Bộ công cụ này do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), Sáng kiến Liêm chính Thị trường Carbon Tự nguyện (VCMI) và Climate Focus giới thiệu nhằm hỗ trợ các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDE) tham gia sâu hơn vào thị trường carbon toàn cầu.
Trong đó, bộ công cụ sẽ cung cấp hướng dẫn từng bước về cách xây dựng thị trường carbon, đồng thời giải đáp các vấn đề pháp lý và thể chế xoay quanh các dự án chất lượng cao, bảo đảm giảm phát thải bổ sung, lâu dài và được xác minh, qua đó góp phần bảo vệ tài nguyên và đa dạng sinh học.
Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), Sáng kiến Liêm chính Thị trường Carbon Tự nguyện (VCMI) và Climate Focus giới thiệu bộ công cụ mới nhằm hỗ trợ các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDE) tham gia sâu hơn vào thị trường carbon toàn cầu. Ảnh: CAS.
Theo mô hình của công ty phân tích MSCI, giá trị thị trường carbon toàn cầu có thể đạt 35 tỷ USD vào năm 2030. Châu Phi được kỳ vọng hưởng lợi lớn nhờ những hệ sinh thái hấp thụ carbon như rừng mưa nhiệt đới lưu vực Congo, hiện vẫn chưa được khai thác nhiều. Tuy nhiên, sự phát triển phụ thuộc vào khung pháp lý, sự minh bạch và niềm tin của nhà đầu tư.
Giám đốc điều hành VCMI, ông Mark Kenber, cho rằng thị trường carbon mang lại cơ hội huy động nguồn vốn, công nghệ và kỹ năng quốc tế cho mục tiêu khí hậu. Nhưng sự phức tạp khiến nhiều quốc gia khó tiếp cận, làm giảm tác động chuyển đổi. Theo đó, công cụ mới sẽ giúp các chính phủ xác định cách tham gia phù hợp nhất theo điều kiện và ưu tiên quốc gia.
Bộ công cụ này sẽ được công bố trước Hội nghị khí hậu COP30 tại Brazil vào tháng 11 tới, nơi dự kiến có thêm hướng dẫn về việc sử dụng tín chỉ carbon trong chiến lược khí hậu quốc gia theo Hiệp định Paris.
Đây là bước đi cần thiết trong bối cảnh vẫn còn nhiều tranh liên quan tới thị trường carbon. Trong đó, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng phí của bên trung gian có thể chiếm tới 70% giá trị tín chỉ ở một số dự án châu Phi, khiến cộng đồng địa phương hưởng lợi rất ít.
COP29 tại Azerbaijan năm ngoái đã thông qua Điều 6 của Hiệp định Paris, mở đường cho cơ chế giao dịch carbon minh bạch hơn, gồm các hình thức trao đổi tín chỉ giữa quốc gia (Điều 6.2), cơ chế tương tự CDM nhưng giám sát chặt chẽ hơn (Điều 6.4), và giải pháp phi thị trường như tài chính, chuyển giao công nghệ (Điều 6.8).
Theo công ty BeZero, mỗi 1 USD tài chính huy động từ thị trường carbon có thể tạo ra tới 7 USD tác động xã hội và công nghệ. Tuy nhiên, để đạt điều này, cần nâng cao liêm chính thị trường. Các tổ chức như VCMI và ICVCM đang xây dựng chuẩn mực mới, đồng thời phối hợp với nhiều quốc gia Nam Mỹ, châu Phi, châu Á để tăng cường năng lực.
