Hồi sinh những cánh rừng dược liệu từ một đề tài thất bại

Hồi sinh những cánh rừng dược liệu từ một đề tài thất bại

Từ vài nghìn mét vuông trong mô hình nghiên cứu khoa học đến hàng chục hecta dược liệu quý được trồng tại các địa phương trong tỉnh Quảng Ngãi.

Ghi lại về hành trình nghiên cứu khoa học “Xây dựng mô hình trồng, bảo tồn và phát triển cây dược liệu Bảy lá một hoa” và đề tài “nghiên cứu thực nghiệm mô hình liên kết trồng và tiêu thụ tam thất Bắc” của Công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại tại tỉnh Quảng Ngãi. Từ những kết quả nghiên cứu thực tiễn của đề tài đã giúp người dân, cơ quan quản lý nhà nước tại các huyện Ba Tơ, Trà Bổng, Sơn Tây nay là xã Đặng Thùy Trâm, xã Tây Trà và Sơn Tây Thượng có được nghiên cứu khoa học, kinh nhiệm thực tiễn trong phát triển cây dược liệu góp phần xóa đói giảm nghèo. Với cách thức diễn đạt sinh động, dễ hiểu bằng video thực tế kết hợp với đồ họa mô phỏng, người xem sẽ có cái nhìn chân thực nhất kế quả nghiên cứu của đề tài, nguyên nhân khách quan và chủ quán dẫn đến đề tài nghiên cứu khoa học bị thất bại từ đó cơ quan quản lý, nhà khoa học và người dân có hướng đi đúng trong việc phát triển cây dược liệu.

Từ vài nghìn mét vuông trong mô hình nghiên cứu khoa học đến hàng chục hecta dược liệu quý được trồng tại các địa phương trong tỉnh Quảng Ngãi.

Ước mơ lớn được bắt đầu từ hạt giống nhỏ.

Từ vài nghìn mét vuông trong mô hình nghiên cứu khoa học đến hàng chục hecta dược liệu quý được trồng tại các địa phương trong tỉnh Quảng Ngãi.

Từ một kết quả báo cáo nghiệm thu đề tài, cho đến hàng trăm hộ dân được tiếp cận quy trình kỹ thuật, được bao tiêu đầu ra cho sản phẩm dược liệu.

Đó là hành trình kiến tạo nên những vùng dược liệu mới của Công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại triển khai từ một đề tài nghiên cứu khoa học tưởng chừng như “thất bại”.

Họ không chỉ là những doanh nông, mà họ còn là những nhà khoa học đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên hành trình kiến tạo hệ sinh thái của rừng trong sản xuất các sản phẩm dược liệu xanh và bền vững tại Việt Nam.

Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi trong việc thực hiện hai đề tài nghiên cứu khoa học là “nghiên cứu thực nghiệm mô hình liên kết trồng và tiêu thụ tam thất bắc”, và đề tài “xây dựng trồng và phát triển cây dược liệu bảy lá một hoa” tại các huyện Ba Tơ, Trà Bổng, Sơn Tây, nay là các xã Đặng Thùy Trâm, xã Cà Đam và Sơn Tây Thượng ở ba điều kiện canh tác: Dưới giàn che, trong vườn hộ, và dưới tán rừng tự nhiên.

Nhận thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn phát triển cây dược liệu tại địa phương, đầu năm 2020, anh Đinh Văn Linh đã mạnh dạn tham gia vào đề tài nghiên cứu khoa này khi nhận trồng, bảo tồn và phát triển cây dược liệu bảy lá một hoa và cây tam thất bắc dưới tán rừng.

Sau 4 tháng trồng và chăm sóc cây dược liệu trồng dưới tán rừng bị bão, giông lốc tàn phá dẫn đến phải trồng mới lại hoàn toàn.

Thời điểm tháng 9 năm 2021, mọi tâm huyết và kỳ vọng của anh bị đổ vỡ khi biến cố ập đến. Trong một lần đi thăm vườn dược liệu gặp phải mưa to, gió lớn, anh Linh không may bị ngã dẫn đến chấn thương vùng đầu di chứng khiến anh mù cả hai mắt.

Anh ĐINH VĂN LINH

Xã Sơn Tây Thượng, tỉnh Quảng Ngãi

Lúc khỏe mạnh hai vợ chồng đi miết thăm vườn, bây giờ vợ đi một mình cũng thấy tội, không biết phải làm sao, anh giờ bị đau như thế cũng không biết làm sao.

Tại vùng núi cao của huyện Sơn Tây nay là xã Sơn Tây Thượng các nhà khoa học đánh giá là vùng đất có khí hậu, thổ nhưỡng lý tưởng để trồng, phát triển cây dược liệu bảy lá một hoa và cây tam thất bắc, một loài dược liệu quý đã từng đứng trước nguy cơ biến mất khỏi địa phương.

Chị ĐỊNH THỊ HẠNH

Xã Sơn Tây Thượng, tỉnh Quảng Ngãi

Tôi gọi là cây thuốc vì ở đây bà con chưa từng thử nghiệm trồng cây thuốc này, tôi trồng tôi thấy có hiệu quả rất là tác dụng. Tôi theo đuổi cái cây này tôi sẽ cố gắng.

