Cẩm nang số giúp tiểu thương chốt đơn trên Shopee, TikTok

Chuyển đổi số không còn là đặc quyền của doanh nghiệp lớn. Người bán rau, bán cá ở các chợ truyền thống giờ cũng có thể tự livestream, ghi đơn bằng phần mềm, nhận chuyển khoản qua mã QR nhờ cuốn sổ tay vừa được Bộ Công Thương phát hành.

“Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống”, được phát trực tuyến tại website https://sotay.tieuthuongvietnam.vn, là một phần trong chương trình hỗ trợ tiểu thương hòa nhập môi trường số. Cuốn tài liệu được thiết kế đơn giản, nhiều hình ảnh minh họa và ví dụ thực tế, giúp người buôn bán nhỏ dễ đọc, dễ nhớ và có thể áp dụng ngay.

Không giống những tài liệu giảng dạy dày đặc thuật ngữ kỹ thuật, sổ tay đưa người đọc đi qua từng bước cụ thể, từ cách gói hàng chuyên nghiệp, chọn khung giờ livestream, sử dụng ví điện tử, tới việc quét mã QR nhận thanh toán. Mỗi thao tác được mô tả như đang học nghề ngay tại sạp chợ.

Không dừng lại ở kỹ năng bán hàng, cuốn sổ còn đưa tiểu thương tiếp cận những khái niệm tưởng chừng xa lạ như “AI” hay “chatbot”. Thay vì lý thuyết, những công nghệ này được giải nghĩa bằng ví dụ đời thường, như cách chatbot tự động nhắn tin chăm sóc khách hàng, hay phần mềm miễn phí giúp tính toán lời lãi, ghi nhớ đơn hàng.

Sau khi được tập huấn về cách sử dụng "cẩm nang số" này, một tiểu thương bán đồ khô tại chợ Long Biên (Hà Nội), cho biết: “Tôi từng rất ngại công nghệ, nhưng từ khi được hướng dẫn cài app bán hàng và nhận tiền qua QR, tôi thấy tiện hơn nhiều. Không cần phải trả lại tiền lẻ, mà còn dễ ghi sổ”.

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), sổ tay sẽ không dừng ở phiên bản PDF như đang cung cấp. Thời gian tới, Bộ sẽ ra mắt thêm video hướng dẫn ngắn, bản podcast trên TikTok và các nền tảng xã hội khác, giúp người dùng dễ tiếp cận hơn. Mỗi tiểu thương có thể vừa bán hàng, vừa “học nghề” ngay trên điện thoại.

Đây là một phần trong nỗ lực phổ cập kiến thức số cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể trên cả nước, vốn lâu nay bị coi là nhóm yếu thế trong quá trình số hóa. Một số mô hình thí điểm như thanh toán không tiền mặt, quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội hay sử dụng phần mềm quản lý đơn hàng đã được triển khai và ghi nhận phản hồi tích cực từ cơ sở.

Chương trình cũng hướng đến việc thay đổi tâm lý “ngại công nghệ” vốn phổ biến ở người bán hàng truyền thống. Khi một người bán rau có thể lên TikTok chào mời, nhận chuyển khoản qua mã QR và ghi sổ bằng phần mềm, thì chuyển đổi số không còn là thứ quá xa vời.

Sự ra đời của cuốn sổ tay cũng là minh chứng cho cam kết của Bộ Công Thương: Không để ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình số hóa. Trong bức tranh chuyển đổi số quốc gia, những gánh hàng rong, sạp cá, mẹt gia vị… giờ đây có thể trở thành người dẫn dắt, nếu được trang bị công cụ phù hợp.