Tại phiên họp cấp Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị trình bày tổng thể các biện pháp Việt Nam đang triển khai để ngăn chặn buôn bán trái phép động vật hoang dã. Trong đó, thực thi pháp luật được xem là trụ cột quan trọng.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị phát biểu tại CoP20. Ảnh: Cục LN&KL.
Những năm gần đây, các lực lượng chức năng phối hợp với quốc gia láng giềng phá nhiều đường dây vận chuyển xuyên biên giới; đồng thời tổ chức tiêu hủy các tang vật quy mô lớn, gồm hơn 3 tấn ngà voi, 207 kg sừng tê giác, 6,2 tấn vảy tê tê và 3,1 tấn xương sư tử trong các năm 2016, 2023 và tháng 10/2025.
Các chiến dịch này được xem như thông điệp rõ ràng về cam kết loại bỏ thị trường bất hợp pháp.
Bên cạnh thực thi, Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh thương mại loài hoang dã. Luật Lâm nghiệp cùng các nghị định, thông tư và chương trình hành động theo từng nhóm loài được xây dựng đồng bộ nhằm đáp ứng yêu cầu của Công ước CITES.
Việc áp dụng các quy định mới giúp nâng hiệu quả quản lý tài nguyên, giữ tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 42%. Nhiều hệ sinh thái bị suy thoái đã được phục hồi, và diện tích bảo tồn tiếp tục được mở rộng, tạo nền tảng quan trọng cho bảo vệ loài.
Nguồn lực tài chính cho bảo tồn cũng được củng cố. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng hiện mang lại hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm, hỗ trợ trực tiếp cho sinh kế cộng đồng và hoạt động bảo vệ rừng. Việt Nam đang nghiên cứu mở rộng sang các công cụ tài chính mới như tín chỉ carbon, tín chỉ đa dạng sinh học và bảo hiểm rủi ro thiên tai.
Theo Thứ trưởng Trị, việc đa dạng hóa nguồn lực là cần thiết trong bối cảnh chi phí phục hồi hệ sinh thái, ứng phó thiên tai và giám sát thương mại ngày càng tăng.
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm, bên lề CoP20. Ảnh: Cục LN&KL.
Dù đạt được nhiều kết quả, Việt Nam cho rằng khoảng cách giữa nhu cầu bảo tồn và nguồn lực thực tế vẫn còn lớn. Thứ trưởng Trị đề nghị các quốc gia thành viên tăng cường hợp tác giám sát, chia sẻ dữ liệu truy xuất nguồn gốc và bảo đảm cơ chế tài chính bền vững.
Ông nhấn mạnh rằng hiệu quả của CITES phụ thuộc vào khả năng phối hợp giữa các nước và sự hỗ trợ từ Ban Thư ký trong điều phối thực thi.
CoP20, tổ chức tại thành phố di sản Samarkand (Uzbekistan), quy tụ hơn 3.000 đại biểu từ 170 quốc gia và 228 tổ chức quốc tế. Hội nghị năm nay đánh dấu 50 năm Công ước CITES có hiệu lực, với hơn 120 vấn đề nghị sự được xem xét, trong đó có sửa đổi Phụ lục đối với 51 đề xuất loài và thảo luận các chính sách liên quan tới tài chính, giám sát và thương mại bền vững.
Các quyết định cuối cùng sẽ được công bố trên trang thông tin chính thức của CITES sau khi hội nghị kết thúc vào ngày 5/12.
Công ước CITES được thông qua năm 1973 và có hiệu lực từ tháng 7/1975, trở thành một trong những hiệp ước môi trường quan trọng nhất về kiểm soát thương mại loài hoang dã. CoP - Hội nghị các quốc gia thành viên - được tổ chức 3 năm/lần, là nơi quyết định việc sửa đổi Phụ lục, cập nhật quy định quản lý và định hướng chính sách toàn cầu.
Từ CoP1 tại Bern (Thụy Sĩ) năm 1976, CITES đã mở rộng lên 184 quốc gia thành viên, phản ánh mức độ quan tâm ngày càng lớn đối với bảo tồn. CoP20 tại Samarkand năm 2025 diễn ra đúng dịp 50 năm Công ước có hiệu lực, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực chống suy giảm đa dạng sinh học.
