châu. Mô hình nuôi cá lồng trên lòng hồ mở rộng đạt gần 144.000 m³. Toàn tỉnh hiện có 280 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ của kinh tế nông thôn. Định hướng của toàn tỉnh tập trung vào sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, ứng dụng khoa học công nghệ để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ngoài sâm đã khẳng định được thương hiệu trên bản đồ nông sản Việt Nam, tỉnh sẽ tiếp tục nhân rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp chế biến sâu, nhằm nâng tầm sản phẩm, trở thành “quốc bảo” đúng nghĩa của người Việt.

Nhờ kết hợp phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và hỗ trợ an sinh xã hội, tỷ lệ hộ nghèo của Lai Châu giảm bình quân 3,9%/năm. Đến cuối năm 2025, dự kiến tỷ lệ hộ nghèo còn 15,78%.

Về chương trình mục tiêu quốc gia, toàn tỉnh triển khai 24 chỉ tiêu, đến cuối năm 2025 đã có 22/24 chỉ tiêu đạt. Trong đó, hai chỉ tiêu vẫn đang phấn đấu thêm liên quan đến hỗ trợ kết nối việc làm và đào tạo nghề cho lao động đi làm việc ở nước ngoài. Hiện, công tác đào tạo nghề cũng đã có nhiều điểm nhấn khi tỉnh trực tiếp tổ chức lớp đào tạo cho hơn 33.499 lao động nông thôn, hỗ trợ 1.328 người đi làm việc ở nước ngoài và giải quyết việc làm cho hơn 37.600 lao động.

Còn về các mô hình, dự án cụ thể thì sao, thưa ông?

Vốn là địa bàn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, người dân chưa có nhiều điều kiện đóng góp vào ngân sách của tỉnh, chúng tôi đã sử dụng các nguồn từ chương trình mục tiêu quốc gia để triển khai những công trình phục vụ dân sinh như nước sạch, giao thông, thủy lợi, trường học… góp phần cải thiện trực tiếp chất lượng cuộc sống người dân. Trong đó có 127 công trình mới, 138 công trình duy tu bảo dưỡng, bên cạnh nhiều công trình chuyển tiếp.

Về mô hình nông nghiệp, tỉnh xây dựng 133 mô hình giảm nghèo, trong đó 80 mô hình trồng trọt, 35 mô hình chăn nuôi và 18 mô hình hỗ trợ máy móc, thu hút hơn 3.500 hộ nghèo và cận nghèo tham gia. Thêm 84 dự án hỗ trợ sản xuất với hơn 4.400 hộ hưởng lợi, tạo điều kiện để người dân chuyển đổi phương thức sản xuất, tăng năng suất và chất lượng nông sản.

Bên cạnh đó, 4.716 hộ nghèo được hỗ trợ về nhà ở, trong đó 3.388 căn được xây mới. Nhà cửa ổn định giúp người dân an cư, từ đó yên tâm phát triển sinh kế.

Trong lĩnh vực chuyển đổi số, cùng với việc ổn định sau sáp nhập, chính quyền 2 cấp ở Lai Châu đang biến chuyển đổi số thành động lực phát triển. Trưởng bản dùng Zalo truyền tải thông tin thời vụ, phòng chống dịch bệnh cho cây trồng, vật nuôi đến người dân. Thanh niên và phụ nữ ứng dụng livestream để quảng bá, bán đặc sản trên mạng xã hội. Nhiều hộ dân biết sử dụng điện thoại thông minh đặt mua phân bón, giống cây trồng từ các địa chỉ uy tín. Đây là cuộc cách mạng từ nhận thức tới hành động, khởi nguồn từ sự trực tiếp vào cuộc, chỉ đạo sáng tạo của cấp ủy và chính quyền.

Ví dụ như chương trình livestream bán nông sản mới đây tại xã Sìn Hồ, gần 300 tấn khoai sâm và nhiều mặt hàng nông sản khác của Lai Châu đã được bán thông qua nền tảng Tiktok, tạo nguồn thu hàng tỷ đồng cho bà con nông dân.

Xây dựng nền tảng

Vậy những định hướng tiếp theo trong công tác giảm nghèo của tỉnh?

Trong bối cảnh chính quyền 2 cấp mới vào vận hành được hơn 4 tháng, các cấp xã sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và tham mưu những chính sách phù hợp cho từng khu vực, từng giai đoạn phục vụ đời sống người dân. Về phía tỉnh, chúng tôi sẽ tập trung thúc đẩy ba hướng chủ đạo trong thời gian tới:

Thứ nhất là tiếp tục đầu tư hạ tầng thiết yếu ở nông thôn và khu tái định cư, đặc biệt là đường giao thông, nước sạch, trường học và công trình thủy lợi. Đây là nền tảng cơ bản của mọi chương trình giảm nghèo.

Thứ hai là đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp. Tỉnh hướng tới phổ cập điện thoại thông minh, hướng dẫn người dân sử dụng nền tảng thương mại điện tử, áp dụng mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm và tăng cường ứng dụng kỹ thuật trong sản xuất - thu hoạch - bảo quản.

Thứ ba là hoàn thiện cơ chế, chính sách; tăng phân cấp, phân quyền và xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở vững chuyên môn. Khi chính sách thông suốt và cán bộ nắm chắc nghiệp vụ, người dân sẽ được hỗ trợ kịp thời và đúng nhu cầu hơn.

Khi người dân có niềm tin và có kiến thức, mọi nguồn lực hỗ trợ sẽ phát huy hiệu quả.

Xin cảm ơn ông!