Xử lý rác sinh hoạt: Từ 'áp lực' thành 'nguồn lực'

Sau hơn ba năm thực thi Luật Bảo vệ môi trường 2020, công tác quản lý chất thải sinh hoạt ở Việt Nam đã có bước chuyển biến tích cực. Tỷ lệ chôn lấp rác thải giảm từ hơn 80% xuống còn khoảng 59%, trong khi một phần rác thải, đặc biệt là nhựa, đã được phân loại, tái chế thành nguyên liệu xuất khẩu với giá trị kinh tế cao.

Chia sẻ tại Diễn đàn “Công nhân lao động vì môi trường 2025” chiều 19/9, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Hồ Kiên Trung cho biết, kết quả này phản ánh sự tiến bộ rõ rệt trong phân loại, thu gom và xử lý rác thải, đồng thời cho thấy năng lực tái chế chất thải rắn sinh hoạt đang được tăng cường.

Nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đã đầu tư vào lĩnh vực xử lý, tái chế rác thải, với 14 dự án nhà máy mới đang triển khai. Đây là tín hiệu tích cực, giúp nâng cao năng lực quản lý, giảm gánh nặng ngân sách và mở ra cơ hội phát triển bền vững.

Tuy vậy, ông Trung cũng nhìn nhận công tác quản lý rác thải sinh hoạt ở các địa phương vẫn tồn tại nhiều bất cập. Khối lượng rác phát sinh ngày càng tăng, trong khi việc lựa chọn, đấu thầu các đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý gặp khó khăn. Việc chuyển giao nhiệm vụ từ cơ quan quản lý sang doanh nghiệp, đơn vị dịch vụ theo quy định địa phương cũng phát sinh vướng mắc.

Một trở ngại lớn khác là giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải. Mặc dù một số tỉnh đã ban hành mức phí cụ thể, phần lớn địa phương vẫn lúng túng xác định giá phù hợp chi phí thực tế và khả năng chi trả của người dân, khiến việc triển khai thiếu thống nhất, rác vẫn còn ngổn ngang.

Trước thực trạng trên, Phó Cục trưởng Hồ Kiên Trung nhấn mạnh, để công tác quản lý rác thải sinh hoạt đạt hiệu quả lâu dài, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách theo hướng minh bạch, đồng bộ, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các địa phương và doanh nghiệp triển khai. Đồng thời, phải đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào thu gom, vận chuyển, xử lý và tái chế chất thải, giảm gánh nặng ngân sách nhà nước.

Ông Trung cũng cho rằng, nâng cao ý thức, trách nhiệm cộng đồng từ hộ gia đình, doanh nghiệp tới từng người dân là yếu tố quyết định để rác được phân loại, giảm thiểu ngay từ nguồn phát sinh. Cùng với đó là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong xử lý, tái chế và thu hồi năng lượng từ rác, để chuyển đổi rác thải từ “gánh nặng” thành “nguồn lực” cho phát triển kinh tế xanh.

"Những giải pháp này nếu được thực hiện đồng bộ và quyết liệt, sẽ góp phần xây dựng môi trường sống xanh – sạch – bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và đưa công tác quản lý rác thải ở Việt Nam lên tầm cao mới", ông Trung khẳng định.