AI đang và sẽ trở thành yếu tố cốt lõi định hình lại ngành cơ khí Việt Nam, chuyển dịch từ mô hình “thiết kế dựa trên kinh nghiệm” sang “thiết kế dựa trên dữ liệu và trí tuệ nhân tạo”.
Trên thực tế, sự kết hợp của các công nghệ như dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật công nghiệp (IIoT) và mô hình “bản sao số” đang tạo ra những thay đổi rõ nét trong hoạt động thiết kế và gia công cơ khí. Điển hình là hệ thống FANUC Intelligent Edge Link & Drive (FIELD), ứng dụng AI và IoT để kết nối, đồng bộ dữ liệu từ nhiều máy CNC, phân tích trạng thái vận hành và dự báo sự cố trước khi xảy ra. Nhờ đó, hiệu suất cắt gọt có thể tăng từ 10-20%, trong khi thời gian thiết lập cho sản xuất hàng loạt được rút ngắn tới 40%.
Ứng dụng AI trong ngành cơ khí còn nhiều rào cản. Ảnh. Minh Họa.
Dù tiềm năng rất lớn, việc ứng dụng AI trong ngành cơ khí Việt Nam hiện vẫn gặp nhiều rào cản. Phần lớn các giải pháp mới chỉ dừng ở mức thử nghiệm, tập trung chủ yếu tại một số tập đoàn lớn và viện nghiên cứu. Trong khi đó, hơn 90% doanh nghiệp cơ khí, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đủ điều kiện về tài chính, hạ tầng và nhân lực để triển khai AI một cách bài bản trong sản xuất.
Theo Tiến sĩ Đinh Văn Chiến, Viện trưởng Viện Cơ khí - Tự động hóa và Môi trường, để khai thác hiệu quả tiềm năng của AI, doanh nghiệp phải đầu tư đáng kể cho hạ tầng công nghệ, phần mềm chuyên dụng, đồng thời tuyển dụng hoặc đào tạo đội ngũ nhân lực có trình độ cao, am hiểu cả cơ khí, tự động hóa và công nghệ số.
Các chuyên gia cho rằng, để AI thực sự trở thành động lực phát triển ngành cơ khí, cần có các giải pháp mang tính chiến lược và đồng bộ. Trước hết là xây dựng kho dữ liệu cơ khí số hóa ở quy mô quốc gia, bao gồm dữ liệu thiết kế, gia công, mô phỏng và dữ liệu cảm biến, làm nền tảng huấn luyện các mô hình AI. Song song với đó, cần đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực liên ngành cơ khí - điện tử - AI, tăng cường liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp để kỹ sư được tiếp cận, thực hành trên các dây chuyền sản xuất thực tế. Đặc biệt, việc thúc đẩy nội địa hóa các sản phẩm cơ khí thông minh, từ phần mềm điều khiển máy gia công, hệ thống thị giác máy đến các mô hình bản sao số “Make in Vietnam”, sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao tính tự chủ và từng bước làm chủ công nghệ lõi.
