Việt Nam thúc đẩy gỗ hợp pháp, khẳng định vị thế trên trường quốc tế

Sáng 11/9, tại TP.HCM, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp cùng Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tổ chức Diễn đàn “Đảm bảo nguyên liệu gỗ hợp pháp hướng tới phát triển lâm nghiệp bền vững tại Việt Nam”.

Hướng tới mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 23-25 tỷ USD

Đây là sự kiện quan trọng nhằm củng cố các nỗ lực chung về truy xuất nguồn gốc và hợp pháp gỗ, rà soát tiến độ triển khai Hiệp định VPA/FLEGT, đồng thời thúc đẩy bình đẳng giới trong ngành lâm nghiệp. 

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm nhấn mạnh, ngành gỗ Việt Nam đang giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 17,3 tỷ USD trong năm 2024, đóng góp lớn vào thành tích xuất khẩu nông nghiệp, tạo việc làm cho hơn 500.000 lao động trực tiếp và mang lại sinh kế cho hàng triệu hộ trồng rừng.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu 23-25 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ và 5 tỷ USD thị trường nội địa vào năm 2030, ngành lâm nghiệp cần vượt qua nhiều rào cản. Thách thức lớn nhất đến từ các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường nhập khẩu như EU, Mỹ về tính hợp pháp và truy xuất nguồn gốc gỗ. Đây vừa là sức ép, vừa là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, khẳng định vị thế trên bản đồ gỗ thế giới.

Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cho biết, trong nhiều năm qua, Việt Nam đã triển khai đồng bộ các giải pháp để bảo đảm nguồn gỗ hợp pháp. Tiêu biểu là việc ký kết Hiệp định VPA/FLEGT với Liên minh châu Âu, Thỏa thuận 301 với Hoa Kỳ, xây dựng hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp và cơ chế truy xuất nguồn gốc nguyên liệu.

Song song đó, ngành lâm nghiệp cũng thúc đẩy quản lý rừng bền vững, cấp chứng chỉ rừng, hoàn thiện hệ thống pháp luật từ bảo vệ, phát triển rừng đến chế biến, xuất khẩu. Những nỗ lực này thể hiện rõ cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng ngành gỗ hợp pháp, minh bạch, trách nhiệm và thân thiện với môi trường.

"Diễn đàn là cơ hội quan trọng để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội ngành gỗ, tổ chức xã hội, cộng đồng địa phương và các đối tác quốc tế cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nhằm bảo đảm nguồn gỗ hợp pháp tại Việt Nam", Cục trưởng Trần Quang Bảo nói và gửi lời cảm ơn hỗ trợ của nhân dân và Chính phủ Đức thông qua Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) trong thực hiện Hiệp định VPA/FLEGT - một minh chứng rõ nét cho sự hợp tác đa bên và quyết tâm chung hướng tới ngành gỗ hợp pháp, minh bạch, bền vững và có trách nhiệm.

Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cũng kêu gọi các bên tiếp tục đồng hành, chia sẻ và thúc đẩy sáng kiến để đảm bảo chuỗi cung ứng gỗ hợp pháp. Điều này không chỉ giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, mà còn góp phần thực hiện cam kết quốc tế về phát triển lâm nghiệp bền vững, gắn kết hài hòa giữa kinh tế - xã hội - môi trường.

Đức, EU đồng hành cùng Việt Nam xây dựng hệ thống gỗ bền vững

Ông Jens-Schmid Kreye, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Đức tại Việt Nam cho biết, theo thỏa thuận giữa hai Chính phủ, lâm nghiệp là một trong những lĩnh vực ưu tiên trong hợp tác song phương Đức - Việt Nam, với tổng danh mục hợp tác chung, trị giá gần 100 triệu EUR. Các dự án hợp tác lâm nghiệp tập trung vào các lĩnh vực then chốt như: quản lý rừng bền vững, bảo vệ rừng và xây dựng chuỗi giá trị gỗ hợp pháp, bền vững. Qua đó, phản ánh cam kết chung về phát triển bền vững và hành động khí hậu.

Theo ông Jens-Schmid Kreye, chuỗi cung ứng gỗ hợp pháp không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần quan trọng trong ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học. Với ngành chế biến gỗ lớn, Việt Nam đang giữ vai trò là một mắt xích quan trọng toàn cầu trong bảo đảm tính minh bạch, hợp pháp từ nguồn cung đến thị trường. 

"Chuỗi cung ứng hợp pháp không chỉ mang lại lợi ích cho nền kinh tế quốc gia, mà còn góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong ứng phó khủng hoảng khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học.

Việc Việt Nam từng bước xây dựng một hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp vững chắc cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với hành động khí hậu, trong đó ngành lâm nghiệp là trụ cột để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050", ông Jens-Schmid Kreye nói và cam kết, Đức sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong thực hiện Hiệp định VPA/FLEGT thông qua đào tạo, nâng cao năng lực, chuyển giao tri thức và phát triển công cụ số. Đây là nền tảng để Việt Nam hoàn thiện Hệ thống Bảo đảm gỗ hợp pháp (VNTLAS) và tiến tới cấp phép FLEGT.

Theo ông Cyril Loisel, Tham tán thứ nhất Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam, từ năm 2019, Việt Nam đã xây dựng Hệ thống Bảo đảm gỗ hợp pháp (VNTLAS), nền tảng cho cấp phép FLEGT trong tương lai.

EU đánh giá cao sự tham gia của các bên liên quan và cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong tiến trình này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc cần hoàn tất để tiến tới cấp phép FLEGT, đặc biệt là các bước như: mở rộng đào tạo cho cán bộ hải quan, kiểm lâm và doanh nghiệp; thử nghiệm quy trình kiểm tra tại cửa khẩu; xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành; hoàn thiện hệ thống phân loại doanh nghiệp và công nghệ thông tin kết nối hải quan - kiểm lâm - VNFOREST. Dự kiến từ năm 2026, Việt Nam có thể thử nghiệm cấp phép FLEGT cho một số lô hàng xuất khẩu.

Ông Cyril Loisel cho biết thêm, EU hiện cũng đang triển khai quy định về sản phẩm không gây mất rừng và suy thoái rừng (EUDR). Những kinh nghiệm từ VPA/FLEGT sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam sẵn sàng đáp ứng yêu cầu toàn cầu, xây dựng ngành gỗ uy tín và củng cố quan hệ đối tác quốc tế.

"Việt Nam đang đi đúng hướng để xây dựng hệ thống gỗ hợp pháp hoàn chỉnh và đáng tin cậy. Chúng tôi mong chờ cam kết và sáng kiến từ các bên để cùng tiến tới cấp phép FLEGT,” ông Loisel nhấn mạnh.

Dự án “Hỗ trợ thực hiện Hiệp định VPA/FLEGT tại Việt Nam” được triển khai từ tháng 10/2021 đến 9/2025, với nguồn viện trợ không hoàn lại 4,3 triệu EUR (129 tỷ đồng) từ Chính phủ Đức. Mục tiêu là hỗ trợ các bên liên quan hoàn thiện khung pháp lý, thể chế và vận hành để đồng bộ Hệ thống Bảo đảm gỗ hợp pháp (VNTLAS) với các yêu cầu của Hiệp định.chia