Ba Bể phát triển du lịch cộng đồng giúp giảm nghèo bền vững

Ba Bể vùng đất huyền thoại với núi non trùng điệp, mặt hồ xanh biếc từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca. Nơi đây cũng là điểm đến của du khách phương xa muốn khám phá nét hoang sơ, hùng vĩ ở xứ non xanh nước biếc này. 

Người Tày đã sinh sống ở bản Pác Ngòi, xã Ba Bể (Thái Nguyên) nhiều đời nay, từ thuở mở đất trồng lúa, làm thuyền bắt cá trên hồ. Người Tày ở Pác Ngòi lớn lên đậm chất hoang dã của núi rừng nhưng cũng lặng lẽ như con sóng nhỏ của hồ Ba Bể. Chính nét văn hóa độc đáo ấy giúp nơi đây cuốn hút lữ khách phương xa tìm đến khám phá.

Ngày nay, những ngôi nhà sàn vẫn ẩn hiện bên sườn núi, nhưng người Tày ở Pác Ngòi đã không còn dựa vào bắt cá, trồng lúa, bây giờ du lịch mới là nghề chính giúp họ vươn lên thoát nghèo, làm giàu.

Đến Pác Ngòi hôm nay, những căn nhà sàn đã được sửa chữa, cải tạo vừa cổ kính nhưng cũng không kém phần sang trọng. Ở ngay giữa bản, căn nhà sàn của anh Lục Huy Chung nổi bật với không gian đậm chất văn hóa người Tày. Cảm nhận đầu tiên là khoảng sân rộng rãi với hoa tươi, cây cảnh, hồ cá, bên trên nhà sàn, phòng nghỉ lớn, phòng nhỏ, bếp ăn được sắp xếp ngăn nắp, khoa học. Du khách đến đây vừa cảm nhận nét văn hóa bản địa vừa có thể ngắm góc nhỏ hồ Ba Bể.

Anh Chung cho biết, gia đình thuê người dân bản địa để phục vụ tại homestay của gia đình, tất cả đều được tập huấn, học cách làm du lịch bài bản. Nhờ quảng bá tốt trên các nền tảng mạng xã hội nên homestay của gia đình có lượng khách khá ổn định, đặc biệt là khách nước ngoài. 

“Homestay có khách thường xuyên, gia đình có thêm thu nhập, bà con trong bản cũng từ đó mà vươn lên, đời sống ngày càng khấm khá. Từ chỗ chỉ là bản người Tày thuần nông, đến nay Pác Ngòi đã trở thành điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn du khách”, anh Chung chia sẻ.

Tối thứ 7, như thường lệ cơ sở lưu trú của anh Đặng Văn Hùng ở thôn Cốc Tộc (xã Ba Bể) khá đông khách. Cơ sở của anh Hùng khá biết lập, được xây dựng với cảm hứng mang tên “Hùng mán” – biệt danh mà dân bản đặt cho anh. Gọi là “Hùng mán” vì anh là người con dân tộc Dao, xuống bản người Tày mở Farmstay đón khách du lịch.

Giữa không gian tĩnh mịch, tiếng tính, điệu then vang lên réo rắt hút lòng người, xung quanh đội văn nghệ, một tốp du khách đến từ Pháp đang chăm chú lắng nghe. Chị Trịnh Thúy Quỳnh sinh ra, lớn lên ở Cốc Tộc là thành viên đội văn nghệ đang biểu diễn phục vụ du khách. Nói về đàn tính, hát then, chị Quỳnh cũng mới học gần đây, từ dạo đi biểu diễn ở các điểm du lịch. 

Đôi phút giải lao, Quỳnh không ngần ngại chia sẻ, từ khi du lịch ở Ba Bể phát triển, dân bản dần chuyển từ làm nông nghiệp sang kinh doanh dịch vụ. Đội văn nghệ của chị cũng ra đời từ đó, khi các homestay ngày càng nhiều, nhu cầu thưởng thức văn hóa âm nhạc dân tộc của du khách cũng tăng lên. Nhờ đó, bây giờ đi biểu diễn một tuần có thể kiếm tiền bằng mấy tháng làm ruộng. 

Hồ Ba Bể là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới, với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, thảm thực vật phong phú và nhiều nét văn hóa đặc trưng. Vùng hồ Ba Bể có nhiều bản làng của người Tày sinh sống như Cốc Tộc, Bó Lù, Pác Ngòi.

Những năm gần đây, tất cả các bản ven hồ đã và đang phát triển mạnh du lịch cộng đồng, trọng tâm là khai thác nét văn hóa đặc sắc của người dân bản địa. Nhiều câu lạc bộ văn nghệ, tổ liên kết phát triển homestay, liên kết hướng dẫn du lịch đã ra đời.

Bà Triệu Kim Xuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội du lịch tỉnh Thái Nguyên, cho biết, xã Ba Bể hiện có gần 60 cơ sở lưu trú, chủ yếu là nhà sàn, trong đó có 2 cơ sở homestay đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, trên 140 xuồng, cùng 10 đội văn nghệ phục vụ du khách.

Xuất phát điểm chỉ là những hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số chân chất, mộc mạc, từ khi du lịch Ba Bể phát triển, người dân đã tích cực học tập, tham gia làm du lịch cộng đồng. Đường làng ngõ xóm, nhà cửa được chỉnh trang, dịch vụ lưu trú, ẩm thực, văn hóa ngày càng chuyên nghiệp hơn. Du lịch cộng đồng phát triển đã thổi luồng sinh khí mới cho Ba Bể, hàng trăm hộ đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

“Bên cạnh vẻ đẹp tuyệt trần của hồ Ba Bể, những bản làng ven hồ vẫn giữ được nét đặc trưng văn hóa bản địa, những nếp nhà sàn, vật dụng sinh hoạt, công cụ lao động, nhạc cụ dân gian cùng các loại hình nghệ thuật như hát then, đàn tính, múa bát, hát giao duyên của người Tày, lễ cấp sắc của người Dao, múa khèn của người Mông rất thu hút khách du lịch”, bà Xuyến chia sẻ. 

Những năm gần đây, địa phương, ngành chuyên môn quan tâm công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hoá dân tộc, gắn với phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng ở Ba Bể. Các lễ hội truyền thống như Lễ hội Lồng tồng Ba Bể; Hội xuân thôn Khâu Qua của đồng bào Mông; Hội Lồng tồng thôn Pác Ngòi được duy trì thường niên góp phần giữ gìn bản sắc văn hoá và quảng bá hình ảnh Ba Bể đến du khách gần xa. Du khách đến Ba Bể ngày càng nhiều hơn, du lịch cộng đồng phát triển hơn, đồng nghĩa đời sống bà con vùng hồ cũng từ đó mà khấm khá lên từng ngày.