Theo dõi chặt độ mặn, vận hành linh hoạt hệ thống cống
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, hạn hán và xâm nhập mặn không còn là hiện tượng cục bộ mà đã trở thành thách thức thường xuyên đối với sản xuất nông nghiệp vùng ĐBSCL. Với TP Cần Thơ, sau sắp xếp, mở rộng địa giới hành chính, nguy cơ này càng hiện hữu rõ nét hơn, đòi hỏi những giải pháp thủy lợi chủ động, linh hoạt và kịp thời.
Theo ông Nguyễn Tấn Nhơn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, hiện thành phố có hai khu vực dễ bị tổn thương do xâm nhập mặn. Thứ nhất là khu vực chịu ảnh hưởng mặn từ Biển Đông xâm nhập theo sông Hậu; thứ hai là khu vực mặn từ Biển Tây theo hệ thống sông Cái Lớn, Cái Bé và các tuyến kênh, rạch liên thông. Đây là những vùng thường xuyên chịu tác động kép của biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan trong mùa khô.
Hệ thống cống thủy lợi tại TP Cần Thơ được vận hành linh hoạt nhằm kiểm soát xâm nhập mặn, bảo vệ nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất nông nghiệp trong mùa khô. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
“Xâm nhập mặn những năm gần đây đã ảnh hưởng đáng kể đến đời sống sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của người dân, đặc biệt là sản xuất lúa. Do đó, công tác thủy lợi luôn được ngành nông nghiệp thành phố đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu”, ông Nhơn nhấn mạnh.
Trước nguy cơ hạn mặn, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ đã tăng cường công tác quan trắc, theo dõi diễn biến thời tiết và độ mặn trên các tuyến sông trọng điểm. Ngoài hệ thống trạm quan trắc do ngành nông nghiệp quản lý, đơn vị còn phối hợp chặt chẽ với Đài Khí tượng Thủy văn TP Cần Thơ để cập nhật thường xuyên số liệu về mực nước, độ mặn, đặc biệt trong cao điểm mùa khô.
“Trên cơ sở các số liệu quan trắc, ngành nông nghiệp kịp thời tham mưu phương án vận hành hệ thống cống, đập ngăn mặn, đồng thời xây dựng kế hoạch trữ nước ngọt, bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân”, ông Nhơn cho biết.
Việc chủ động kiểm soát nguồn nước không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do xâm nhập mặn mà còn tạo điều kiện để nông dân yên tâm sản xuất, nhất là trong các vụ lúa quan trọng.
Việc chủ động kiểm soát nguồn nước không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do xâm nhập mặn mà còn tạo điều kiện để nông dân yên tâm sản xuất, nhất là trong các vụ lúa quan trọng. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Vụ đông xuân là vụ lúa then chốt của cả năm
Theo ông Nguyễn Tấn Nhơn, vụ lúa đông xuân là vụ sản xuất quan trọng nhất trong năm của TP Cần Thơ. Toàn thành phố có diện tích xuống giống trên 290.000 ha, cung cấp sản lượng gần 2 triệu tấn lúa, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng lúa cả năm.
Tuy nhiên, đây cũng là vụ lúa trùng với thời điểm cao điểm hạn mặn, tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không có giải pháp ứng phó kịp thời. Chính vì vậy, ngay từ đầu tháng 10, ngành nông nghiệp đã ban hành các văn bản hướng dẫn địa phương xây dựng lịch thời vụ phù hợp, vừa né rầy, vừa né hạn mặn.
“Chúng tôi không chỉ hướng dẫn lịch xuống giống mà còn khuyến cáo nông dân phải theo dõi sát thông tin dự báo thời tiết, thông báo độ mặn của ngành chức năng để chủ động lấy nước đúng thời điểm, tránh rủi ro về sau”, ông Nhơn nói.
Đối với vụ lúa đông xuân 2025–2026 đang trong giai đoạn xuống giống, ngành nông nghiệp TP Cần Thơ đặc biệt lưu ý nông dân tại các vùng dễ bị tổn thương do hạn mặn, nhất là khu vực phía Đông giáp biển và vùng phía Tây giáp tỉnh An Giang mới.
Theo đó, các địa phương cần bố trí xuống giống sao cho cuối tháng 12 phải thu hoạch dứt điểm ở những khu vực có nguy cơ nhiễm mặn cao. Đây được xem là giải pháp quan trọng để tránh tình trạng lúa trổ, chín đúng thời điểm mặn xâm nhập, gây thiệt hại năng suất và chất lượng.
Vụ lúa đông xuân là vụ sản xuất quan trọng nhất trong năm tại TP Cần Thơ, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng lúa, được ngành nông nghiệp tập trung bảo vệ trước nguy cơ hạn mặn. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
“Việc tuân thủ nghiêm lịch thời vụ, kết hợp với theo dõi độ mặn và vận hành hợp lý hệ thống thủy lợi sẽ giúp bảo vệ an toàn vụ lúa, hạn chế thấp nhất thiệt hại cho bà con nông dân”, ông Nhơn khẳng định.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu còn nhiều diễn biến khó lường, công tác thủy lợi không chỉ dừng lại ở ứng phó trước mắt mà cần được nhìn nhận như một giải pháp lâu dài cho phát triển nông nghiệp bền vững. Với sự chủ động của ngành nông nghiệp TP Cần Thơ cùng sự phối hợp chặt chẽ của các địa phương và người dân, việc né hạn mặn, bảo vệ sản xuất lúa đang dần đi vào chiều sâu và mang lại hiệu quả rõ rệt.
“Chỉ khi người dân đồng hành cùng ngành chức năng, chủ động thích ứng thì sản xuất nông nghiệp mới đứng vững trước những thách thức ngày càng lớn của biến đổi khí hậu”, ông Nguyễn Tấn Nhơn nhấn mạnh.