Sau hơn 3 năm triển khai thực hiện hai đề tài nghiên cứu khoa học từ tháng 5 năm 2020 đến tháng 12 năm 2022, các chuyên gia trong lĩnh vực dược liệu và chính quyền địa phương đều chung một đánh giá: Cây bảy lá một hoa và cây tam thất bắc có khả năng thích nghi khi được trồng dưới tán rừng.

Ông PHẠM NGỌC KHUYẾN

Chủ tịch UBND xã Sơn Tây Thượng, tỉnh Quảng Ngãi

Đối với cây dược liệu là một nghiên cứu rất khả thi để bà con phát triển dưới tán rừng đặc biệt đối với các cây dược liệu mang tính bản địa như: bảy lá một hoa, khương nhung. Nếu làm được điều đó thì bà con có thể tăng thêm thu nhập từ rừng và gắn bó, bảo vệ rừng tốt hơn.

Năm 2020, anh Lê Hữu Thanh cùng các cán bộ kỹ thuật của Trung tâm  cung Ứng dịch vụ công xã Đặng Thùy Trâm đã cùng nhau xây dựng ước mơ về một vùng nguyên liệu tại địa phương, giúp tạo sinh kế cho các thành viên trong hợp tác xã Du lịch thảo nguyên Bùi Hui.

Cơ nghiệp của hợp tác xã đổ sập khi cơn bão số 9 (Molave) đổ bộ vào tỉnh Quảng Ngãi cuối tháng 10 năm 2020. Với lượng mưa và sức gió lớn chưa từng có cơn bão là dấu chấm chết cho bao công sức, bao kỳ vọng từng được nhà khoa học, chính quyền địa phương và người dân gửi gắm trên mảnh đất này.

Anh LÊ HỮU THANH

HTX Nông nghiệp và Du lịch thảo nguyên Bùi Hui, tỉnh Quảng Ngãi

Cùng với 10 hộ dân trong bản làm, từ khâu trồng đến chăm sóc… quá trình làm xong tháng 5 năm 2020 bị sập giàn sau đó cho sửa lại, 2021 bị gió lốc tiếp sau đó cho tận dụng gỗ cưa đi làm lại nhưng mà không chịu nổi sức gió cây bị dập, kiến ăn.

Là cán bộ kỹ thuật trực tiếp hướng dẫn người dân trong việc trồng, chăm sóc cây bảy là một hoa, cây tam thất bắc ngay từ những ngày đầu, chứng kiến vườn dược liệu của người dân cứ trồng rồi lại hỏng bởi lốc xoáy anh Thành không khỏi xót xa.

Anh LÊ QUANG THÀNH

Trung tâm cung Ứng dịch vụ công xã Đặng Thùy Trâm, tỉnh Quảng Ngãi

Ngay ban đầu thực hiện thì cây phát triển rất tốt, đối với cây tam thất bắc  thì ra hoa, ra nụ…đối với cây bảy lá một hoa phát triển thì cũng đã ra hoa… cây phát triển và đảm bảo kế hoạch đã đề ra. Tuy nhiên từ thàng 5, tháng 10 năm 2020 các trận lốc xoáy đã ảnh hưởng, rất buồn vì không đủ sản lượng như mong đợi.

Tại xã Tây Trà, những hợp tác xã dược liệu đầu tiên đã được hình thành mang tên hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Trà Phong trên cơ sở từ hàm lượng KHCN đã đạt được từ hai đề tài nghiên cứu khoa học. Minh chứng này cho thấy Công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại không rút lui. Ngược lại, họ dám dấn bước thêm một quãng đường dài để đồng hàng cùng với UBND tỉnh Quảng Ngãi.

Từ cơ sở nghiên cứu ban đầu của đề tài nghiên cứu khoa học, VietRAP chủ động đề xuất phát triển vùng dược liệu quy mô lớn, gắn với chuỗi chế biến sâu, đăng ký tham gia Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển dược liệu vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Người dân nơi đây từ chỗ chưa biết đến các loại cây dược liệu, đến nay họ đã biết trồng, chăm sóc các loại cây dược liệu giúp đem lại hiểu quả kinh tế cho gia đình.

Chị HỒ THỊ LỢI

Xã Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi

Bước vô đây làm rất phấn khởi vui vẻ, tìm hiểu thêm những cây dược liệu và cây quế. Để phát triển kinh tế, mang lại lợi ích kinh tế cho gia đình và bà con.

Những cây non vươn lên xanh tốt, niềm vui của người dân nơi đây đã bắt đầu nảy nở, rằng ở vùng đất đầy nắng gió này, cây thuốc quý có thể sống, có thể lưu giữ lại tri thức bản địa, dược liệu sẽ giúp người dân có thụ nhập ổn định để vươn lên thoát nghèo.

Không ai nghĩ rằng niềm vui của người nông dân lại được thừa hưởng từ chính hai đề tài nghiên cứu khoa học chỉ không đạt chỉ tiêu về mặt sản lượng, bởi theo quy định số 25/2018/QĐ-UBND ngày 12/9/2018 của UBND tỉnh Quảng Ngãi dù đề tài nghiên cứu khoa học chỉ thiếu một chỉ tiêu thì đề tài vẫn phải xếp loại là không hoàn thành.

