Văn phòng giảm thiểu rủi ro thiên tai của Liên hợp quốc (UNDRR) và Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) vừa đồng chủ trì Diễn đàn đa bên về Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người, dưới sự hỗ trợ của nhiều đối tác. Diễn đàn nhằm đánh giá tiến độ, giới thiệu các giải pháp, đẩy nhanh việc thực hiện sáng kiến cảnh báo sớm cho tất cả mọi người và quá trình hướng tới Mục tiêu của Khung Sendai về giảm thiểu rủi ro thiên tai.
“Hệ thống cảnh báo sớm hiệu quả là công cụ thiết yếu để cứu sống mọi người. Việc đạt được mục tiêu "Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người" vào năm 2027 là một mục tiêu tham vọng nhưng khả thi”, ông Selwin Hart, trợ lý, cố vấn đặc biệt của Tổng Thư ký Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu và Chuyển đổi năng lượng cho biết.
Mặc dù có những bước tiến đáng kể trong việc cảnh báo sớm, nhưng vẫn còn những khoảng cách lớn trong phạm vi bao phủ, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Diễn đàn đa bên tìm cách thu hẹp khoảng cách này bằng cách tập hợp các bên liên quan từ nhiều lĩnh vực, bao gồm các Cơ quan Khí tượng và Thủy văn Quốc gia (NMHS), nhà quản lý rủi ro thiên tai, nhà hoạch định chính sách, chuyên gia kỹ thuật, xã hội dân sự, thanh niên, người khuyết tật, khu vực tư nhân và các đối tác phát triển.
Mặc dù có những tiến bộ đáng kể trong việc cảnh báo sớm, nhưng vẫn còn những khoảng cách lớn trong phạm vi bao phủ, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Ảnh: WMO.
Tổng thư ký WMO Celeste Saulo nhấn mạnh vai trò quan trọng của sự hợp tác để hiện thực hóa "Cảnh báo sớm cho tất cả".
"Là cơ quan chuyên môn của Liên hợp quốc về thời tiết, khí hậu và nước, WMO đóng vai trò trung tâm khoa học cho các hệ thống cảnh báo sớm. WMO cung cấp các công cụ và thông tin để dự báo và theo dõi các hiện tượng thời tiết nguy hiểm, giúp cộng đồng chuẩn bị và giảm thiểu thiệt hại”, bà Saulo cho biết thêm.
Tuy nhiên, theo bà Saulo, cảnh báo sớm nhất cũng vô ích nếu không đến đúng người vào đúng thời điểm. Việc củng cố quan hệ đối tác và lòng tin là yếu tố thiết yếu để hành động kịp thời.
Diễn đàn mang tính toàn cầu và khu vực
Diễn đàn đa bên về Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người được tổ chức trước Diễn đàn toàn cầu về giảm thiểu rủi ro thiên tai và trùng với Ngày hành động ứng phó với nhiệt độ cao - 1 sự kiện thường niên được tổ chức nhằm thúc đẩy các hành động để giảm thiểu nguy cơ này.
Sự kiện này diễn ra sau Hội nghị quốc tế cấp cao về bảo tồn sông băng ở Tajikistan, nơi thể hiện ý chí chính trị mạnh mẽ trong việc tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm về sông băng, vì tình trạng tan chảy của các sông băng đang làm gia tăng các mối nguy hiểm như lở đất và lũ lụt do vỡ hồ băng.
Thảm kịch sông băng sụp đổ san phẳng ngôi làng Blatten của Thụy Sĩ vào ngày 28/5 vừa qua đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cảnh báo sớm và hành động sớm. Phó Đại sứ Thụy Sĩ Julien Thoeni cho biết, việc phối hợp thành công công tác chuẩn bị, quản lý và ứng phó với thảm họa đã ngăn ngừa được thiệt hại về người.
Diễn đàn đa bên được thiết kế với 6 phiên họp theo chủ đề nhằm đảm bảo một cách tiếp cận toàn diện và có tính hành động gồm: Các cách tiếp cận lấy người dùng làm trung tâm và phù hợp với người dùng để cảnh báo sớm; cuộc đua giành Hệ thống cảnh báo sớm đa nguy cơ (MHEWS) hiệu quả trong bối cảnh xung đột; quản trị hiệu quả MHEWS; phát triển MHEWS bằng cách tiếp cận khoa học, công nghệ và kiến thức địa phương; thúc đẩy sáng kiến “Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người” thông qua hợp tác và quan hệ đối tác quốc tế, khu vực và quốc gia; các giải pháp để mở rộng quy mô và duy trì đầu tư vào MHEWS.
