Từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý
Sau hơn ba năm rưỡi triển khai Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, tỉnh Đắk Nông đã cho thấy quyết tâm cao trong công tác đưa luật vào cuộc sống. Không chỉ dừng lại ở việc ban hành văn bản, tỉnh còn tăng cường giám sát, xây dựng hạ tầng kỹ thuật và triển khai nhiều mô hình tuyên truyền hiệu quả từ cơ sở. Các nội dung đổi mới trong luật như phân loại rác tại nguồn, đánh giá sơ bộ tác động môi trường, quy định trách nhiệm cộng đồng… đang dần được thấm nhuần trong nhận thức và hành động của chính quyền, doanh nghiệp và người dân.
Người dân đã chủ động phân loại rác tại một số điểm do cơ quan quản lý nhà nước xây dựng để đảm bảo môi trường. Ảnh: Phạm Hoài.
Từ ngày 1/1/2022, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 chính thức có hiệu lực trên toàn quốc. Trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, UBND tỉnh đã rất chủ động trong việc triển khai luật, thể hiện rõ qua hệ thống văn bản cụ thể hóa từ cấp tỉnh đến huyện, xã.
Cụ thể, giai đoạn đầu, Tỉnh ủy ban hành 1 Nghị quyết chuyên đề; HĐND tỉnh thông qua 5 Nghị quyết liên quan đến lĩnh vực môi trường; UBND tỉnh ký ban hành 5 Quyết định quy phạm pháp luật và 5 kế hoạch hành động chi tiết, cùng hàng loạt văn bản chỉ đạo chuyên ngành. Trong đó, Nghị quyết số 15-NQ/TU ngày 20/5/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy là định hướng then chốt, thiết lập tầm nhìn phát triển kinh tế tuần hoàn và xanh đến năm 2025, định hướng đến 2030. Nghị quyết nhấn mạnh nguyên tắc phát triển hài hòa giữa kinh tế và bảo vệ hệ sinh thái.
Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, địa phương vẫn còn một số khó khăn. Theo rà soát, tỉnh còn thiếu 13 văn bản quy định chi tiết thuộc thẩm quyền ban hành, gây lúng túng trong quá trình triển khai tại cơ sở. Trước thực trạng này, UBND tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp các sở, ngành và chính quyền địa phương để tổng hợp, đánh giá và tham mưu ban hành đầy đủ trong năm 2025.
Theo đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Nông, việc thiếu văn bản hướng dẫn là thách thức chung ở nhiều địa phương. Đắk Nông đang quyết liệt tháo gỡ bằng cách vừa xây dựng văn bản, vừa làm song song công tác truyền thông và kiểm tra thực tế. “Luật phải thực chất đi vào đời sống chứ không thể dừng lại ở hình thức”, đại diện Sở NN-MT nhấn mạnh.
Trong bối cảnh tỉnh sáp nhập hai Sở Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành Sở Nông nghiệp và Môi trường, khối lượng công việc tăng đáng kể, trong khi nguồn nhân lực và năng lực chuyên môn chưa đồng đều. Tuy nhiên, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động đào tạo lại đội ngũ, bổ sung chuyên viên, đồng thời đề xuất Trung ương hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn về kỹ thuật và công nghệ.
Tăng cường kiểm soát ô nhiễm, siết chặt quy hoạch
Bên cạnh việc hoàn thiện văn bản chính sách, Đắk Nông đang từng bước hiện đại hóa hệ thống quan trắc, giám sát và xử lý chất thải. Từ cuối năm 2023, tỉnh bắt đầu triển khai xây dựng hệ thống quan trắc tự động tại khu công nghiệp Tâm Thắng và một số cơ sở phát sinh nguồn thải lớn theo quy định. Dữ liệu quan trắc về nước thải, khí thải được truyền trực tiếp về Trung tâm điều hành của Sở Nông nghiệp và Môi trường để giám sát theo thời gian thực. Đây là bước tiến mới trong quản lý môi trường bằng công nghệ số.
Trong quy hoạch, tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 195/KH-UBND ngày 14/4/2021 và Kế hoạch số 499/KH-UBND ngày 30/8/2022, phân công cụ thể trách nhiệm các cơ quan, đơn vị trong triển khai Luật Bảo vệ môi trường 2020 gắn với Chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường đến năm 2030.