Chị HỒ THỊ LỢI

Xã Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi

Bước vô đây làm rất phấn khởi vui vẻ, tìm hiểu thêm những cây dược liệu và cây quế. Để phát triển kinh tế, mang lại lợi ích kinh tế cho gia đình và bà con.

Những cây non vươn lên xanh tốt, niềm vui của người dân nơi đây đã bắt đầu nảy nở, rằng ở vùng đất đầy nắng gió này, cây thuốc quý có thể sống, có thể lưu giữ lại tri thức bản địa, dược liệu sẽ giúp người dân có thụ nhập ổn định để vươn lên thoát nghèo.

Không ai nghĩ rằng niềm vui của người nông dân lại được thừa hưởng từ chính hai đề tài nghiên cứu khoa học chỉ không đạt chỉ tiêu về mặt sản lượng, bởi theo quy định số 25/2018/QĐ-UBND ngày 12/9/2018 của UBND tỉnh Quảng Ngãi dù đề tài nghiên cứu khoa học chỉ thiếu một chỉ tiêu thì đề tài vẫn phải xếp loại là không hoàn thành.

Chị ĐINH THỊ THUẬN

Xã Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi

Cảm thấy rất vui vì có công việc hàng ngày và có thu nhập cho gia đình…được học hỏi rất nhiều, ở đây được học cách bón phân, tưới nước, chăm sóc cây quế… có thu nhập để trang trải cuộc sống hàng ngày.

Anh HỒ QUANG TẠO

Xã Cà Đam, tỉnh Quảng Ngãi

Cây dược liệu có ý nghĩa rất lớn đối với bà còn…Hết sức cần thiết bảo tồn và quan trọng giữ lại gen di truyền cây bảy lá một hoa, giữ lại và bảo tồn, trong rừng giờ không còn, gìn giữ cho con cháu mai sau.

Với cam kết mạnh mẽ bằng hành động xây dựng vùng dược liệu định hướng phát triển trọng tâm, Công ty Cổ phần Dược liệu Trà Bồng lập tức được thành lập tại xã Tây Trà, một xã miền núi xa xôi nhất của tỉnh Quảng Ngãi trong đó VietRAP là cổ đông sáng lập của công ty Trà Bồng, trở thành một trong những đơn vị tiên phong liên kết với các hợp tác xã để phát triển vùng nguyên liệu, dược liệu quý.

Quyết định số 48/QĐ-UBND ngày 17/01/2025 của UBND tỉnh Quảng Ngãi đã phê duyệt cho Công ty cổ phần dược liệu Trà Bồng làm chủ trì liên kết chuỗi giá trị dược liệu, với tổng mức đầu tư 200 tỷ đồng, dự kiến phát triển hơn 400 ha dược liệu trong đó có 15 ha dành cho cây 7 lá một hoa.

Dự án không chỉ là bước tiến về phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn thể hiện sự gắn kết chặt chẽ giữa ba trụ cột: Nhà khoa học, nhà nước và doanh nghiệp. Đây là minh chứng sống động cho việc khoa học không đứng ngoài đời sống, khoa học còn là canh tay nối dài của nhà nước trong phát triển kinh tế xã hội.

Anh TRƯƠNG QUANG VƯƠNG

Đại diện HTX Trà Phong, xã Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi

Công ty phối hơp HTX tìm những vùng trồng phù hợp nhất, giám sát đảm bảo để giá trị từng cây hiệu quả hơn và liên kết chặt chẽ với bà con và chính quyền địa phương, hỗ trợ công ty, HTX, người dân, mỗi người hy sinh một chút để bà con có cuộc sống tốt đẹp hơn.

Ước mơ lớn được bắt đầu từ hạt mầm nhỏ.

Những người làm khoa học hôm nay họ không chỉ là người mang hạt giống vào rừng, mỗi bước chân họ đi sẽ là một kho tàng tri thức được được lưu giữ, họ giúp hồi sinh rừng và chữa lành những mảnh đất bị lãng quên.

Dù là bão tố, dù là thiên tai hay dịch bệnh, cho đến ngày hôm nay những cây dược liệu quí vẫn cứ xanh tốt trên rừng, trong vườn của người dân.

Ông NGUYỄN CÔNG VINH

Giám đốc Trung tâm cung Ứng dịch vụ công xã Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi

Thời điểm kết thúc đề tài vẫn tuyên truyền người dân bảo vệ và chăm sóc tại địa phương, người dân cũng rất mong muốn tiếp tục triển khai để xóa đói giảm nghèo.

Với mục tiêu trở thành doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực trồng, bảo tồn, sản xuất các loại dược liệu, Công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại vẫn từng ngày kiến tạo nên những vùng dược liệu mới tại tỉnh Quảng Ngãi, chung tay cùng Chính phủ và địa phương xây dựng các vùng dược liệu sạch bền vững, đưa thương hiệu dược liệu Việt Nam vươn xa hơn ra thị trường Quốc tế.