Việc phối hợp quản lý và ứng phó với thảm họa sẽ góp phần ngăn ngừa thiệt hại về người. Ảnh: WMO.
Diễn đàn phản ánh các cuộc thảo luận liên quan đến các sự kiện khu vực trong năm qua. Cả 5 diễn đàn khu vực đều kết luận rằng sáng kiến “Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người” đang đi đúng hướng nhưng cần được tăng tốc và thu hẹp khoảng cách để đảm bảo mọi người, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương, nhận được thông tin cảnh báo kịp thời và có thể hành động.
Ông Kamal Kishore, Đại diện đặc biệt của Tổng thư ký Liên hợp quốc về Giảm thiểu rủi ro thiên tai và Trưởng Văn phòng Giảm thiểu rủi ro thiên tai của Liên hợp quốc cho biết, 108 quốc gia báo cáo có Hệ thống cảnh báo sớm đa nguy cơ - đây không chỉ là con số, mà còn mang lại những tác động thực tế.
Những câu chuyện thành công
Bà Saulo đã nêu 4 ví dụ về những nhiệm vụ thành công của WMO, bao gồm tăng cường chia sẻ dữ liệu thời gian thực qua Hệ thống Thông tin WMO và hỗ trợ đào tạo cho 90 quốc gia trong 2 năm qua.
Bên cạnh đó, khi các cơn bão nhiệt đới mạnh hơn, WMO đã cập nhật các sản phẩm hướng dẫn dự báo bão của mạng lưới các trung tâm chuyên ngành khu vực toàn cầu của tổ chức này để các quốc gia có thể hưởng lợi từ các dự báo và cảnh báo chính xác hơn.
Đồng thời, WMO đã cập nhật hướng dẫn về các chỉ số nhiệt và có kế hoạch tăng cường hỗ trợ cho các khuyến cáo về nhiệt thông qua các Trung tâm Khí tượng Chuyên ngành Khu vực tại Ấn Độ, Singapore, Kenya và Nam Phi.
Ngoài ra, WMO cũng xây dựng các quy định kỹ thuật về dịch vụ cảnh báo sớm để chuẩn hóa việc cung cấp dịch vụ. Điều này củng cố niềm tin và sự tín nhiệm vào các NMHS, giúp các cơ quan này có tiếng nói trong các lĩnh vực liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước.
WMO đang hỗ trợ NMHS trong việc chuyển đổi số với sự hỗ trợ từ NORCAP và Sáng kiến Hệ thống cảnh báo sớm và rủi ro khí hậu (CREWS). 50% số quốc gia ở châu Phi đã nhận được công nghệ và đào tạo. Sự hỗ trợ này đã tăng số lượng cảnh báo do các quốc gia công bố lên 2.500% so với trước đây và bổ sung 1.000 trạm cảnh báo mới từ châu Phi vào Mạng quan sát cơ bản toàn cầu.
Bà Saulo đánh giá những số liệu trên là kết quả đáng tự hào, nhưng chúng ta phải cùng nhau tiến xa hơn. Bà nêu các giải pháp chính sẽ thúc đẩy hành động, bao gồm: Khoa học kết nối với con người; các hệ thống phải có tính tổng quát; tăng cường quan hệ đối tác; các lợi ích phải mang tính phổ quát...
Trước thềm Diễn đàn đa bên về Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người, UNDRR đã ban hành Báo cáo đánh giá toàn cầu năm 2025: Khả năng phục hồi mang lại lợi ích: Tài trợ và đầu tư cho tương lai của chúng ta. Báo cáo này nhấn mạnh rằng giải pháp đầu tư thông minh hơn có thể giúp chấm dứt chu kỳ thảm họa, nợ nần, thiếu bảo hiểm và nhu cầu nhân đạo, những vấn đề mà thế giới đang phải đối mặt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