Đặc biệt, sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 611/QĐ-TTg ngày 8/7/2024 về Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, UBND tỉnh đã kịp thời ban hành Công văn 5698/UBND-NNTNMT yêu cầu rà soát toàn bộ các khu xử lý rác thải trên địa bàn. Theo đó, các khu không đạt chuẩn sẽ buộc phải dừng hoạt động hoặc cải tạo theo lộ trình cụ thể. Những nơi có nguy cơ ô nhiễm cao sẽ được chuyển đổi mô hình quản lý hoặc tích hợp công nghệ tái chế, thu hồi năng lượng để giảm áp lực lên môi trường.
Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, nhiều cơ sở xử lý rác hình thành tự phát trước đây nay đã bộc lộ nhiều nguy cơ gây ô nhiễm cục bộ. Tỉnh đang trong quá trình siết lại điều kiện hoạt động, không cấp phép cho các dự án không đạt yêu cầu về công nghệ và an toàn môi trường.
Tỉnh Đắk Nông chú trọng quản lý chặt chẽ về môi trường đối với những đơn vị hoạt động trong lĩnh vực khai khoáng. Ảnh: DD.
Trong hoạt động đầu tư và thẩm định dự án, Đắk Nông kiên quyết không tiếp nhận các dự án có nguy cơ ô nhiễm cao, sử dụng công nghệ lạc hậu. Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được thực hiện nghiêm túc, gắn trách nhiệm của chủ đầu tư với cam kết vận hành. Một số doanh nghiệp cố tình vi phạm đã bị xử phạt, đình chỉ hoạt động hoặc buộc khắc phục hậu quả.
Tuyên truyền gắn với hành động
Với đặc điểm là tỉnh miền núi, có đông đồng bào dân tộc thiểu số, Đắk Nông xác định công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật là giải pháp then chốt. Nhiều mô hình tuyên truyền sáng tạo được triển khai, như phát thanh lưu động, tọa đàm tại các thôn, bon, chi hội phụ nữ, đoàn thanh niên, với tài liệu song ngữ (tiếng Kinh và tiếng dân tộc).
Từ năm 2022 đến nay, tỉnh đã tổ chức trên 180 lớp tập huấn, truyền thông về Luật Bảo vệ môi trường; phát hành hơn 30.000 tờ rơi, sổ tay hướng dẫn, pano, áp phích. Một số huyện vùng sâu như Tuy Đức, Đắk G’long, Cư Jút đã triển khai các mô hình điểm như: Phân loại rác tại nguồn, ngôi nhà xanh, không rác thải nhựa bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.
Trường học, bệnh viện, cơ quan hành chính cũng tham gia tích cực vào phong trào “Xanh - sạch - đẹp”. Nhiều trường học tổ chức cuộc thi vẽ tranh, viết bài tìm hiểu về luật, góp phần tạo môi trường giáo dục thân thiện với môi trường.
Tại huyện Krông Nô, một nhóm phụ nữ xã Buôn Choáh đã khởi xướng mô hình thu gom rác tái chế để gây quỹ giúp học sinh nghèo. Mỗi tháng, nhóm thu về vài trăm nghìn đồng, đồng thời góp phần lan tỏa thói quen phân loại rác và giảm thiểu rác thải nhựa.
Theo đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường, từ kết quả này, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền thông qua nền tảng số, kết hợp mạng xã hội, các kênh báo chí, truyền hình địa phương. “Muốn luật phát huy hiệu quả, người dân phải hiểu, phải nhớ và tự nguyện thực hiện mỗi ngày”, vị đại diện khẳng định.
Luật Bảo vệ môi trường 2020 không chỉ là văn bản pháp luật mà còn là kim chỉ nam để mỗi người dân, mỗi tổ chức sống có trách nhiệm với thiên nhiên. Tại Đắk Nông, việc thực thi luật đang chuyển hóa thành hành động cụ thể ở từng địa phương, từng ngành, từng gia đình. Những kết quả bước đầu là nền tảng vững chắc để tỉnh nhà tiếp tục phát triển bền vững, hài hòa với môi trường trong những năm tiếp theo.
