Người trẻ 'giữ lửa' làng rèn Tiến Lộc

Người trẻ giữ lửa làng rèn

Nghề rèn đã tồn tại, gắn bó với nhiều thế hệ ở Tiến Lộc (xã Triệu Lộc, tỉnh Thanh Hóa). Người dân nơi đây chẳng ai còn nhớ rõ nghề có tự khi nào, chỉ biết rằng từ nhỏ họ đã thấy ông bà, rồi bố mẹ gắn bó cả đời bên bếp than đỏ rực, tay cầm búa rèn từng chiếc dao, cuốc, xẻng…

Trước đây, mọi công đoạn đều làm thủ công, từ nung nóng, rèn, mài đến đánh bóng, vừa vất vả vừa tốn nhiều sức lao động, thu nhập lại không cao. Bởi thế, đa phần lao động trẻ ít mặn mà với nghề truyền thống.

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của khoa học - công nghệ, làng nghề Tiến Lộc đã có những bước chuyển mạnh mẽ. Nhiều máy móc hiện đại được đưa vào sản xuất, từ máy dập, máy cán, máy tạo hình CNC, máy mài tự động, máy đánh bóng đến hệ thống lò tôi cao tầng để nhiệt luyện sản phẩm. Nhờ đó, sức lao động giảm bớt, năng suất và chất lượng sản phẩm được nâng cao, đồng thời thu hút lao động trẻ gắn bó lâu dài với nghề truyền thống.

Anh Kiều Văn Chung, Giám đốc HTX Nông nghiệp Cơ khí Tiến Lộc, chia sẻ: “Nhờ đầu tư máy móc hiện đại, chúng tôi vừa tăng năng suất vừa thu hút được nhiều lao động trẻ. Họ không còn ngại vất vả như trước, mà còn thấy được tiềm năng phát triển nghề truyền thống thông qua công nghệ và khoa học kỹ thuật”.

Anh Phạm Văn Tiến (sinh năm 1995), con trai của một gia đình nhiều đời gắn bó với nghề rèn. Tiến từng theo học ngành Cơ khí chế tạo máy và làm việc tại thành phố. Sau này, nhận thấy tiềm năng phát triển nghề rèn truyền thống, anh quyết định về quê, ứng dụng kiến thức học được vào sản xuất. Tiến mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đầu tư máy móc, mở rộng quy mô sản xuất và thành lập Công ty TNHH XR Tấn Lộc Tài. Hiện tại, cơ sở của Tiến tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động địa phương, chủ yếu là các bạn trẻ mong muốn học nghề truyền thống nhưng có điều kiện lao động nhẹ nhàng hơn nhờ máy móc hỗ trợ.

Tiến chia sẻ: “Trước đây, nguyên liệu chính để làm rèn của gia đình tôi là thép phế liệu, phải cắt nhỏ, nung nóng rồi rèn thủ công bằng búa, rất tốn sức. Giờ đây, chúng tôi sử dụng phôi thép nguyên kiện đã được tán mỏng, cắt theo khuôn mẫu bằng máy. Lò tôi cao tầng thay thế cho than đá, vừa bảo vệ môi trường, vừa đảm bảo chất lượng sản phẩm”.

Các bước gia công sản phẩm cũng được thực hiện khoa học hơn: chọn phôi đạt tiêu chuẩn cứng, dai; nung, rèn, tôi luyện theo nhiệt độ chuẩn; mài bằng máy tự động; đánh bóng và kiểm tra chất lượng trước khi xuất xưởng. Nhờ ứng dụng kỹ thuật hiện đại, sản phẩm dao nhà bếp bằng thép không gỉ của Công ty TNHH XR Tấn Lộc Tài không chỉ sắc bén, bền chắc mà còn đảm bảo vệ sinh thực phẩm, phù hợp với thị trường trong nước và xuất khẩu. Bộ dao inox của công ty đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, trở thành thương hiệu uy tín.

“Mặc dù trên thị trường có nhiều hàng giả, hàng nhái giá rẻ, nhưng để giữ gìn nghề truyền thống của gia đình và thương hiệu Tiến, chúng tôi không chạy theo thị trường mà tập trung nâng cao chất lượng. Đó là con đường bền vững, giúp người trẻ gắn bó lâu dài với nghề truyền thống” - Tiến chia sẻ.

Ứng dụng khoa học kỹ thuật nâng cao chất lượng, mở rộng sản xuất

Nhờ áp dụng kỹ thuật tiên tiến, làng nghề Tiến Lộc đã nâng cao năng suất đáng kể. HTX Nông nghiệp Cơ khí Tiến Lộc mỗi năm sản xuất khoảng 500.000 sản phẩm, từ dao, kéo, cuốc, xẻng đến các sản phẩm đặc thù như dao thép không gỉ xuất khẩu. Doanh thu ước đạt trên 10 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho hàng chục lao động trẻ tại địa phương. Các sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi trong nước và xuất khẩu sang Lào, Campuchia, Myanmar. 

Nghề rèn Tiến Lộc không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương. Theo UBND xã Triệu Lộc, toàn xã hiện có 1.566 hộ gia đình với 2.590 lao động làm nghề rèn thường xuyên.

Các cơ sở sản xuất được trang bị 15 tổ hợp máy cán rút thép, 8 cơ sở chế tạo máy phục vụ nghề rèn, cơ khí và nông nghiệp; 5 cơ sở đột dập tôn; hàng chục xưởng sản xuất bánh lồng, cày bừa, bu lông, ốc vít; hàng trăm xưởng lớn nhỏ sản xuất cuốc, xẻng, dao, liềm; 12 máy cắt Plasma, 370 búa máy và hàng nghìn máy móc phổ thông khác.

Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật và thu hút lao động trẻ, nhiều cơ sở đã mở rộng quy mô sản xuất, cải tiến quy trình, giảm sức lao động và tăng năng suất. Người trẻ không chỉ kế thừa nghề truyền thống mà còn học hỏi công nghệ mới, quản lý kinh doanh, tiếp thị sản phẩm ra thị trường trong nước và quốc tế. Đây là bước tiến quan trọng giúp làng nghề vừa giữ gìn văn hóa truyền thống, vừa phát triển kinh tế bền vững.

Năm 2023, XR Tấn Lộc Tài đạt Top 10 “The Best of Vietnam”, cùng các danh hiệu Thương hiệu Vàng Nông nghiệp Việt Nam và Top 10 Thương hiệu Uy tín Quốc gia. Đại diện doanh nghiệp, ông Phạm Văn Tiến, là 1 trong 20 doanh nghiệp tiêu biểu được tiếp kiến Chủ tịch nước.