Xây dựng trường học không rác thải nhựa từ những việc nhỏ nhất

Tham dự Lễ phát động Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Trường học không rác thải nhựa - Hành động cho thế hệ xanh” vào sáng 19/9 tại Hà Nội, cô Nguyễn Phương Hoa - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (Hà Nội) đã chia sẻ với phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường về hành trình xây dựng ngôi trường xanh và những kỳ vọng phía trước.

Thưa cô, cô đánh giá như thế nào về ý nghĩa của Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN Việt Nam 2025 với chủ đề “Trường học không rác thải nhựa - Hành động cho thế hệ xanh” đối với các trường phổ thông, đặc biệt là các trường tiểu học, trong đó có Trường Tiểu học Vĩnh Tuy?

Với chúng tôi, giải thưởng không chỉ là sự ghi nhận những nỗ lực bền bỉ trong hành trình xây dựng một ngôi trường xanh - sạch - đẹp, mà còn là động lực để tiếp tục đổi mới trong giáo dục. Ý nghĩa lớn nhất là khơi gợi ý thức bảo vệ môi trường từ những việc nhỏ nhất trong đời sống hằng ngày của học sinh. Khi mỗi em biết tiết kiệm năng lượng, giảm nhựa dùng một lần, giữ gìn không gian trong lành… thì thói quen tốt ấy sẽ lan tỏa đến gia đình và cộng đồng.

Đặc biệt, giải thưởng còn là nguồn khích lệ để giáo viên, phụ huynh và học sinh cùng đồng hành, tạo nên một môi trường giáo dục an toàn, hạnh phúc.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, trường đã triển khai những mô hình, hoạt động gì nổi bật, xin cô chia sẻ?

Chúng tôi bắt đầu từ những điều gần gũi nhất với trẻ nhỏ. Ví dụ, mô hình “Nói không với nhựa dùng một lần” được lồng ghép trong các hoạt động học tập và sinh hoạt. Học sinh dùng bình nước cá nhân, hộp cơm nhiều lần thay vì dùng chai, túi nhựa.

Trường còn phân loại rác tại nguồn: rác hữu cơ được tận dụng làm phân bón cho bồn hoa, cây xanh. Thứ Sáu hằng tuần là “Ngày xanh”, khi học sinh trực nhật tổng vệ sinh, nhặt rác tái chế.

Chúng tôi cũng tạo góc xanh trong mỗi lớp học, do chính học sinh chăm sóc. Trong dạy học, giáo viên tích hợp nội dung bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng vào các môn như Tự nhiên và Xã hội, Mỹ thuật, Đạo đức.

Một hoạt động thú vị và rất được mong chờ là “Ngày hội không ba lô”. Các em dùng vật dụng tái chế, thân thiện môi trường để thay thế cặp sách. Đây vừa là sân chơi sáng tạo, vừa gửi gắm thông điệp “tái sử dụng – giảm nhựa – sáng tạo từ những điều giản dị”.

Những mô hình này bước đầu hình thành thói quen tốt, nhận được sự ủng hộ của phụ huynh và cộng đồng.

Theo cô, trong các tiêu chí của Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN Việt Nam, đâu là những nội dung phù hợp nhất với bối cảnh trường tiểu học?

Tôi cho rằng có ba nhóm tiêu chí gần gũi và khả thi. Thứ nhất là lồng ghép kiến thức môi trường vào bài học, điều mà giáo viên chúng tôi đã thực hiện khá hiệu quả. Thứ hai là xây dựng các hoạt động ngoại khóa gắn với trải nghiệm xanh – qua câu lạc bộ, ngày hội xanh, thi vẽ tranh, thảo luận về biến đổi khí hậu. Thứ ba là giảm rác thải nhựa dùng một lần, hình thành thói quen từ nhỏ cho học sinh.

Tuy nhiên, cũng có tiêu chí còn thách thức, chẳng hạn kiểm soát hoàn toàn rác thải nhựa hay yêu cầu về hạ tầng xanh. Với các trường nội thành như Trường Tiểu học Vĩnh Tuy, diện tích hạn chế khiến việc xây dựng khu sinh thái, vườn sinh học gặp khó. Chúng tôi mong muốn giải thưởng sẽ có cách đánh giá linh hoạt, khuyến khích cả những mô hình nhỏ nhưng sáng tạo, có sức lan tỏa.

Quá trình triển khai chắc chắn gặp không ít trở ngại. Khó khăn lớn nhất mà trường phải vượt qua là gì, thưa cô?

Điều khó nhất không phải là cơ sở vật chất hay tài chính, mà là thay đổi nhận thức, thói quen. Bảo vệ môi trường đòi hỏi sự đồng lòng, từ hành động đơn giản như mang bình nước cá nhân thay cho chai nhựa.

Để vượt qua, chúng tôi tập trung vào phương châm “tuyên truyền – giáo dục – nêu gương”. Giáo viên đi đầu trong thay đổi hành vi; học sinh được trải nghiệm trực tiếp như phân loại rác, trồng cây; phụ huynh thì được mời tham gia các hoạt động xanh cùng con. Khi mọi người cùng làm, thói quen xanh dần trở thành nếp sống chung.

Vậy trong thời gian tới, Trường Tiểu học Vĩnh Tuy mong muốn nhận được sự hỗ trợ nào từ các cấp quản lý, từ cộng đồng, hay từ các tổ chức tham gia Giải thưởng để Trường Tiểu học Vĩnh Tuy ngày càng phát triển và hướng tới việc xây dựng trường học xanh - sạch - không rác thải nhựa?

Chúng tôi rất mong có sự định hướng, hỗ trợ chuyên môn từ cơ quan quản lý giáo dục và môi trường; nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất từ chính quyền và các tổ chức xã hội; cùng với sự đồng hành của phụ huynh.

Nếu có được sự chung tay ấy, tôi tin rằng Trường Tiểu học Vĩnh Tuy không chỉ hoàn thành tiêu chí của giải thưởng, mà còn trở thành điểm sáng trong phong trào xây dựng trường học sinh thái - nơi mỗi ngày đến trường là một ngày xanh.

Xin trân trọng cảm ơn cô!