Trong 5 năm qua, Đà Nẵng đã kiên trì rà soát, tháo gỡ khó khăn, xử lý tồn đọng trong quản lý và sử dụng đất đai, dự án – những “điểm nghẽn” kìm hãm sự phát triển. Nỗ lực này đang được thành phố tăng tốc thực hiện, đặc biệt trong bối cảnh sau ngày 1/7/2025, Đà Nẵng hợp nhất với Quảng Nam, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương có quy mô lớn nhất trong các thành phố trực thuộc Trung ương. Với không gian phát triển trải dài và rộng lớn, việc khơi thông nguồn lực đất đai càng trở nên cấp thiết để tạo bệ phóng vững chắc cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số và phát triển bền vững trong giai đoạn tới.
Đà Nẵng đang đối mặt với tình trạng nhiều khu đất lớn và lô đất tái định cư chưa sử dụng, bị bỏ hoang hoặc bị chiếm dụng trái phép. Ảnh: Lan Anh.
Quỹ đất lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả
Sau khi trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 1997, Đà Nẵng đã tập trung khai thác hiệu quả giá trị đất đai, chuyển hóa thành nguồn lực tài chính để phát triển đô thị hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ và du lịch. Việc khai thác quỹ đất trong giai đoạn đầu không chỉ góp phần thay đổi diện mạo đô thị, mà còn giúp doanh nghiệp và người dân tích lũy vốn, mở rộng sản xuất, ổn định cuộc sống.
Từ năm 1997 đến 2020, Đà Nẵng thu về hơn 55.300 tỷ đồng từ khai thác quỹ đất – một nguồn lực quan trọng để đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị và xã hội. Tuy nhiên, sau thời gian phát triển "nóng", hiện nay thành phố đang đối mặt với tình trạng nhiều khu đất lớn và lô đất tái định cư chưa sử dụng, bị bỏ hoang hoặc bị chiếm dụng trái phép. Thực trạng này không chỉ gây lãng phí nguồn lực, mà còn dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường và sự bức xúc trong nhân dân.
Trước tình hình đó, từ năm 2021, UBND thành phố đã chỉ đạo lập kế hoạch đấu giá quyền sử dụng đất để tạo nguồn thu ngân sách, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã đề xuất đưa vào đấu giá 166 khu đất lớn và hơn 200 lô đất tái định cư trong giai đoạn 2021–2025, dự kiến thu về khoảng 8.459 tỷ đồng.
Tuy vậy, thành phố vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là từ thị trường bất động sản. Tính từ năm 2022 đến tháng 5/2025, chỉ có 14 khu đất lớn và 88 lô đất tái định cư được đấu giá thành công, thu về gần 840 tỷ đồng. Trong khi đó, theo thống kê đầu năm 2025, Đà Nẵng vẫn còn 351 khu đất lớn và 14.929 lô đất tái định cư chưa được khai thác, một nguồn lực rất lớn, cần được giải phóng để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng hai con số như Trung ương đã đề ra.
Cần cơ chế tháo gỡ vướng mắc
Trên thực tế, thành phố đã rất nỗ lực trong việc quản lý và sử dụng nguồn lực đất đai một cách minh bạch, hiệu quả. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, nhiều năm qua, các giải pháp hạn chế lãng phí, tiêu cực, tham nhũng trong quản lý đất đai đã được triển khai. Thị trường bất động sản dần trở nên minh bạch hơn; các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai từng bước được giảm thiểu.
Không những vậy, thành phố đã chủ động điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, mở rộng quỹ đất cho sản xuất công nghiệp, kết cấu hạ tầng và phát triển đô thị. Việc cải tiến thủ tục hành chính cũng góp phần thu hút đầu tư, đặc biệt là từ các nhà đầu tư lớn, làm tăng đáng kể thu ngân sách nhà nước.
Sân vận động Chi Lăng bị bỏ hoang 10 năm nay do liên quan đến đại án Phạm Công Danh, cựu Chủ tịch Tập đoàn Thiên Thanh. Ảnh: Lan Anh
Nhờ những nỗ lực đó, trong giai đoạn 1997–2015, Đà Nẵng từng là hình mẫu về sự đồng thuận trong công tác giải tỏa, di dời và bố trí tái định cư. Có khoảng 110.000 hộ dân đã chấp thuận di dời để thành phố chỉnh trang đô thị, xây dựng hạ tầng và phát triển các khu công nghiệp, thương mại hiện đại.
Tuy nhiên, trong vòng 10 năm trở lại đây, công tác giải phóng mặt bằng lại trở thành một trong những rào cản lớn nhất. Theo ông Võ Nguyên Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, nhiều dự án bị kéo dài do chậm trễ trong giải phóng mặt bằng, làm tăng chi phí đầu tư, đội vốn và buộc phải điều chỉnh tổng mức đầu tư, từ đó tiếp tục gây trì hoãn. Đây chính là một “vòng lặp luẩn quẩn” chưa có lối thoát.
“Yếu tố con người và phương thức phối hợp giữa các đơn vị liên quan cũng được xác định là nguyên nhân chính dẫn đến những điểm nghẽn trong giải phóng mặt bằng và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công”, ông Chương nhìn nhận.
Không chỉ vướng ở khâu tổ chức thực hiện, các vướng mắc pháp lý cũng là nguyên nhân quan trọng gây ách tắc nguồn lực đất đai. Việc xây dựng và ban hành chính sách pháp luật về đất đai còn tồn tại bất cập, chồng chéo giữa pháp luật đất đai và các quy định chuyên ngành, khiến doanh nghiệp và người dân gặp khó khăn trong thực hiện các thủ tục.
Đặc biệt, từ năm 2012 đến 2020, việc thực hiện 4 kết luận của Thanh tra Chính phủ và 3 bản án hình sự phúc thẩm đã ảnh hưởng sâu sắc đến hàng loạt dự án trên địa bàn. Có tới 1.313 dự án bị rà soát và xác định có vấn đề liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mục đích sản xuất, kinh doanh lâu dài. Riêng tại bán đảo Sơn Trà, 13 dự án đến nay vẫn chưa thể hoàn thiện thủ tục đầu tư, quy hoạch và đất đai. Nhiều khu đất còn bị “mắc kẹt” trong thi hành án, dẫn đến đình trệ kéo dài. Những dự án, khu đất kể trên vốn là dư địa phát triển quan trọng của thành phố, nhưng hiện nay đang rơi vào tình trạng ách tắc, lãng phí.
Thành phố Đà Nẵng đã huy động nhiều nguồn lực và quyết liệt triển khai các biện pháp khắc phục, nhưng trong quá trình thực hiện lại gặp phải những vướng mắc, ảnh hưởng nhất định, đòi hỏi phải có những cơ chế, chính sách để giải quyết, khơi thông nguồn lực lớn và dư địa phát triển quan trọng này.
